به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ در آستانه نیمه شعبان، سالروز ولادت امام زمان(عج) خبرنگار ابنا با تعدادی از کارشناسان عرصه مهدویت به گفتگو نشسته است.
آیت الله «محمد هادی یوسفی غروی» از شناخته شده ترین پژوهشگران تاریخ اسلام، در گفتگو با خبرنگار ابنا به سوالاتی درباره مهدویت پاسخ داده است، که در پی می آید:
ابنا: درباره زندگانی حضرت امام زمان (عج) روایتی وجود دارد؟
ـ در بعضی از روایات چیزهایی آمده است امّا اینکه بگوییم الان زندگانی حضرت در چه حالی است و در طول این مدت چگونه زندگی را گذراندند و چه حوادثی برای ایشان پیش آمده، پاسخ اینها در هیچ جایی نیامده است.
ابنا: زندگی امام زمان(عج) در دوران غیبت صغرا چگونه بود؟
ـ چیز خاصی نداریم غیر از همان خبر "ابوالأديان" که حضرت چگونه سر جنازه پدرشان حاضر شدند، نمازی خواندند ودیگر ظاهر نشدند. غیر اخبار نواب و اخبار "فی من رای القائم الحجه(عج)" یعنی اخبار دارالسلام مرحوم حاجی نوری و امثال اینها دیگر چیزی نداریم، اینها زندگانی نمی شود.
ابنا: نوّاب اربعه چگونه خدمت امام زمان(عج) می رسیدند؟
ـ عمده شناسائی دو نائب اول یعنی "عثمان بن سعید عمری" و "محمد بن عثمان بن سعید عَمری" در زمان امام هادی(ع) بود. اولی ابومحمد عثمان بن سعید عمری است؛ "عَمری و "عِمری" هر دو مستند دارد، عِمری به جهت نسبت داشتن او با یکی از آباء و اجدادش است و عَمری هم بنابر زیارت ناحیه مقدسه می باشد که مرحوم حاج محسن امین عاملی در اعیان شیعه نقل کرده است، ایشان گفته بود که از ناحیه مقدسه دستور رسیده که ایشان را با فتح "عَمری" بخوانید ولی عِمری خیلی واضح تر است و دیگر وجه نمی خواهد. "عثمان بن سعید عمری" از وکلای امام هادی و امام عسکری علیهما السلام بود و شغل وی سمّان و روغن فروش بوده است. وی در بغداد زندگی می کرد و بسیاری از مرسلات و وجوهی که می خواست خدمت امام هادی(ع) برساند، در ظرف‌های روغن جاسازی می کرد و از بغداد به سامرا می رساند. پسرش ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمری هم تاجر بود. پدر و پسر هر دو تاجر و روغن فروش بودند. عمده اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام اینها را شناخته بودند. همچنین نامه هایی که از ناحیه مقدسه می رسید با خط و امضای امام حسن عسکری(ع) بود و همین وسیله شناسایی و تصدیق اصحاب امام حسن عسگری (ع) بود و به واسطه آن مطمئن می شدند که نامه از طرف امام زمان(عج) است.
ابنا: امام زمان(عج) در جا یا مکانی زندگی می کردند و مکانی مشخصی داشتند؟
ـ نه مکان ایشان مشخص نبود. بله، ترددی بین مکه و مدینه ذکر شده است اما اینکه جای خاص معینی داشته باشند، خلاف تقیّه بود. چون گفته می شود آن زمان تقیّه شدید بوده است.
نوابّ بعدی هم در زمان امام هادی و امام عسکری علیهما السلام شناسائی شده بودند و مخصوصاً توسط همین دو وکیل اول شناسایی شده بودند لذا یکی پس از دیگری معین شدند. بنابراین رفت و آمد نواب با امام زمان(عج) در ظاهر دیده نمی شد و زندگانی متعارفی در میان مردم داشتند.
هر یک از شیعیان با امام زمان(عج) کار یا نامه ای داشت به وکلا می داد و جوابش با همان خط و امضای امام حسن عسکری(ع) بود و شیعیان چون خط و امضای امام حسن عسکری(ع) را در زمان حیات دیده بودند، شک نمی کردند.وقتی گفته می شد نامه از طرف امام زمان(عج) است، اعتماد و اطمینان می کردند.
ابنا: منشأ ادعای زندگانی امام زمان(عج) در جزیره خضرا چیست؟
ـ مرحوم مجلسی گفته است که برخی از علمای حلّه دیدند که مردم خیلی حال و حوصله خواندن اخبار مربوط به امام زمان(عج) را ندارند مخصوصاً بعضی از اخبار دو سطر سند، و یک نیم سطر خبر است، لذا به مرحوم شیخ صدوق در کتاب "کمال الدین" در داستان "بلوهر و بوذاسف" حکیم اقتدا کردند. شیخ صدوق می گوید من دیدم شب های زمستان طولانی است و مردم سرشان را به قصه ها و داستانهای بی‌خودی بند می کنند، لذا "بلوهر و بوذاسف" قصه حکیمانه‌ای است و مطالب حکمت آمیزی دارد، پس خوب است همین را در کتاب "کمال الدین" بیاورم. پس می شود گفت ثلت کتاب کمال الدین، همین قصه "بلوهر و بوذاسف" حکیم است. علمای حلّه هم این اخبار کوچک را بصورت داستانی درآورند که صورت جزیره خضرا پیدا کرده است. این سخن را از مرحوم مجلسی نقل می کنند مرحوم شهید صدر هم می گفت قصۀ قابل اعتمادی نیست. مرحوم سید جعفر مرتضی کتابی در ردّ ادعای جزیره خضرا نوشته و اشکالات آن را بیان کرده است. بالاخره مطلب قابل باوری نیست؛ یعنی اشکالات آن بیش از نفع‌اش است. قرآن ملاکی به دست ما داده است "وَ إِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا" هرچیزی را که اشکالش بیشتر از نفعش باشد، نباید اعتنایی شود و باید آن را کنار بگذاریم.
ابنا: در دوران غیبت کبری، امام زمان(عج) چگونه جامعه شیعه را رهبری و هدایت می کنند؟
ـ داستانهایی از قبیل "فیمن رأی القائم الحجه" مطالبی نقل کرده اند که در مواقع ضرورت کسی به دادشان رسیده است و بر اساس قرائنی احتمال قوی داده اند که یا خود حضرت یا نواب یا وکلای ایشان به دادشان رسیده است. گفته می شود مراجع وقتی که خرج حوزه روی دستشان می ماند و راهی برای رسیدن به خرج حوزه نداشتند، متوسل می شدند و کسی به دادشان می رسید. از حوزه علمیه قم از مرحوم حجت و از حوزه علمیه نجف از مرحوم آسیّد کاظم یزدی و وکیل تام الاختیارشان نقل کرده اند که من وکیل تام الاختیار آسیّد کاظم یزدی در اداره شئون حوزه را دیده بودم؛ پیرمردی به نام حاج عبدالرسول بود. اولین مرجعی که مهر نان را برای طلاب تاسیس کرد مرحوم آسیّد کاظم یزدی بود. البته آن زمان چوب خط بود نه مُهر؛ بعد به مهر عوض شد. وی می گفت، همه نانواها از من طلب داشتند و من مانده بودم، مکرر به سیّد کاظم یزدی مراجعه می کردم تا بالاخره سیّد، کیسه ای را حواله کرد. دم در، کسی آمد در زد و گفت برو این کیسه را بگیر. من گفتم خب بنشینیم حساب کنیم گفت: نه این مطابق با حساب خودتان است؛ برو اگر مطابق نبود خبر کن. رفتم دفترها را در آوردم و تطبیق کردم دیدم دقیقاً به اندازه بدهکاری آسیّد کاظم یزدی به نانواها است و در کیسه حاضر و آماده است. قاعدتا این فرد مجهول از طرف حضرت بوده است. غیر از داستانهای شبیه این، چیز دیگر روشنی در دست نیست. یا ملاقات عامل مرحوم سید مهدی طباطبایی بحرالعلوم در مکه، که یک صرافی بین صفا و مروه بوده است که حواله به او می دهد و می رود از او می گیرد و سراغش را می گیرد و می گوید، صرافی نبوده است. داستانهایی از این قبیل هستند.
اینجا نکته ای درباره کنیه ابوجعفر بگویم چون کنیه "محمد بن عثمان عمری"، ابوجعفر است چون اسم وی محمّد می باشد. زمانی که امام محمد باقر(ع) به دنیا آمد به دست امام حسین (ع) دادند تا سنّت نبوّی را بر مولود اجرا کند و امام حسین(ع) اسم ایشان را محمد گذاشت اما کنیه اش را ابوالقاسم نگذاشت چون پیغمبر اکرم فرموده بود "سمّوا باسمی و لا تکنوا بکنیتی لا تجمعوا بين اسمي و كنيتي". این یکی از خصائص پیامبر اکرم(ص) و امام زمان(عج) است، چرا؟ به دلیل حدیثی که شیعه و سنی نقل کردند: "لَو لَم يَبْقَ مِن الدُّنيا إلاّ يَومٌ واحدٌ لَطوّلَ اللّه ُ ذلكَ اليومَ حتّى يَبعَثَ فيهِ رجُلاً مِن وُلدي يُواطئُ اسمُه اسمِي و کُنیته کُنیتی" پس خود پیغمبر این امضاء را کرده است. همان پیغمبری که از جمع بین کنیه ابوالقاسم و نام محمد (ص) برای غیر از پیغمبر نهی کرده است، همان تعبیر کرده که اسمش هم نام من و کنیته اش کنیه من است. یعنی پیامبر از نهی شان عملاً یک مورد را استثناء کردند. حتی سنی ها هم در این جهت از ائمه شیعه تبعیت کردند، الان اسم هر کدام از علمای سنّی محمّد باشد کنیه اش ابوجعفر است از جمله اسم "طبری" مورّخ معروف اهل سنت محمّد و کنیه اش ابوجعفر است. تحقیق کردم و دیدم عمده علمای اهل سنت که نام شان محمّد است کنیه شان ابوجعفراست.
وقتی که امام جواد(ع) به دنیا آمد، امام رضا(ع) ایشان را محمّد نامگذاری کرد و به تبعیت از جدّشان امام حسین(ع)، کنیه او را ابوجعفر گذاشت. لذا امام باقر(ع) ابوجعفر اول و امام جواد(ع) ابوجعفر ثانی است. ابوجعفر از کجاست؟ نام جعفر طیّار است. امام حسین(ع) نام جعفر طیّار یعنی نام عموی خود را کنیه نوه اش امام باقر(ع) قرار داده است. امام رضا(ع) هم تبعیت کردند.
نکته بعد اینکه دعای افتتاح از چه کسی است؟ فقط سرزبان ها گفته می شود که از ناحیه مقدسه است، امّا واقع این است این دعایی است که ابوجعفر عثمان بن سعید عَمری شب‌های ماه رمضان ملتزم بوده و می خوانده است، وی به شیعه تعلیم کرده و حمل به صحت دعای افتتاح این است که ایشان قاعدتاً از جیب خودش درنیاورده بلکه از امام زمان(عج) دریافت کرده است و به خاطر شدت تقیّه تصریح نکرده که من این را از امام زمان(عج) دریافت کرده‌ام.
ابنا: چه مقدار از نشانه های ظهور یقین آور است؟
ـ هیچکدام از نشانه های ظهور یقین آور نیست. چرا؟ در غیبت نعمانی در خبر معتبری، راوی از امام صادق(ع) می پرسد که در اخباری که شما از علامات ظهور می فرمایید "بدا" جاری است یا نه؟ حضرت می فرماید: بله. بنابراین اگر بدا در علامات ظهور جاری باشد نمی شود گفت یقینی و قطعی است. چون بالاتر از "وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً" نیست. همان طور که "ثَلَاثِينَ لَيْلَةً" با بدای الهی "أَرْبَعِينَ لَيْلَةً" شد، علائم آخرالزمان هم این گونه است؛ حتی هفت تا از علائم را که از علائم حتمی می شمارند حتی در آنها احتمال بدا وجود دارد. ممکن است علائم اتفاق بیفتد و ممکن است مثل میقات حضرت موسی پس و پیش یا کم و زیاد شود.
ابنا: اگر در پایان نکته ای دارید بفرمایید.
ـ درباره "اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الحُجَةِ بنِ الحَسَن" مرحوم محدث قمی در مفاتیح اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان را می گوید برای هر برادر مومنی این دعا را می توانید بخوانید، در خود دعا آمده است "کُنْ لِوَلِیِّکَ فلان بن فلان" است و می توانید نام هر کسی را ببرید. اولین کسی که پیشنهاد کرد به جای هر کس، نام امام زمان (عج) را ببرید ابن ابی غُرّه است. ابن ابی غُرّه یکی از علما و روایان اخبار اهل بیت(ع) در بغداد است که منزل خود را مجمع شیعه کرده بود و برای شیعه اخبار ائمه(ع) را نقل می کرد، سید بن طاووس از او نقل می کند که وی پیشنهاد کرده است به جای فلان بن فلان "الحجة ابن الحسن" بگویید والا از هیچ امامی با نام امام زمان(عج) وارد نشده است.
ابنا: ممنون و متشکرم از اینکه وقت گرانقدر خود را در اختیار ما گذاشتید.
....................................
پایان پیام/ 167