خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:
سیزدهمین روز فروردین ماه که در تقویم کشور روز طبیعت نامگذاری شده است، روزی است که بسیاری از خانواده‌های ایرانی بنا بر سنتی فرهنگی از خانه‌ها بیرون می‌آیند و به دشت و باغ می‌روند تا آخرین روز عید را در طبیعت و در کنار سبزه و گیاه و آب بگذرانند.
اما سالهاست که تخریب محیط زیست در روز طبیعت یکی از دغدغه‌های فعالان و دوستداران محیط زیست درباره این روز شده است به نحوی که روز طبیعت در برخی مناطق کشور با تصاویری از انبوه زباله‌های رها شده، درختان شکسته و مراتع سوخته پایان می‌پذیرد.
این درحالی است که طبیعت تنها سرمایه همگانی ما انسانها است و همه‌ی ما باید برای حفظ آن تلاش کنیم و برای تفریح چندساعته طبیعت و محیط زیست را به تباهی نکشانیم.
«محمود ملکی» پژوهشگر علوم قرآن و حدیث در آستانه روز طبیعت در یادداشتی با نگاهی به قرآن و روایات، به لزوم حفاظت از طبیعت و نگه داری از آن برای نسل های بعدی پرداخته است که تقدیم خوانندگان ابنا می‌شود:
** آب را گل نکنیم **
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: محمود ملکی
(پژوهشگر علوم قرآن و حدیث)
◀️ 12 فروردین 1402
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خودخواهی و خودبینی از زشت ترین خوی های انسان است.
منشأ این رذیلت اخلاقی تکبر و نتیجۀ آن وانهادن دیگری است. خودخواه موقعیت و مقام
و هر آنچه به او سودی میرساند، در خدمت خود می خواهد. این رذیلت اخلاقی گاه تا
نابودی زندگی دیگران نیز پیش رفته است. چه بسا انسان هایی که به در مسلخ خودخواهی
و لذت های خودخواهان زندگانی شان به بدترین صورت به پایان رسیده است. همین
خودخواهی ها آبادانی ها را به خرابه ها تبدیل کرده است. این همان پرسشی است که
فرشتگان در آغاز آفرینش انسان پس از اینکه خداوند فرمود در زمین خلیفه ای خواهم
گذاشت، گفتند: «أَتَجْعَلُ فيها مَنْ يُفْسِدُ فيها وَ يَسْفِكُ الدِّماء». فساد و خونریزی چالشی بود که فرشتگان را به پرسش
از خداوند واداشت.
در آیات دیگری نیز به این رذیله تصریح شده است. زمانی که انسان قدرت را در دست می گیرد، فساد کرده، نسل و کِشت را نابود می کند: «وَ إِذا تَوَلَّى سَعى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فيها وَ يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ» در ادامه این آیه به صراحت آمده است که هر گاه به چنین انسانی گفته می شود تقوا پیشه کن، غرور و خودخواهی اش او را به گناه وامی دارد. گویا خود را آزاد می بیند و به هر کاری که خواهش درونی او خواسته، دست می زند. در برخی آیات آمده است استغنا و بی نیازی انسان زمینۀ طغیان وسرکشی و تجاوز از حدود و حقوق را فراهم می آورد. انسان طغیانگر رعایت حقوق و حدود الهی و حقوق دیگر انسانها را رها کرده و خود را محور و مدار عالم دانسته، به کسی جز خود نمی اندیشد.
اما در برابر این رذیله قرآن به انسان متذکر می‌شود که هر چند می تواند در زمین فساد کند اما او نباید به آنچه خود از آن برآمده بی توجهی کرده، زمینه‌های نابودی آن را فراهم کند. در سوره هود خلقت انسان از زمین را به او یادآور شده است و پس از آن عمران و آبادی زمین را از انسان خواسته است: «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فيها». بنابراین انسان از زمین آفریده شده و خدا او را بر همین زمین خلیفۀ خود قرار داده است و به طور طبیعی انسان می بایست نسبت به آباد کردن زمین همت گمارد و این آبادانی وظیفۀ ذاتی او به شمار می رود. قطع درختان که حتی در بحرانی ترین زمان؛ یعنی جنگ در فقه منع شده است. کاشتن درخت در سیره امام متقیان علی علیه السلام آمده است.
انسان دیروز در برابر طبیعت خاضع بود و نمی توانست تغییری محسوس در طبیعت ایجاد کند. غالباً در نزاع با طبیعت او مغلوب بود و طبیعت غالب؛ اما انسان امروز به دلیل دستیابی به دانش و تکنولوژی و البته خود مدار بودنش طبیعت را در چنگال خود گرفته و بدون اندیشیدن به اینکه می باید محیط زندگانی اش را سالم نگاه دارد، بدان دست اندازی کرده و آن را قربانی لذت های خود کرده است.
آلودگی هوا، خاک و آب از مهم ترین چالش های محیط زیست به شمار می رود. در اینجاست که انسان برای ادامۀ حیات بر این سیاره لازم است به این مهم بیش از پیش توجه کند و تیشه به ریشۀ زندگی خود نزند. انسان امروز به دلیل شهر نشینی و دوری از فضاهای طبیعی نیازمند است تا برای رفع خستگی هفتگی یک روز در محیطی طبیعی بگذراند؛ ولی نگاهش به طبیعت می بایست مانند خانۀ خود باشد. انسان همواره خانۀ خود را پاکیزه می کند و نسبت به آلودگی آن حساس است، چرا که او هم برای تفریح و هم برای زندگی روزانۀ خود به محیطی پاک و سالم نیازمند است.
دیدیم که قرآن انسان را حافظ زمین می داند و از او آبادانی زمین را خواسته و نسبت به نابودی طبیعت هشدار داده است. در این مرحله قرآن نسبت انسان به طبیعت و زمین را معین کرده است. اما در مرحلۀ بعد برای او وظیفه ای حقوقی هم تعیین کرده است. در اسلام انسان از ضرر رساندن به خود نهی شده است و او حق ندارد به خود زیان و ضرر رساند.
هر سال با فرا رسیدن نوروز و نو شدن سال استفاده مردم از فضاهای طبیعی افزایش می یابد. روز سیزدهم فروردین که روز طبیعت نام گرفته است مردم از شهر بیرون رفته و از فضای طبیعی لذت می برند. از بین بردن طبیعت در این روز با استفاده از آن برای تفریح تضاد و تعارضی آشکار است. این تضاد و ناهمگونی را می بایست همواره به مردم از روش‌های مختلف یادآور شد که خانۀ خود را نابود نکنند و آن را برای خود و نسل پس از خود نگاه دارند.
بیاییم با آغاز سال جدید، در درون خود تحولی ایجاد کرده، دیدگاه کهنه و پلاسیده نسبت به محیط زیست را دور انداخته، طرحی نو دراندازیم.
آب را گل نکنیم برای کفتری در فردوست، برای پر شدن کوزه ای، برای سپیداری و برای نان خشکیدۀ درویشی
.........................................
پایان پیام/ 268