به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ بحث دیپلماسی علمی در کشور از ۲ دهه قبل آغاز شده است، اما چند سال اخیر به صورت جدی‌تری به آن پرداخته شده و بخشی از مسئولیت‌های پیشبرد اهداف دیپلماسی علمی بر عهده دانشگاه‌های بین‌المللی کشور است.
دانشگاه بین‌المللی اهل بیت (ع) هم به عنوان یکی از دانشگاه‌های بین‌المللی کشور در کنار آموزشِ علوم نظری به دانشجویان خارجی، اقدام به راه‌اندازی مرکز نوآوری یاس کرده تا با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مراکز علمی، پژوهشی و آموزشی جهان اسلام در راستای اهداف بیانیه گام دوم انقلاب پیش برود. درباره موضوع دیپلماسی علمی با سعید جازاری معموئی رئیس دانشگاه اهل بیت (ع) گفت‌گو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
سعید جازاری معموئی که سوابق اجرایی چون معاونت آموزش حوزه علمیه مروی و مدیر گروهی ادیان آکادمی اسلامی آلمان را در کارنامه خود دارد درباره اهمیت دیپلماسی علمی در کشور گفت: بحثی که ما امروز در قرن بیست‌و یکم و در کشورهای در حال توسعه با آن مواجه هستیم بحث رقابت در موضوع دیپلماسی علمی است. چرا اینجا از اصطلاح کشورهای در حال توسعه استفاده کردیم؟ دلیلش این است که این مسیر از اواسط قرن نوزدهم در خیلی از کشورهای توسعه یافته شکل گرفت. مشخص است که در آن زمان اصطلاح در حال توسعه وجود نداشته‌است. اما اگر امروز به فعالیت‌های خودمان نگاه کنیم می‌بینیم که مسیر توسعه را آغاز و دیپلماسی علمی را نهادینه کرده‌ایم.
وی افزود: نتیجه این کارها این است که مشاهده می‌کنیم در خیلی از کشورهای حوزه آفریقا و آسیا تحصیل‌کرده‌ها و فارغ التحصیلان دانشگاه سکان امور را در دست گرفته‌اند. ما در کشورهای درحال توسعه مسئله دیپلماسی علمی را جدی می‌گیریم و ایران در بیانیه گام دوم انقلاب که مقام معظم رهبری به آن اشاره فرمودند به دیپلماسی علمی توجه ویژه‌ای دارد.
این استاد دانشگاه سوربن فرانسه با اشاره به پیشینه نگاه به دیپلماسی علمی در کشور خاطر نشان کرد: ایران پیش از این و در دهه نخست انقلاب به دیپلماسی علمی فکر می‌کرد و تعاریفی هم از این حوزه داشت اما به دلیل شرایطی که به‌وجود آمد و در کشور حاکم شد این مسیر با فراز و نشیب‌های متعددی مواجه شد. اگر بخواهیم منصفانه با این موضوع مواجه شویم ما آن جایگاهی که شایسته ایران‌زمین بود را بدست نیاورده‌ایم و در مسیری که شایسته ما است قرار نگرفته‌ایم، با آن تمدن چند هزارساله و با آن فرهنگ غنی برگرفته از اهل بیت.
وی ادامه داد: خیلی از کشورهایی که موهبت‌های ما را نداشتند در عرصه دیپلماسی علمی با سرعت بالایی در حال پیشروی هستند. میزان دانشجویانی که در کشور داریم عدد متناسب با امکانات کشور نیست. طبق آمار وزارت علوم این عدد در کشور ۴۲ هزار دانشجو است، یعنی ما با این ظرفیت و زیرساخت تنها ۴۲ هزار دانشجوی خارجی در کشور داریم. آیا این عدد واقعا شایسته ایران زمین است و آیا ما تنها می‌توانیم شرایط میزبانی از این تعداد دانشجو را در کشور فراهم کنیم؟! یا نه ما شرایط پذیرش تعداد بیشتری دانشجو را داریم. من به نوبه خودم تلاش می‌کنم تا به وسیله این دانشگاه و با کمک همکارانم که جوانانی نخبه و دلسوز نظام هستند در حوزه دیپلماسی علمی، ثمراتی در کشور ایجاد کنیم، البته در وسع خودمان.
رئیس دانشگاه اهل بیت (ع) گفت: در این مسیر بعضی جریانات در ایران شکل گرفته‌است، نمونه آن جریان مقاله‌نویسی در چند سال اخیر است که در بسیاری از مجلات دنیا منتشر شده‌اند. البته ممکن است برخی از صاحب‌نظران نسبت به این موضوع نقد داشته‌باشند که این جریانِ شکلی و ظاهری، زیبنده ما نیست و ما باید به‌دنبال ماهیت باشیم، اما صحبت من این است که همین جریان هم ارزش‌های خودش را دارد. همین حسی که در کشور ایجاد شده و متخصصان به‌دنبال مفهوم مقاله و نشر مقاله هستند، خودش ارزشمند است و این مگاه کمتر در کشورهای دیگر دیده می‌شود. همین موضوع می‌تواند یک پارامتر برای آینده علمی کشور باشد تا بتواند مسیر را به سمتی پیش ببرد که رقابت‌ها در آن بیشتر شود. در نهایت این جزئیاتی است که ما در حوزه دیپلماسی علمی به آنها توجه می‌کنیم و تلاش داریم با این نگاه دانشگاه را بهتر از گذشته فعال کنیم.
جازاری در پاسخ به این سوال که آیا پیشبرد اهداف دیپلماسی علمی صرفا با علوم نظری و تئوریک امکان‌پذیر است یا خیر توضیح داد: اول اینکه ما در حوزه علوم انسانی هم در جایگاهی که باید قرار بگیریم نیستیم. ما غرب را در مورد برخی اندیشه‌ها و نظریه‌های علوم انسانی نقد می‌کنیم اما هر نقدی هم بکنیم می‌بینیم که در حوزه علوم انسانی نظریه‌های خودشان را دارند و روی همین بستر، علوم فنی و تکنولوژی خود را پیش می‌برند.
وی افزود: وقتی در کشورهایی مثل آلمان، فرانسه یا سوئیس با مراکز آکادمیک در حوزه‌های مختلف حتی در حوزه‌های فنی برخورد می‌کنیم، متوجه می‌شویم که یک بستر علوم انسانی مساعد فراهم بوده‌است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما چند تئوری در کشور داریم که این تئوری‌ها در مواردی با هم همراه نیستند. نمی‌خواهم از اصطلاحاتی چون تقابل، تضاد یا تناقض استفاده کنم، بلکه فقط می‌توان گفت با هم همخوان نیستند.
وی ادامه داد: بدون تعارف می‌توان گفت ما در حوزه علوم انسانی قطعا ضعف داریم و ادعاهای ما باعث شده است که این ضعف روزبه رو بیشتر شده و شدت پیدا کند. تصور من این است که ما در حوزه دیپلماسی علمی باید علوم فنی و علوم انسانی را در کنار هم داشته باشیم؛ چرا که هر دو بستر در ایران فراهم است.
جازاری بر لزوم استفاده از همه پتانسیل‌های کشور تاکید کرد و گفت: ما در حوزه علوم انسانی متفکران پخته و صاحب‌نظری داریم که البته ممکن است خیلی از این افراد ناشناخته باشند. اندیشمندان ماهری هم در حوزه علوم فنی پرورش داده‌ایم. حالا باید بین اینها فرآیند انتخاب موثر را پیش رو قرار داد. برای این انتخاب هم می‌توان از کشورهای موفق الگوگیری کنیم. قرار نیست از هرجا که الگو می‌گیریم این تصور ایجاد شود که ما غرب‌زده‌ایم یا به شرق گرایش داریم.
وی با ذکر یک مثال ادامه داد: برای تبیین بهتر این موضوع مثال ساده‌ای را بیان می‌کنم، دین شناسانی که در غرب حضور دارند در بستر جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی شکل می‌گیرند. یعنی مفهومی در آنجا وجود دارد تحت عنوان مستشرق. خیلی از مستشرقان قرن بیستم و اواخر قرن نوزدهم مانند «هنری لمون» قبل از استشراق، جامعه‌شناسند و در این حوزه بسیار موفق بوده‌اند. ما در حوزه‌های علمی و دانشگاه از این مسئله غفلت کرده‌ایم که پیش از هر چیز بستر جامعه‌شناسی را در این علوم مورد توجه قرار دهیم. بدون توجه به بستر جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی قصد داریم وارد دین‌شناسی بشویم، اینجاست که مفهوم جامعه‌شناسی دینی برای ما تبدیل به یک خلأ می‌شود. پس وقتی قصد گام گذاشتن در این خلا را داریم نگران می‌شویم.
جازاری خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم در حوزه دیپلماسی علمی ورود کنیم باید بدانیم که یک سلسله چالش‌هایی در ما شکل گرفته است که خودمان آنها را به وجود آورده‌ایم و باید رفعشان کنیم. لذا باید در حوزه علوم انسانی نیازسنجی کنیم. ما افراد برجسته‌ای در حوزه دینی علوم انسانی داریم که با جامعه‌شناسی آشناییت ندارند اما قصد دارند دین شناس بشوند. دینی که در بستر جامعه شناسایی نشود نمی‌تواند یک ثمره آکادمیک موثر داشته باشد. پس باید در حوزه علوم انسانی کار کنیم، الگو بگیریم و تجربه‌های خطا را کنار بگذاریم.
................................
پایان پیام/ 268