به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست تخصصی " جریان شناسی مذهب زیدیه و جنبش انصارالله یمن " از سلسله نشست های تخصصی شیعه شناسی با ارائه دکتر «سیدعلی موسوی نژاد» عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، ظهر امروز سه شنبه 19 بهمن 1400 در بستر فضای مجازی برگزار شد.
دکتر موسوی نژاد در این نشست اظهار داشت: زیدیه اولیه در کوفه شکل گرفت و "مکتب زیدیه عراق" باید مطالعه و بررسی شود. از شخصیت های موثر زیدیه عراق، نوادگان زید هستند که یکی از آنان به نام "احمد بن عیسی بن زید" معاصر امام رضا(ع)، شخصیت مهمی برای زیدیه بوده است. وی شخصیتی محوری برای زیدیه بوده و محدث است و مباحث عقل گرایانه ندارد. "امالی احمد بن عیسی" از او به یادگار مانده است و برای زیدی شناسی منبع مهمی به حساب می آید.
وی افزود: شخصیت دیگر "حسن بن یحیی بن حسین بن زید" مهمترین فقیه مکتب زیدیه عراق است و زیدیان به آراء او رجوع می کنند. همچنین "محمد بن منصور مرادی" کوفی است از اهل بیت(ع) نیست اما نقش برجسته ای داشته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره درباره شاخه های مکتب زیدیه عراق گفت: از مکتب زیدیه عراق، با "قاسم رسّی" شاخه عقل گرایانه جدا می شود؛ آنان به میراث حدیثی کار ندارد و میراث حدیثی به شمال ایران منتقل می شود. کمتر در آثار قاسم رسی حدیث می بینیم. در اندیشه قاسم رسی عقل گرایی، اصول خمسه زیدیه و هجرت برجسته هستند. او معتقد بود یا با ظلم باید مبارزه کرد و یا از دارالظلم مهاجرت کرد. لذا او راه دومی پیش پای زیدیه گذاشت. بنابراین مکتب "قاسم رسّی" تأثیرگذار است و تا امروز تأثیرات خود را گذاشته است.
وی افزود: "یحیی الهادی الی الحق" نوه قاسم رسّی به یمن رفت و دولتی تشکیل داد و زیدیان یمن خود را مدیون ایشان می دانند. آنان گرایش عقل گرایی دارند؛ همچنین نیم نگاهی به روایات پیامبر و اهل بیت(ع) دارند.
دکتر موسوی نژاد درباره حضور زیدیان در شمال ایران گفت: شاخه ای از زیدیان عراق به رهبری ناصر کبیر به شمال ایران رفتند. ناصر کبیر و پدرانش در مدینه و در سامرا در بیوت ائمه(ع) زندگی می کردند. پدر ناصر کبیر همراه امام هادی(ع) به سامرا آمد و ناصر کبیر و پدرش از روات حدیثی شیعیان هستند.
وی با بیان اینکه ناصر کبیر تأثیر زیادی بر زیدی های یمن داشت افزود: توجه زیدی های یمن به آراء ناصر باعث شده است تا عقل گرایی زیدیه یمن مخصوصا در فقه تلطیف شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره حضور زیدیان در آفریقا اظهار داشت: زیدیه که در شمال غربی آفریقا به حکومت رسیدند تأثیراتی نداشتند و به امراء تبدیل شدند. لذا برجستگی خاصی در زیدیان ادریسی نمی بنیم و آنان تحت تأثیر مالکیه بودند.
وی درباره تغییر اندیشه های زیدی گفت: به مرور زمان از سوی امامان زیدی اندیشه ای ترویج شد که می توان زیدی شد، اما قیام نکرد و لزومی ندارد همیشه دست به شمشیر شویم؛ کسی که به تخت نشست قیام علیه او معنی ندارد و این تفکر با اندیشه سلفی گری همزمان شد.
دکتر موسوی نژاد درباره حدیث گرایی سلفی در زیدیه اظهار داشت: در زیدیه شخصی به نام "ابن وزیر" معتقد بود که باید به طرف روایات اهل سنت در صحیح مسلم و صحیح بخاری برویم و این مسئله با استقبال امامان زیدیه مواجه می شود. تحلیل امامان زیدی این بود که گفتمان سلفی سنی، ما از مشکل قیام و مبارزه نجات می دهد. این خط تا دوران اخیر ادامه پیدا کرد و امرایی در یمن سر کار آمدند که گرایش حدیث گرایی و وهابی گرایی دارشتند.
وی تأکید کرد: من با اصطلاح "زیدی سلفی" موافق نیستم چون "زیدی سلفی" اشاره به جریانی است که ضمن اینکه خود را زیدی می داند در مبانی به طرف اهل سنت رفته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره جریان های رقیب امامان زیدی در یمن گفت: صوفیان شافعی مذهب، روشنفکران و سکولارها از جریان های رقیب امامان زیدی بودند. سکولارها نجات یمن را بیرون آمدن از ایدئولوژی امامان زیدی می دانستند و شرایط بد جامعه باعث همراهی شدن مردم با آنان شد. همچنین امامان منفعل زیدی از ترس قیام مردم به گرایش های سکولار میدان دادند. امامان زیدی با جمال عبدالناصر روابط خوبی داشتند اما با خیانت عبدالناصر حکومت امامان زیدی ساقط شد.
وی درباره جریان جدید پس از سقوط امامان زیدی در یمن اظهار داشت: سنتی های محافظه کار تعریف جدیدی از زیدیه ارائه کردند که پیرو زید باشیم و جریان رهبری زیدیه را در دهه های بعد در دست داشتند. انقلاب اسلامی ایران تأثیر زیادی بر آنان داشت. زیدی های یمن پس از جنگ تحمیلی، انقلاب ایران را بهتر شناختند؛ لذا "حسین الحوثی" متولد این فضا است.
دکتر موسوی نژاد درباره شخصیت حسین الحوثی گفت: حسین الحوثی میانسال بود و حرکت فرهنگی جدیدی با تأکید بر آموزه های زیدی شروع کرد. او بر امامت تأکید نمی کرد اما منتقد زیدیان روشنفکر و سنتی بود. وی بازگشتی به زیدیه جارودیه داشت که بر اصول اصلی تأکید می کند؛ از انقلاب اسلامی ایران تأثیر گرفته بود و به دنبال از بین بردن پیرایه های زیدی بود. علی عبدالله صالح سعی کرد این ها را از بین ببرد اما نتوانست و عربستان احساس خطر کرد و جنگی شروع کرد که چند سال است ادامه دارد.
وی در پایان گفت: جنبش انصارالله عقل گرایِ قاسمیِ هادوی است. آنان تغییر کرده اند و نسبت به منابع امامیه منفتح هستند.
.............................
پایان پیام/ 167