به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت (ع) ـ ابنا ـ به مناسبت ایام فاطمیه و به همت "انجمن تاریخ دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب" سلسله نشست‌های تخصصی و علمی برگزار می‌شود.
در راستای این جلسات، نشست "حرکت تاریخی حرکت زهرا(س) از منظومه انسان 250 ساله مقام معظم رهبری" با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر «جواد سلیمانی امیری» عضو هیأت علمی موسسه امام خمینی (ره) برگزار شد.
سلیمانی در ابتدای سخنان خود گفت: یکی از پرسش‌های مهمی که در ایام فاطمیه مطرح می‌شود این است که فلسفه قیام حضرت فاطمه زهرا(س) و ثمره این قیام چه بود؟
وی اظهار کرد: بعد از رحلت رسول خدا(ص) که روز دوشنبه اتفاق افتاد عصر آن روز سقیفه بنی ساعده برگزار شد و عده‌ای مشورت کردند و خلافت را به خلیفه اول سپردند. فردا در شهر همهمه‌ای راه افتاد، بعضی‌ها را با تهدید و بعضی را تطمیع با خود همراه کردند و بیعت گرفتند. به دنبال سایر افراد رفتند و دیدند که راه بیعت گیری از آن‌ها این است که امیرالمومنین علی(ع) را متقاعد کنند که بیعت کند.
سلیمانی در ادامه گفت: مهاجران و انصار در مدینه، شخصیت والای امیرالمومنان(ع) را درک می‌کردند و تحت تاثیر موضع گیری ایشان بودند، ولی به علت احقاد بدریه و حنینیه که در دل برخی از آن‌ها حقد و کینه بود که امام علی(ع) عده‌ای از آن‌ها را کشته بود چندان میل به خلافت رسیدن ایشان را نداشتند، اما عمیقاً در عمق جانشان حضرت را اصلح می‌دانستند. از سوی دیگر عده‌ای می‌خواستند خودشان قدرت را در دست بگیرند، عده‌ای هم ایمانشان متصل به شخص رسول خدا بود و ایمان عمیقی نداشتند و با معارف اسلامی و حقیقت اسلام آشنا نشده بودند. بعد از رحلت پیامبر (ص) ایمانشان سست شده بود. خلفا که متوجه شدند دل‌های مردم متوجه حضرت است، ولی آمادگی بیعت در عده‌ای از آن‌ها وجود ندارد، از این فرصت استفاده کردند و بر این موج سوار شده و خلافت را گرفتند.
وی افزود: عده‌ای مدعی هستند که خلفا کار خوبی کردند و اگر امام علی(ع) وارد میدان می‌شد موجبات اختلاف و درگیری فراهم می‌گشت، اما من معتقدم اگر خواص اصحاب دور امام علی(ع) را می‌گرفتند و به بیعتی که در غدیر با ایشان کردند پایبند بودند، توده‌های مردم تحت تاثیر واقع شده و همراه می‌شدند. آن‌ها بر این موج سوار شدند و گفتند فرصت خوبی است تا قدرت را به دست بگیریم و این گناه بزرگ آنان بود.
عضو هیأت علمی موسسه امام خمینی گفت: اگر امیرالمومنین(ع) دست به شمشیر برده و قیام می‌کرد نتیجه آن به دلیل تعداد کم بنی هاشم شکست و به قدرت رسیدن ابوسفیان و بنی امیه بود. جناب حمزه و جعفر طیار به شهادت رسیده بودند و از بزرگان، عباس و عقیل مانده بودند ولذا چهره‌ای وجود نداشت که بتواند هماهنگی ایجاد کند و نیرو‌ها را بسیج کرده و بتوان به او تکیه کرد. امام علی(ع) صلاح را در این دید که دست به شمشیر نبرد، اختلاف بین اصحاب خطرآفرین بود و ممکن بود کل حکومت اسلامی از بین برود. زمینه‌ای هم برای مرتد شدن سایر قبایل تازه مسلمان وجود داشت کمااینکه بعد از مدتی مرتد شده و در شهرهایشان شورش کردند.
سلیمانی افزود: ابوسفیان هم خیلی آماده بود از فضای درگیری بین اصحاب استفاده کند، در آن فضا اگر امام علی(ع) دست به شمشیر می‌برد اسلام در خطر بود. ایشان فرمود من دیدم اگر دست به شمشیر ببرم میراث اسلام که با زحمات و مجاهدت زیاد در کنار رسول خدا به دست آورده ام از بین می‌رود. در چنین شرایطی اگر هیچ کسی هم چیزی نمی‌گفت در آینده تاریخ اینطور تصویر می‌شد که اتفاقات آن زمان یک رقابت انتخاباتی بین دو چهره سیاسی از اصحاب پیامبر(ص) بوده که منازعاتی با هم داشتند، بعد از این تمام شد و یک نفر رای اکثریت را بدست آورد و خلیفه مشروع شد و امام علی (ع) همراهی کرد.
وی ادامه داد: در این بحبوحه نیاز بود که امام علی (ع) نارضایتی خود را نشان داده و یک نفر هم از اهل بیت (ع) وارد میدان شده و بگوید این انحراف یک انحراف جدی از اسلام ناب است. انحراف از مسیری است که رسول خدا ترسیم کرده و این خط، خط رسول خدا نیست.
سلیمانی تصریح کرد: آن کسانی که قدرت را در دست گرفتند ارجحیت سیاسی و مرجعیت دینی نداشتند و اصلا دارای مشروعیت نبودند. تفسیر غلط از دین می‌کردند، تدابیر و مشی سیاسی و سبک سیاسی آن‌ها الگوی سیاسی حکومت داری پیامبر نبود. بیم آن می‌رفت که اسلام آرام آرام به سرنوشت مسیحیت و یهودیت تبدیل شود و کاملا استحاله شود. در این شرایط حضرت زهرا (س) احساس وظیفه کردند و وارد میدان شدند.
استاد حوزه علمیه با طرح این سوال که چرا حضرت زهرا (س) برای واکنش نشان دادن و اعتراض کردن انتخاب شد؟ بیان کرد: حضرت زهرا (س) تعاریف ویژه‌ای که پیامبر از ایشان کرده بود را به عنوان عَلَم هدایت جامعه مطرح کرد. پیامبر(ص) فرموده بود هر که فاطمه از او راضی باشد من از او راضی هستم، هر کس او را آزار دهد من را آزار داده است، فاطمه پاره تن من است. این تعاریف جایگاه ویژه‌ای برای حضرت زهرا (س) تعیین کرده بود. از سوی دیگر حساسیتی که عده‌ای نسبت به زخم شمشیر حضرت علی (ع) داشتند نسبت به حضرت زهرا (س) نداشتند.
سلیمانی تاکید کرد: حضرت زهرا (س) شخصیتی ویژه‌ای بود که در یک مقطع تاریخ توانست مسیر اسلام ناب را برای جامعه بشری مشخص کند و این ویژگی فقط مختص ایشان بود. دست به قیام زد و به انحراف مسیر خلافت اعتراض کرد، گریه‌های ممتد ایشان به عنوان اعلان عدم نارضایتی ایشان در تاریخ ثبت شد.
عضو هیأت علمی موسسه امام خمینی گفت: حضرت زهرا (س) صریحا خطبه فدکیه را قرائت کرد و همه آن‌ها را به چالش کشید و با اعتراض صریح خود نگذاشت امیرالمؤمنین (ع) و بنی هاشم بیعت کنند. با ممانعت بیعت گرفتن زود از امام نگذاشت خلافت ابوبکر در تاریخ مشروع جلوه کند. دستاورد این قیام اعلان عدم مشروعیت خلافت ابوبکر بود. آن‌ها هم که دیدند حضرت زهرا تا پای شهادت ایستاده، حمله کرده و درب خانه را شکسته و پهلوی ایشان را شکافتند که موجب شهادت او شدند. با این کار مشروعیتشان لطمه دید. با اینکه در آن زمان خلافتشان قوام پیدا کرد، ولی از منظر شاخصی که رسول خدا در جامعه نصب کرده بود برای حق طلبان عالم این شاخص مشخص کرد که خلافت آن‌ها نامشروع است.
سلیمانی اعلام حقانیت خلافت امیرالمؤمنین علی (ع) را پیام دیگر حضرت زهرا به حق طلبان عالم عنوان کرد و اضافه کرد: در فضای آن زمان که سانسور عجیبی حکمفرما بود کسی جرات نمی‌کرد برای امام علی (ع) تبلیغ کند. دل‌های مردم با حضرت بود و ایشان را اصلح می‌دانستند. از لحاظ رفتار سیاسی مایل نبودند و دوست داشتند از قبیله خود کسی به خلافت برسد، اما در قلبشان جایگاه امام ممتاز بود.
وی ادامه داد: حضرت زهرا(س) درباره انتقام گرفتن از امام علی (ع) فرمود آن‌ها این کار را کردند، چون شمشیر او شمشیر تیزی بود، وقتی فرود می‌آمد در اجرای عدالت بین دوست و دشمن تبعیض قائل نمی‌شد متخلف را مجازات می‌کرد. آن‌ها مدعی بودند می‌خواهیم اسلام را با تساهل پیاده کنیم. ما می‌خواهیم حکومت کنیم. مخالفان دیدند وقتی امام در راه حق گام برمی دارد کسی نمی‌تواند او را به عقب براند. حضرت زهرا فرمود حق با علی است، هر گاه آتش فتنه‌ها برافروخته می‌شد پیامبر(ص) امام علی(ع) را روانه می‌کرد تا آتش را خاموش کند. در آن زمان جو با حضرت زهرا (س) نبود، اما حق طلبان آرام آرام متوجه شدند.
سلیمانی، اعلان عدم حجیت رای اکثریت خواص را دستاورد دیگر قیام حضرت زهرا دانست و تصریح کرد: در آن زمان می‌گفتند که اکثریت خواص اصحاب پیامبر(ص) اگر چیزی بخواهند حق و مشروع است اما، حضرت زهرا فرمود اینطور نیست، صحابه هم اشتباه می‌کنند، گناه می‌کنند و خلاف عمل می‌کنند. معیار ما دین و شریعت است نه گفتار و رفتار صحابه و باید در مقابل عهدشکنی آن‌ها ایستادگی کرد. حضرت زهرا (ص) تساهل خواص را محکوم کرد و فرمود خار و خاشاک نفاق در میان شما بلند شده، لباس دین در تن شما کهنه شده، از غدیر خم زمان زیادی نگذشته چرا آن پیمان را فراموش کردید؟ به نظر می‌رسد که سخت‌ترین کار حضرت زهرا (س) مقابله با خواص اصحاب بوده است. حضرت زهرا(س) فرمود شما مدعی هستید اگر علی روی کار بیاید، چون عده‌ای میل به ایشان ندارند فتنه و درگیری رخ می‌دهد، ما می‌خواهیم با دیگری بیعت کنیم تا فتنه را بخوابانیم، اما بدانید علی را کنار بزنید در فتنه سقوط می‌کنید، آنهم فتنه‌های متعدد.
وی اظهار کرد: امیرالمومنین(ع) مفسر دین و اهل تدبیر بود. با کنار زدن امام علی هم در فهم دین و هم در تطبیق دین با مصادیق با مشکل مواجه شدند و در جامعه فتنه‌های متعدد پدید آمد. آن‌ها فتوحات کردند، این فتوحات به قصد گسترش اسلام بود، اما چون چگونگی انجام این کار را نمی‌دانستند فتوحات در نهایت به کشورگشایی و اشرافی گری ختم شد. در تقسیم بیت المال بی عدالتی کردند و اختلاف طبقاتی پدید آمد. شورش‌هایی در زمان عثمان پیش آمد و فتنه جنگ جمل و صفین رخ داد. گفتند باید با مخالفان مدارا کرد، بنی امیه را روی کار آوردند منجر به تحت سلطه گرفتن کل جهان اسلام شد. این فتنه‌ها را حضرت زهرا پیش بینی کرده بود. ایشان می‌فرمود شما کجا فتنه خواباندن کجا؟ بعد از رسول خدا (ص)، شیطان از گریبان خودش سربرآورد. شما را صدا زد و دید آماده اجابت دعوت او هستید. حضرت زهرا (س) انصار را توبیخ کرد و فرمود ای گروه جوانان که بازوان دین بودید، یاران اسلام بودید، این چه چشم پوشی است که از حق من می‌کنید، فدک را از من گرفتند چرا از آن گذشتید. ایشان فدک را می‌خواست برای اینکه از آن به عنوان ابزار و منبع مالی برای جنبش شیعی و جریان ولایت استفاده کند، لذا ایشان بابت این ظلم ناراحت بود.
سلیمانی ادامه داد: حضرت زهرا(س) اثبات کرد که اگر مطالبه گری حق در یک جامعه از بین رود حق در آن جامعه از نابود می‌شود. اگر کسی فریاد نزند و مطالبه حق نکند ظلم جزو دین شده و نهادینه می‌شود و اسلام ناب به جامعه معرفی نمی‌شود و در نهایت اسلام منهای ولایت تئوریزه می‌شود. حضرت زهرا که اسلام را در خطر دید با مظلومیت، صداقت و مجاهدت تا شهادت ایستادگی کرد و پیامشان را حق طلبان عالم دریافت کردند و راه مشخص شد.
عضو هیأت علمی موسسه امام خمینی در پایان گفت: قیام حضرت زهرا(س) به ما یک درس بزرگ داد که اگر افکار عمومی در جامعه خلاف منویات و دین شد و امر به معروف و نهی از منکر در جامعه کمرنگ شد و اسلام به خطر افتاد، حتی یک نفر هم وجود داشته باشد باید فریاد زده و اعتراض کند. حضرت زهرا (س) معلم بزرگی برای ماست و این درس را به ما می‌دهد که اگر تعداد اهل حق در جامعه کم شود، مطالبه گری حق را نباید کنار بزنیم ولو اینکه مطالبه گری در زمان خودشان ثمره بالفعلی نداشته باشد، اما فرهنگ حق طلبی را در جامعه رواج می‌دهد و به مرور زمان حق باقی می‌ماند. حضرت زهرا (س) به ما آموخت که زن می‌تواند در نهایت عفت به سر ببرد، اما در متن منازعات سیاسی اجتماعی جامعه هم حضور فعال داشته باشد.
در پایان برخی از شرکت کنندگان آنلاین پرسش‌هایی پرسیده و حجت الاسلام و المسلمین سلیمانی به این پرسش ها پاسخ داد.
………………….
پایان پیام/ ۲۱۸