به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست تخصصی "تکفیرگرایی جهادی و الگوی تاریخی آن" از سلسله نشست های تخصصی شیعه شناسی با ارائه حجت الاسلام دکتر «حمیدرضا شریعتمداری» عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، پیش از ظهر امروز دوشنبه 18 بهمن 1400 در بستر فضای مجازی برگزار شد.
دکتر «حمیدرضا شریعتمداری» در این نشست اظهار داشت: تکفیرگرایی جهادی از پدیده های جدید نیست اما آنچه که در روزگار ما در بستر دینی و مذهبی اهل سنت اتفاق افتاده است، شاید تا حدی نوظهور باشد؛ دست کم پدیده خاصی است و نیازمند بررسی در تاریخ اسلام است.
وی افزود: طرد افرادی از جامعه با عنوان تکفیر، از بحث های دقیق و بحث برانگیز در اهل سنت است و آنچه که در بستر اهل سنت اتفاق می افتد تکفیرگرایی جهادی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره تبارشناسی تکفیرگرایی جهادی اظهار داشت: معمولا از نگاه دست کم شیعه و بخشی از مخالفان مذهبی سنی، گفته می شود که تکفیرگرایی جهادی محصول وهابیت و سلفی گری است. در بسترسازی اهل حدیث، سلفی گری و وهابیت برای چنین جریان هایی نباید تردید داشته باشیم اما خاستگاه واقعی این جریان های تکفیری جهادی، مشخصا در متن، باطن و ذات سلفی گری نیست.
وی افزود: نمی توان گفت که نتیجه ضروری سلفی گری و وهابیت، تکفیرگرایی جهادی است؛ به دلیل اینکه صبغه غالب تکفیرگرایی جهادی، سیاسی است و در ذات وهابیت سلفیت و اهل حدیث، روحیه انقلابی و سمت و سوهای سیاسی وجود ندارد.
دکتر شریعتمداری با بیان اینکه الگوی جریان تکفیرگرایی جهادی، جریان خوارج است، افزود: اینکه بسترسازی توسط جریان های سلفی و وهابی است، تردیدی نیست لذا سلفی ها و وهابی ها، ده ها کتاب برای تطهیر دامان خود نوشتند.
وی درباره ویژگی های اهل حدیث گفت: نص گرایی، حدیث گرایی و ظاهر گرایی از شاخصه های اهل حدیث است. برای سلفی گری افزون بر شاخصه های اهل حدیث، دوره ای از تاریخ اسلام قداست پیدا می کند و عمل و فهم صحابه و تابعین میزان و ملاک می شود. همچنین تمرکز ویژه بر مبارزه با بدعت و توسل و ... و مناظره و جدل از ویژگی های دیگر سلفی گری است در حالی که اهل حدیث، اهل مناظره و جدل نبودند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره گسترش اندیشه وهابیت در جهان اظهار داشت: در روزگار ما که عربستان سعودی از نظر وضع مالی در وضعیت خوبی به سر می برند، مرکزیت مهم تعلیم و تربیت عالمان و روحانیون اهل سنت، مدارس وهابی ها در مکه و مدینه و در سراسر جهان اسلام می شود و مسلمانان سنی با گرایش های مختلف که به مدارس سعودی ها می روند دچار انقلاب ایدئولوژیک می شوند. وهابی ها در بین آنان عملا حنبلی گری را جا می اندازد اما می گویند که نباید به مذهبی معتقد باشید! لذا تفکر سلفی در جهان اسلام شیوع پیدا می کند.
وی ادامه داد: در چنین فضا و بستری که ایجاد می شود و نص گرایی، حدیث گرایی و ظاهرگرایی و با تقدیس دوره ای خاص، با بدعت ها با جدل و مناظره مبارزه می شود، روحیه مبارزه با مخالفان و تکفیر در بین اهل سنت دمیده می شود.
دکتر شریعتمداری درباره خاستگاه های تکفیرگرایی جهادی عنوان کرد: شبه قاره هند و مصر خاستگاه های تکفیرگرایی جهادی هستند. تکفیرگرایی جهادی در مصر با اخوان المسلیمن و حسن البنا و بصورت جدی تر با سید قطب شروع می شود.
وی ادامه داد: ایده های جامعه جاهلی، دعوت به جهاد و هجرت و ... با اندیشه های سیدقطب وارد ادبیات اهل سنت شد و تمام تکفیری ها تحت تأثیر سید قطب هستند. همچنین خاستگاه بعدی تکفیرگرایی جهادی در شبه قاره هند به عبدالعزیز دهلوی برمی گردد. لذا زمانی که جریان های تکفیری را دنبال کنیم در دو خاستگاه مصر و هند ریشه دارند و این دو از سلفی گری و وهابی گری استفاده کرده اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر اهل سنت گفت: اینکه اهل سنت محافظه کار بودند چگونه انقلابی شدند، غیر از دو خاستگاه تاریخی و فکری مصر و هند، انقلاب اسلامی ایران و بیداری اسلامی ناشی از انقلاب، تأثیر زیادی بر تحرّک اهل سنت داشته است.
وی ادامه داد: مجموعه عوامل سلبی و ایجابی (مثل وقوع انقلاب اسلامی ایران) موجب اتفاق ناگواری در اهل سنت به نام "تکفیرگرایی جهادی" شد و اساسا در ذات و محور جریان های تکفیری، علمای اهل سنت وهابیت یا سلفی وجود ندارد. محور تمام جریان های تکفیری علما و درس خوانده های حوزه های علمیه اهل سنت نیستند و از شاخص های اصلی آنان عالم گریزی و حوزه علمیه گریزی است. بنابراین اگر به بهانه اینکه علما انقلابی نیستند و محافظه کارند، مرجعیت علما و حوزه ها کنار رود، اتفاقات بدی رخ می دهد.
دکتر شریعتمداری با بیان اینکه الگوی تاریخی تکفیرگرایی خوارج است، افزود: وهابی ها و سلفی ها به این مطلب رسیده اند و مطالعات زیادی درباره خوارج دارند. به همین دلیل برای مقابله با تکفیرگرایی، شیوه ای که اهل سنت به آن استناد می کنند برگرفته از سیره امیرالمومنین(ع) در برخورد با خوارج است؛ تا زمانی که خوارج دست به شمشیر نبردند، حضرت علی(ع) با آنان جنگ نکرد و بلافاصله پس از ورود خوارج به فاز نظامی، امیرالمومنین(ع) با آنها جنگید و مهمترین بحث اینکه، حضرت علی(ع) در بدترین شرایط اقدام به تکفیر آنان نکرد.
وی در پایان گفت: پیشگویی حضرت علی(ع) درباره خوارج بسیار مهم است. زمانی که جنگ با خوارج تمام شد، عده ای به امیرالمومنین(ع) بشارت دادند که ریشه این ها کنده شد اما حضرت فرمود ریشه آنان کنده نشده است و در آینده ظهور و بروز خواهند داشت.
گفتنی است با حضور اساتید حوزه و دانشگاه "نشست‌های تخصصی شیعه شناسی" به همت دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب و با همکاری گروه کلام و اندیشه‌های اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی برگزار می‌شود.
............................
پایان پیام/ 167