به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در بخش اول این نوشته، اهداف سید رضی از جمع‌آوری کتاب نهج‌البلاغه در سه بخش خطبه‌ها، نامه‌ها و جملات قصار امیرالمومنین(ع) بیان شد. در این نوشته، بخش اول این کتاب یعنی بخش خطبه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این بخش با عنوان «باب الخُطب» یا «باب المختار من خطب امیرالمؤمنین(ع)» دارای ۲۴۱ خطبه است.
خطابه یا خطبه یا وعظ، سخنی است برای انگیزش مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آنها. در واقع در خطابه، علاوه بر آنکه دلایلی عقلی برای انجام یا ترک کاری ارائه می‌دهد، اما پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آنها را مخاطب قرار می‌دهند. بر همین اساس نیز هنر سخن گفتن را «خطابت»، گوینده سخن را «خطیب» و شنوندگان را «مخاطب» می‌گویند.
حدود ۹۵ درصد از خطبه‌های گردآوری شده در نهج‌البلاغه، خطبه‌هایی است که در زمان حکومت ایشان، قبل یا بعد از انتخاب کوفه به عنوان مرکز حاکمیت بیان شده است. اگر چه برخی از خطبه‌ها نیز مربوط به دوران ۲۵ سالگی خانه‌نشینی ایشان است.
در نهج‌البلاغه ۲۴۱ خطبه از امام علی(ع) نقل شده و این در حالی است که مسعودی، مورخ معروف که ۱۰۰ سال پیش از سید رضی زندگی می‌کرده در کتاب خود می‌نویسد: «مردم بیش از چهارصد و هشتاد خطبه از خطبه‌های امام(ع) را حفظ کرده‌اند و از آنها استفاده می‌کنند». بنابراین باید گفت یا برخی از این خطبه‌ها در دسترس سید رضی نبوده و یا با توجه به تاکید سید رضی بر انتخاب گزیده سخنان حضرت، این ۲۴۱ خطبه، منتخبی از خطبه‌های در دسترس ایشان بوده است. البته در نسخه فیض الاسلام، ۲۳۹ خطبه نقل شده که علت آن این است که مرحوم فیض الاسلام خطبه ۵۲ و ۵۳ را یک خطبه در نظر گرفته است.
بلندترین خطبه نقل شده در این کتاب، خطبه ۱۹۲ است که به عنوان «خطبه قاصعه» شناخته می‌شود، خطبه اشباح که به عنوان خطبه ۹۱ است در رتبه دوم و خطبه ۸۳ که با نام خطبه «غرا» نامیده می‌شود، در رتبه سوم قرار دارد. کوتاه‌ترین خطبه نهج‌البلاغه نیز خطبه ۵۹ در یک سطر و یک کلمه و خطبه‌های ۶۱ و ۲۳۶ در یک سطر و ۳ کلمه هستند که روشن است که این خطبه‌ها، بخش برگزیده خطبه ای بلند است.
خطبه‌های نهج‌البلاغه به ترتیب زمانی نقل نشده است، اما در کتاب فعلی، اولین خطبه‌ها از نظر زمانی خطبه ۲۳۵ است که حضرت به هنگام غسل دادن پیامبر(ص) بیان فرمودند و آخرین آنها از نظر زمانی خطبه ۱۴۹ است که حضرت در سال ۴۰ هجری در بیستم رمضان، در روز قبل از شهادت بیان فرمودند.
مکان بیان خطبه‌ها نیز متفاوت بوده و مدینه، کوفه، مسیر بصره، شهر بصره و در محل نبردهای صفین و نهروان، مکان بیان آنها نقل شده است.
منابع:
کتاب: سیری در نهج البلاغه، علامه شهید مطهری
کتاب: شناخت نهج البلاغه، مرحوم محمد دشتی
کتاب: در محضر خورشید، سید جمال دین پرور
سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا
.....................
پایان پیام
نظر شما