به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ دومین نشست علمی "خلافت و ترکیه جدید" چهارشنبه سوم دی ماه 1399 با ارائه حجت الاسلام و الملسمین دکتر «محمد مسجد جامعی» در سالن امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.
وی در ابتدای این نشست با بیان اینکه خلافت موضوع بسیار مهم در فقه و کلام اهل سنت است، گفت: خلافت تداعی کننده یک قدرت فرامرزی است. البته ممکن است گاهی شخص خلیفه، حاکم منطقه ای نیز باشد. خلیفه در اندیشه اهل سنت فردی است که قدرت فرامرزی دارد، فراتر از حکام محلی و سمبل تمام مسلمانان است.
مسجد جامعی درباره خصوصیات خلافت اظهار داشت: با توجه به تئوری خلافت که بخش اصلی آن قدرت، شکوه و نیرومند بودن است؛ عموم حرکت های اسلامی در قرن بستم در پی ایجاد قدرت مرکزی نیرومند بودند. در حالی که در ایران حرکت های اسلامی، عدالت محور بود.
وی با اشاره به اینکه اسلام گرایی مردم ترکیه با سایر کشورها تفاوت دارد، در ادامه عنوان کرد: علت تفاوت اسلام گرایی مردم ترکیه به متن جامعه آن برمی گردد و ضروری است که حرکت های اسلامی را نباید خارج از محیطی که در آن رشد کرده، بررسی کرد.
این استاد دانشگاه درباره شکل گیری ترکیه جدید پس از جنگ جهانی اول گفت: ترکیه موجود از درون آتش و خون بیرون آمد و صدمه زیادی دید؛ به گونه ای که غیر از آنکارا، سایر مناطق تحت اشغال بود. آتاتورک و نظامیان کشور را نجات دادند و صدماتی که به ترکیه در جنگ جهانی اول وارد شد هنوز هم از اذهان مردم این کشور فراموش نشده است.
وی ادامه داد: تصور می شود که ترکیه در تعارض با عثمانی است، اما این کشور را به دلیل هویت ترک بودن باید ادامه عثمانی بدانیم. اواخر قرن نوزدهم ترکان جوان که دیدگاه های ناسیونالیستی داشته و بر هویت ترک بودن تأکید می کردند، شکل گرفتند. هویت ترکی در زمان آتاتورک و عصر حاضر نیز ادامه دارد.در دوره عصمت اینونو که چند سالی اذان ترکی گفته شد، به این دلیل بود که آنان خواستار اسلام و دین ترکی بودند.
دکتر مسجدجامعی درباره اهمیت ارتش در ترکیه خاطرنشان کرد: هر جامعه ای نهادهای نیرومندی دارد که فراتر از فراز و نشیب های سیاسی ادامه پیدا می کنند. در ترکیه مهمترین نهادی که از زمان عثمانی تاکنون به عنوان محور مشترک جلو آمده، ارتش این کشور است و بین مردم محبوبیت زیادی دارد.
وی با بیان اینکه جامعه ترکیه استثنایی است در تشریح ویژگی های ترک ها گفت: ترک ها افرادی منسجم، امیدوار به زندگی و پرتلاش هستند.
وی با اشاره به اینکه در تحولات کلان و حرکت به سمت جلو، اسلامگراهای ترکیه مثل غیر اسلامگراها متأثر هستند، عنوان کرد: تنش با یونان، تلاش برای پیوستن به اتحادیه اروپا و عضویت در ناتو، دلایل هماهنگی اسلامگراهای ترکیه با سایر گروه های جامعه است. کشورهای اروپا به یونان حساس هستند و برای آنان سمبلیک است؛ لذا منطق رفتاری و گفتاری ترکیه با یونان با کشورهایی مثل عراق و سوریه تفاوت دارد و این امر باعث مدرنیزاسیون و به روز شدن اسلام گرایان و غیر اسلامگرایان شده است. ترکیه از دهه هشتاد میلادی به دنبال الحاق به اتحادیه اروپا بود؛ هرچند این امر محقق نشد اما ترکیه بدون الحاق به اروپا همه معیارهای آن را اجرا کرد و مدرن شد؛ مخصوصا در ابعاد سیاسی و اقتصادی. حتی مسئله حجاب و مشکل دخالت های ارتش را با معیارهای اتحادیه اروپا حل کردند؛ به گونه ای که دست و بال ارتش بسته شد و این کار را اسلام گراها انجام دادند.
کارشناس مسائل بین الملل در بخش دیگری از سخنان خود درباره "ترکیه امروز و نفوذ اسلامی" گفت: در افکار عمومی دنیا به دلیل مسائل تاریخی و فرهنگی، اعراب تداعی کننده و سمبل اسلام بودند. اما به دلیل اینکه دیگران از صحنه خارج شدند، امروزه ترکیه اهمیت پیدا کرده است.
وی درباره مشکل کشورهای عرب زبان گفت: کشورهایی که سمبل اسلام بودند در عرصه های مختلف دچار مشکل شدند. در دوره جمال عبدالناصر، مرکزیت با مصر بود اما در دوره سادات و پس از پیمان کمپ دیوید، کشورهای عربی روابط سیاسی خود را با مصر قطع کردند ولی مصر در عرصه های نیروی کار و تولیدات دینی، فرهنگی و ادبی مثل سابق بود.
دکتر مسجدجامعی افزود: با اشغال کویت از سوی صدام، کشورهای عربی، روابط سیاسی خود را با مصر برقرار کردند چون مصر مهمترین کشوری بود که می توانست به شیخ نشین ها کمک کند. مصر در دهه نود واسطه بین اعراب، غرب و فلسطین بود ولی از ابتدای انقلاب های عربی اهمیت خود را از دست داد و توجه ها به سمت عربستان رفت؛ اما مخالفت با انقلاب در کشورهای عربی، وجهه عربستان را نیز لکه دار کرد. بنابراین خلأ بزرگی در سطح بین المللی ایجاد شد. در این شرایط ترکیه به عنوان قدرت اقتصادی و رسانه ای مطرح شد. حزب حاکم ترکیه نیز نمایش های دینی دارد و طبیعی است که در خلأی که ایجاد شده، ترکیه اهمیت پیدا می کند. مخصوصا که مقامات ترکیه در مقابل حکام غرب می ایستند؛ آنان را سرزش و حتی تحقیر می کنند. اینکه فردی در مقابل غرب بایستد برای مسلمانان محبوبیت ایجاد می کند چون کشورهای مسلمان در یک قرن گذشته مورد هجمه غرب قرار گرفته و تحقیر شده اند.
وی در پایان درباره آینده ترکیه گفت: ترامپ در خاورمیانه هرج و مرج ایجاد کرد و ترکیه از این وضعیت خوب استفاده کرد. اینکه وضعیت ترکیه در زمان بایدن چگونه خواهد بود به بحث مفصلی نیاز است. حزب عدالت و توسعه بیشتر اردوغانی است و احزاب دیگر تحت الشعاع قرار گرفته و ناراحت هستند. احزاب دیگر توان زیادی برای مقابله با اردوغان ندارند و تا زمانی که اردوغان در قدرت است این مسیر ادامه خواهد داشت اما برای دوران بعد تضمینی وجود ندارد. در حال حاضر جانشین قابل قبولی برای اردوغان وجود ندارد و سیاست کاریزماتیک اردوغان پرکننده شکاف های ترکیه است.
..................................
پایان پیام/ 167