به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ حضرت امام رضا(ع)، هشتمین امام شیعیان جهان و یکی از بزرگان جهان اسلام در شهر مشهد به خاک سپرده شده است. بزرگ‌ترین ظرفیت دیپلماسی زیارت برای ایران تا به امروز همین حرم بوده که به گفته رشیدیان، استاندار خراسان رضوی، تنها در سال 1394، دو میلیون زائر خارجی به خود جذب کرده است و هرساله بر این رقم افزوده می‌شود.
بنابر پژوهش‌های انجام شده، این استان به لحاظ دارا بودن جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی مجموعاً اولین استان کشور نیست و مطابق برآوردها، خراسان رضوی از این منظر رتبه سوم را در ایران اسلامی دارد، اما به خاطر وجود همین زیارتگاه، همواره در صدر مقاصد سفرهای گردشگران ایرانی و یا مسافران خارجی در ایران بوده است.
عمده این زائران از کشور عراق هستند و با توجه به اهمیت بالای این کشور استراتژیک در سیاست خارجی تهران، جذب شهروندان این کشور و اعمال قدرت نرم بر آن‌ها است. در یک کلام، اعمال دیپلماسی زیارت موفق نسبت به شهروندان عراقی و دیگر کشورهای اوراسیا، می‌تواند گامی مهم در جهت پیشبرد منافع ملی کشور محسوب شود. دیپلماسی زیارت منادی یک تحول است که طبق آن، هدف از جذب گردشگر تنها کسب درآمد نیست؛ بلکه یک دولت درصدد آن خواهد بود تا با کار کردن روی ذهن گردشگر، از وی عنصری مبلغ برای سیاست‌های خود در کشورهای خارجی بسازد. پس اگر دولتی که زیارتگاه در آن واقع شده است، از فرصت به دست آمده استفاده کند و ذهنیت زائران خارجی را به نفع خود تغییر دهد، وارد حیطه دیپلماسی زیارت شده است. اگرچه پیش از این، دیپلماسی زیارت تنها محدود به دولتمردان بوده و برای بهبود روابط دولت‌ها تلقی می‌شده است، امروزه این مفهوم بیشتر متمرکز بر ایجاد رابطه مثبت بین ملت‌هاست.
در این راستا، با دکتر «مجید روحی دهبنه» استادیار روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در خصوص چگونگی راه‌های تقویت و ترویج فرهنگ رضوی در بین کشورهای اوراسیا به گفتگو نشستیم:
به عنوان سوال نخست، ظرفیت‌های دیپلماسی برای تقویت فرهنگ رضوی در بین مردم کشورهای منطقه اوراسیا چیست؟
اساسا امروزه دیپلماسی برای خیلی از موضوعاتی که کشورها بخواهند روابط داشته باشند یا آن را بهبود ببخشند استفاده می‌شود که به معنی هنر و دانشی است که یک کشور برای رسیدن به اهداف و منافع تجاری، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... به کار می‌گیرد. در دیپلماسی فرهنگی بحثی به نام دیپلماسی زیارت را می‌توانیم تلقی کنیم که بر اساس مباحثی که وجود دارد بسیاری معتقدند که اساسا دیپلماسی زیارت به عنوان یکی از مفاهیم اساسی در دیپلماسی در واقع رابطه تنگاتنگی می‌تواند با سیاست خارجی داشته باشد. از دیپلماسی زیارت، می‌توان برای توسعه روابط با همسایگان مانند ترکمنستان، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز استفاده کرد.
سوال دوم: دیپلماسی زیارت چگونه می‌تواند منجر به قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران شود؟
به طور کلی دیپلماسی همان‌گونه که به تولید قدرت می‌انجامد، دیپلماسی زیارت آن چنان اهمیت دارد که به مانند سفر معنوی اربعین که در این سال‌های اخیر به مثابه یک قدرت نرم و یا قدرت سخت تلقی شده را برای کشور نیز به همراه بیاورد. راهپیمایی اربعین نه تنها موجب افزایش نفوذ و قدرت شیعیان و به طور کلی جهان اسلام می‌شود پس به دنبال آن یک پشتوانه عظیمی را ایجاد می‌کند تا حوزه نفوذی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد شود و دشمنان را از فکر تهاجم باز دارد.
سوال سوم: راهکارهای تقویت و ترویج فرهنگ رضوی در کشورهای منطقه اوراسیا چیست؟
در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، شیعیان زیادی حضور دارند و دیپلماسی زیارت این ظرفیت را دارد تا بتواند فرهنگ رضوی را تقویت کند و از این طریق به تقویت سیاست خارجی ایران نیز کمک کند. همچنین فرهنگ رضوی در قالب دیپلماسی می‌تواند حتی بسیاری از سوء تفاهم‌های فی ما بین کشورها را از بین ببرد چرا که فرهنگ رضوی فرهنگ مدارا، تساهل و زمینه‌ساز اتحاد و همبستگی بین کشورها است.
سوال چهارم: فرهنگ رضوی چگونه بر حوزه تمدنی جمهوری اسلامی ایران اثر دارد؟
فرهنگ رضوی مجموعه‌ای از آرمان‌های امام رضا(ع) است که می‌تواند به حوزه تمدنی جمهوری اسلامی بسیار کمک کند. حوزه اوراسیا همواره مورد غفلت از سوی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است و نتوانستیم بهره کافی را ببریم، از طرفی قدرت و تقابل آینده در اوراسیا اتفاق می‌افتد و حضور کشورهایی مانند چین و روسیه که تمدن و ایدئولوژیک دارند و با سیاست‌های اروپا و نظم جهانی آمریکا مخالف هستند، بسیار به جمهوری اسلامی می‌تواند کمک کند تا از این فرصت برای توسعه فعالیت‌های سیاسی و همچنین ترویج فرهنگ رضوی با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز استفاده نماید.
سوال پنجم: کدام شاخصه‌ها و تسهیلات از سوی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در ترویج فرهنگ رضوی بین دولت و ملت‌های کشورهای اوراسیا نقش ایفا کنند؟
اقداماتی مانند اعزام و پذیرش دانشجو، تاسیس مراکز اسلامی، میزبانی از اساتید، پژوهشگران و علمای دینی برجسته کشورهای اوراسیایی، ایجاد تورهای زیارتی، ایجاد سرمایه‌گذاری اقتصادی، صادرات محصولات، برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی در قالب تولید فیلم، داستان‌نویسی، تولید کتاب و...، برگزاری همایش منطقه‌ای در سطح اوراسیا در مقوله فرهنگ رضوی و... نقش ارزنده‌ای در راستای ترویج فرهنگ رضوی دارند.
همچنین، سازمان‌های فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و... نقش خود را باید پررنگ‌تر از گذشته ایفا کنند.
---------------
پایان پیام/۳۴۴