خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: در سوره حمد که هر صبح و شام در نمازها تکرار می کنیم؛ چنین آمده: (ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است)؛ «الْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعَالَمِینَ».
عین این جمله در سوره های متعدّدی از قرآن مجید از سوی بندگان و از سوی خداوند با همین تعبیر تکرار شده؛ که گاه مربوط به دنیا و گاه مربوط به قیامت است. (۱)
در حقیقت این آیه استدلال لطیفی را در بر گرفته؛ و آن این که خداوند شایسته هرگونه حمد و ستایش است؛ چرا که مربّی واقعی همه عالمیان او است. هم خالق است و هم روزی دهنده، هم مالک است و هم تربیت کننده، هم مدیر و هم مدبّر، و هم راهنما و معلّم و هادی. قابل توجّه این که «الحمد» چون به صورت جنس به کار رفته همه انواع ستایش ها را شامل می شود؛ و «اَلْعالَمینَ» نیز چون به صورت جمع با الف و لام است؛ تمام موجودات جهان را اعم از عاقل و غیر عاقل، مادّی و مجرد، همه را در بر می گیرد. (و این که به صورت صیغه جمع عاقل آمده است به اصطلاح از باب تغلیب است). (۲)
بنابراین اگر دیگران نیز در گوشه ای از این جهان اقدام به تعلیم و تربیت و پرورش و انعام می نمایند؛ همه از پرتو او است؛ و اگر کسی مالکیّتی دارد شعاعی از مالکیّت مطلقه او می باشد. بنابراین قبل از این که از بندگان او تشکر و سپاسگذاری کنیم یا حمد و ستایش آنها نماییم؛ باید خدا را بستائیم و در برابر ذات مقدّس او شکرگزاری کنیم.
فخررازی در اینجا با توجّه به این که حمد و سپاس در برابر نعمت است؛ به شرح اجمالی نعمت های خداوند پرداخته؛ و گفته است: تنها دقّت درباره بدن انسان، نشان می دهد که به گفته دانشمندان علم تشریح نزدیک به پنج هزار نوع اعضای مختلف یا مواهب گوناگون از مواهب الهی در خلقت بدن به کار رفته است. تازه آنچه در این زمینه معلوم شده، در مقابل آنچه هنوز کشف نشده همچون قطره در برابر اقیانوس است.
سپس به ذکر آثار ربوبیّت و تدبیر خداوند در بقیّه جهان هستی پرداخته؛ می گوید: (از بررسی اینها چنین به دست می آید که هزار هزار (یک میلیون) مسأله قابل توجّه یا بیشتر و کمتر در این زمینه وجود دارد؛ و با توجّه به این که خداوند همه چیز را مسخّر انسان قرار داده؛ روشن می شود که جمله «الحمدلله» تمام این مسائل را در بر می گیرد). (۳)
البتّه مفسّر مذکور (فخررازی) با توجّه به علوم عصر خود چنین سخنی گفته؛ ولی با توجّه به اکتشافاتی که در عصر ما در زمینه های مختلف علمی حاصل شده روشن می شود که این اعداد و ارقام تا چه اندازه کوچک و بی مقدار است. تنها در بدن انسان ده میلیون میلیارد! سلّول وجود دارد که هر کدام یکی از خدمتگزاران او و مشمول ربوبیّت پروردگارند؛ و بر آن شکر و حمد و سپاسی لازم است. اگر انسان بخواهد شبانه روز فقط این تعداد سلّول را شماره کند ـ تا چه رسد به حمد و ستایش ـ سیصد هزار سال وقت لازم دارد! (۴)
پی نوشت:
(۲). به همین دلیل هنگامی که موسی(علیه السلام) در برابر فرعون خدا را به عنوان «رب العالمین» توصیف می کند؛ او می پرسد «رب العالمین» چیست؟ موسی(علیه السلام) می فرماید: «رَبُّ السَّمَوَاتِ وَالاَْرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا»؛ (اوست پروردگار آسمانها و زمین، و آنچه میان آن دو قرار دارد).
نظر شما