به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست تخصصی با موضوع "نقش شیعیان در تحولات فرهنگی و اجتماعی ترکیه و چشم‌انداز انتخابات پیش‌رو" با حضور دکتر "محمدهادی مدنی" کارشناس مسائل ترکیه، دوشنبه ـ 18 اردیبهشت 1402 ـ در مجمع جهانی اهل بیت(ع) برگزار شد.
دکتر مدنی در این نشست اظهار داشت: ۳۶ حزب در انتخابات شرکت می کنند، برای انتخابات 4 ائتلاف تشکیل شده و 2 ائتلاف مهم یعنی ائتلاف «جمهور» و ائتلاف «ملت» در این انتخابات با هم رقابت می‌کنند.
وی پیرامون اهمیت انتخابات ترکیه گفت: نتیجه این رویداد برای کشور ترکیه اهمیت زیادی دارد و همزمان دو گفتمان مهم و رقیب در مقابل یکدیگر هستند که انتقادات شدیدی را نسبت به هم دارند؛ ائتلاف جمهور با شعار «توسعه و استقلال» و ائتلاف ملت با وعده «آزادی، دموکراسی و حقوق بشر» در این میدان حاضر شده‌اند.
کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد: فضای امروز ترکیه نسبت به قبل متفاوت است؛ زیرا در گذشته دو گفتمان اسلامگرایی یا سکولاریسم مطرح بود، اما امروزه دو گفتمان جدید با رویکرد متفاوت وجود دارند و از مباحث گذشته عبور کرده‌اند؛ اسلام‌گرایان ترکیه نگران هستند که دستاوردهایی مانند حضور مذهبی‌ها در جامعه مثل دانشگاه‌ها یا مسئله حجاب که در مدت 20 سال حکومت اردوغان به دست آوردند را با روی کار آمدن رقیب از دست بدهند و از این جهت نگرانی‌هایی دارند.
دکتر مدنی افزود: البته برخی از احزاب که در ائتلاف مقابل اردوغان قرار گرفته‌اند، اسلام‌گرا هستند و از این جهت اعلام شده که ما قصد مقابله با اسلام را نداریم و به مسئله حجاب ورود نمی‌کنیم. در مقابل نیز نگرانی‌هایی نسبت به ابقاء ائتلاف جمهور با توجه به رویکرد قدرت‌محور و یکجانبه‌گرایی نیز وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه "انتخابات ترکیه، میدان تقابل روسیه و غرب است" بیان کرد: روسیه موافق حضور اردوغان در صحنه قدرت است، زیرا اردوغان همچنان روابط خود را با روسیه مثل قبل از وقوع جنگ اوکراین حفظ کرده و حتی با اوکراین نیز همکاری می‌کند، در حالی که انتظار غرب از ترکیه، مخالفت با پوتین بود که محقق نشد. اردوغان علاوه بر کارشکنی در ناتو، مخالف حضور آمریکا در شمال سوریه و حمایت از کردها است و از طرفی با پوتین ارتباط دارد و سامانه s400 را از روسیه خریداری کرده است؛ مجموع این عوامل موجب می‌شود تا غرب با ائتلاف مقابل اردوغان یعنی "ائتلاف ملت" موافق باشد.
کارشناس مسائل ترکیه ضمن اشاره به مخالفت کردها با اردوغان ادامه داد: مهم‌ترین توده‌های این کشور یعنی محافظه‌کاران، مذهبی‌ها، اسلام‌گرایان و ناسیونالیست‌هایی که گرایش مذهبی دارند، در مقابل تفکر لیبرالی، سوسیالیستی، ناسونالیست‌های منتقد دولت و کمالیست‌های تابع اندیشه های آتاتورک هستند.
دکتر مدنی پیرامون نظرسنجی مردم ترکیه درباره انتخابات گفت: در یک ماه گذشته، شرکت‌های مختلفی اقدام به نظرسنجی از مردم کرده‌اند که نشان از نزدیک بودن رقابت اردوغان و قلیچداراوغلو با چند درصد اختلاف است، البته در صحت این نظرسنجی‌ها جای بحث است، زیرا بعضی از این شرکت‌ها با یک حزب خاص همکاری دارند یا نتایج ارائه شده برخی نظرسنجی‌ها به سیاسیون با نتیجه‌ای که به مردم اعلام می‌شود، تفاوت دارد.
وی پیرامون "تلاش غرب برای اثرگذاری بر انتخابات ترکیه" ابراز کرد: در اندیشکده‌های سیاسی شاهد فعالیت‌های زیادی هستیم که سعی دارند با کارشکنی و ایجاد اختلاف، انتخابات را به حاشیه ببرند؛ مثلا بحث تقلب یا شکست اردوغان را در این کارزار مطرح کرده یا به شکل علنی از قلیچداراوغلو حمایت می‌کنند.
کارشناس مسائل ترکیه در تشریح دوره‌های متفاوت در سیاست خارجی اردوغان اظهار کرد: حزب عدالت و توسعه سه نوع سیاست خارجی را در منطقه دنبال کرده است. در سیاست خارجی اول؛ ترکیه از 2001 تا 2011 میلادی سیاست "تنش صفر با همسایگان" را آغاز کرد که طراح آن آقای داود اوغلو بود. در این سیاست، محوریت همکاری های اقتصادی با کشورهای همسایه بود و ترکیه در پی اجرای این سیاست، دستاوردهای مهمی در حوزه اقتصادی به دست آورد.
در سیاست خارجی دوم؛ ترکیه از 2011 میلادی همزمان با شروع بهار عربی در منطقه و ناامیدی حزب و عدالت توسعه از ورود به اتحادیه اروپا، سیاست نوعثمانی گرایی و رابطه استراتژیگ با جنبش اخوان المسلمین در خاورمیانه را آغاز کرد که تا کودتای نافرجام 2016 میلادی ادامه داشت. در سیاست خارجی سوم، ترکیه از 2016 میلادی به بعد از دو دکترین گذشته فاصله گرفت و دکترین سیاست خارجی واقع بینانه ای در عرصه بین الملل اتخاذ کرد تا دستاوردهای خود را حفظ کند. در این راستا سیاست های نسبتاً ناسیونالیسیتی را به کار برد لذا شاهدیم که در چند سال اخیر روابط ترکیه با کشورهای عربی بهتر شده است.
مدنی به سیاست‌های ترکیه در قبال ایران پرداخت و تشریح کرد: ایران و ترکیه از گذشته تا امروز به علت جایگاه ژئوپلتیکی و مسائل تمدنی و تاریخی در حال رقابت هستند و این مسئله در آینده هم پابرجاست، اما مؤلفه تعیین‌کننده در این رقابت، ارتباط ترکیه با غرب و اسرائیل است که قلیچدار اوغلو درصدد ترمیم این ارتباط است. ایران و ترکیه در منطقه قفقاز، عراق و سوریه رقابت جدی دارند و در حال مذاکره هستند که گاهی منجر به درگیری‌های نظامی در عراق و سوریه نیز شده، اما سیاست اردوغان بر اصل تداوم و افزایش همکارهای اقتصادی و رقابت کنترل شده است.
وی به سیاست های رقیب اردوغان اشاره کرد و گفت: در حالی که مشکلات اساسی در این کشور وجود دارد، قلیچدار اوغلو در پی احیاء روابط با آمریکا و غرب است. حمایت آمریکا از کردهای مخالف ترکیه و مستقر شدن سامانه های S400 در این کشور از جمله این مشکلات است. از طرفی درآمد مهم ترکیه از توریست‌های روسی است که به ترکیه سفر می‌کنند و روسیه نیز منبع اصلی تأمین گاز ترکیه می‌باشد. از گذشته نیز غربی‌ها علی رغم انجام کامل تعهدات ترکیه از جمله همراهی با کشورهای عضو ناتو، با ورود این کشور به اتحادیه اروپا مخالفت کرده‌اند.
کارشناس مسائل ترکیه بیان داشت: اردوغان به احزاب میدان نمی‌دهد و کارکرد ائتلاف جمهور فقط در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس است نه بیشتر، اما طرف مقابل، قصد میدان دادن به احزاب را دارد و می‌خواهد به آنان قدرت دهد.
وی ادامه داد: با اینکه این روزها اردوغان از سوی مخالفانش تخریب می‌شود، اما 20 سال تجربه کار سیاسی دارد و در مقابل رقبای وی تجربه زیادی ندارد و تخریب نشده‌اند.
مدنی در پاسخ به سوالی پیرامون علویان ترکیه بیان داشت: علیرغم اعلام قلیچدار اوغلو مبنی بر علوی بودن، این گروه حزب سیاسی مستقل ندارد. علویان از گذشته حامی حزب جمهوری خلق و تفکر آتاتورک هستند و به سکولارها گرایش دارند و از مخالفان جدی اردوغان هستند.
وی در خصوص نقش شیعیان در عرصه سیاسی و اجتماعی ترکیه اظهار داشت: از سوی حکومت ترکیه محدودیتی متوجه شیعیان نیست و فعال هستند، اما ارتباط زیادی با خارج از ساختار خودشان ندارند و در عرصه مسائل اجتماعی نیز فعالیت زیادی ندارند. شیعیان ترکیه، حزب سیاسی ندارند و خود را در حاشیه اتفاقات نگه داشته و به عبارتی محتاط عمل می‌کنند تا مبادا با ورود به عرصه سیاسی و رأی آوردن طرف مقابل، دستاوردهایشان از بین برود و فعالیت‌هایشان محدود شود. شیعیان هنوز این اعتماد به نفس را ندارند که به شکل مستقل حرف بزنند و نخبگان خود را به جامعه معرفی کنند.
وی ادامه داد: اتخاذ راهبرد درست از سوی فعالان و مجامع شیعی و حضور موثرتر در تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعه ترکیه، ضرورتی است که بیش از پیش احساس می‌شود.
....................................
پایان پیام/ 348
دکتر مدنی در این نشست اظهار داشت: ۳۶ حزب در انتخابات شرکت می کنند، برای انتخابات 4 ائتلاف تشکیل شده و 2 ائتلاف مهم یعنی ائتلاف «جمهور» و ائتلاف «ملت» در این انتخابات با هم رقابت می‌کنند.
وی پیرامون اهمیت انتخابات ترکیه گفت: نتیجه این رویداد برای کشور ترکیه اهمیت زیادی دارد و همزمان دو گفتمان مهم و رقیب در مقابل یکدیگر هستند که انتقادات شدیدی را نسبت به هم دارند؛ ائتلاف جمهور با شعار «توسعه و استقلال» و ائتلاف ملت با وعده «آزادی، دموکراسی و حقوق بشر» در این میدان حاضر شده‌اند.
کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد: فضای امروز ترکیه نسبت به قبل متفاوت است؛ زیرا در گذشته دو گفتمان اسلامگرایی یا سکولاریسم مطرح بود، اما امروزه دو گفتمان جدید با رویکرد متفاوت وجود دارند و از مباحث گذشته عبور کرده‌اند؛ اسلام‌گرایان ترکیه نگران هستند که دستاوردهایی مانند حضور مذهبی‌ها در جامعه مثل دانشگاه‌ها یا مسئله حجاب که در مدت 20 سال حکومت اردوغان به دست آوردند را با روی کار آمدن رقیب از دست بدهند و از این جهت نگرانی‌هایی دارند.
دکتر مدنی افزود: البته برخی از احزاب که در ائتلاف مقابل اردوغان قرار گرفته‌اند، اسلام‌گرا هستند و از این جهت اعلام شده که ما قصد مقابله با اسلام را نداریم و به مسئله حجاب ورود نمی‌کنیم. در مقابل نیز نگرانی‌هایی نسبت به ابقاء ائتلاف جمهور با توجه به رویکرد قدرت‌محور و یکجانبه‌گرایی نیز وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه "انتخابات ترکیه، میدان تقابل روسیه و غرب است" بیان کرد: روسیه موافق حضور اردوغان در صحنه قدرت است، زیرا اردوغان همچنان روابط خود را با روسیه مثل قبل از وقوع جنگ اوکراین حفظ کرده و حتی با اوکراین نیز همکاری می‌کند، در حالی که انتظار غرب از ترکیه، مخالفت با پوتین بود که محقق نشد. اردوغان علاوه بر کارشکنی در ناتو، مخالف حضور آمریکا در شمال سوریه و حمایت از کردها است و از طرفی با پوتین ارتباط دارد و سامانه s400 را از روسیه خریداری کرده است؛ مجموع این عوامل موجب می‌شود تا غرب با ائتلاف مقابل اردوغان یعنی "ائتلاف ملت" موافق باشد.
کارشناس مسائل ترکیه ضمن اشاره به مخالفت کردها با اردوغان ادامه داد: مهم‌ترین توده‌های این کشور یعنی محافظه‌کاران، مذهبی‌ها، اسلام‌گرایان و ناسیونالیست‌هایی که گرایش مذهبی دارند، در مقابل تفکر لیبرالی، سوسیالیستی، ناسونالیست‌های منتقد دولت و کمالیست‌های تابع اندیشه های آتاتورک هستند.
دکتر مدنی پیرامون نظرسنجی مردم ترکیه درباره انتخابات گفت: در یک ماه گذشته، شرکت‌های مختلفی اقدام به نظرسنجی از مردم کرده‌اند که نشان از نزدیک بودن رقابت اردوغان و قلیچداراوغلو با چند درصد اختلاف است، البته در صحت این نظرسنجی‌ها جای بحث است، زیرا بعضی از این شرکت‌ها با یک حزب خاص همکاری دارند یا نتایج ارائه شده برخی نظرسنجی‌ها به سیاسیون با نتیجه‌ای که به مردم اعلام می‌شود، تفاوت دارد.
وی پیرامون "تلاش غرب برای اثرگذاری بر انتخابات ترکیه" ابراز کرد: در اندیشکده‌های سیاسی شاهد فعالیت‌های زیادی هستیم که سعی دارند با کارشکنی و ایجاد اختلاف، انتخابات را به حاشیه ببرند؛ مثلا بحث تقلب یا شکست اردوغان را در این کارزار مطرح کرده یا به شکل علنی از قلیچداراوغلو حمایت می‌کنند.
کارشناس مسائل ترکیه در تشریح دوره‌های متفاوت در سیاست خارجی اردوغان اظهار کرد: حزب عدالت و توسعه سه نوع سیاست خارجی را در منطقه دنبال کرده است. در سیاست خارجی اول؛ ترکیه از 2001 تا 2011 میلادی سیاست "تنش صفر با همسایگان" را آغاز کرد که طراح آن آقای داود اوغلو بود. در این سیاست، محوریت همکاری های اقتصادی با کشورهای همسایه بود و ترکیه در پی اجرای این سیاست، دستاوردهای مهمی در حوزه اقتصادی به دست آورد.
در سیاست خارجی دوم؛ ترکیه از 2011 میلادی همزمان با شروع بهار عربی در منطقه و ناامیدی حزب و عدالت توسعه از ورود به اتحادیه اروپا، سیاست نوعثمانی گرایی و رابطه استراتژیگ با جنبش اخوان المسلمین در خاورمیانه را آغاز کرد که تا کودتای نافرجام 2016 میلادی ادامه داشت. در سیاست خارجی سوم، ترکیه از 2016 میلادی به بعد از دو دکترین گذشته فاصله گرفت و دکترین سیاست خارجی واقع بینانه ای در عرصه بین الملل اتخاذ کرد تا دستاوردهای خود را حفظ کند. در این راستا سیاست های نسبتاً ناسیونالیسیتی را به کار برد لذا شاهدیم که در چند سال اخیر روابط ترکیه با کشورهای عربی بهتر شده است.
مدنی به سیاست‌های ترکیه در قبال ایران پرداخت و تشریح کرد: ایران و ترکیه از گذشته تا امروز به علت جایگاه ژئوپلتیکی و مسائل تمدنی و تاریخی در حال رقابت هستند و این مسئله در آینده هم پابرجاست، اما مؤلفه تعیین‌کننده در این رقابت، ارتباط ترکیه با غرب و اسرائیل است که قلیچدار اوغلو درصدد ترمیم این ارتباط است. ایران و ترکیه در منطقه قفقاز، عراق و سوریه رقابت جدی دارند و در حال مذاکره هستند که گاهی منجر به درگیری‌های نظامی در عراق و سوریه نیز شده، اما سیاست اردوغان بر اصل تداوم و افزایش همکارهای اقتصادی و رقابت کنترل شده است.
وی به سیاست های رقیب اردوغان اشاره کرد و گفت: در حالی که مشکلات اساسی در این کشور وجود دارد، قلیچدار اوغلو در پی احیاء روابط با آمریکا و غرب است. حمایت آمریکا از کردهای مخالف ترکیه و مستقر شدن سامانه های S400 در این کشور از جمله این مشکلات است. از طرفی درآمد مهم ترکیه از توریست‌های روسی است که به ترکیه سفر می‌کنند و روسیه نیز منبع اصلی تأمین گاز ترکیه می‌باشد. از گذشته نیز غربی‌ها علی رغم انجام کامل تعهدات ترکیه از جمله همراهی با کشورهای عضو ناتو، با ورود این کشور به اتحادیه اروپا مخالفت کرده‌اند.
کارشناس مسائل ترکیه بیان داشت: اردوغان به احزاب میدان نمی‌دهد و کارکرد ائتلاف جمهور فقط در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس است نه بیشتر، اما طرف مقابل، قصد میدان دادن به احزاب را دارد و می‌خواهد به آنان قدرت دهد.
وی ادامه داد: با اینکه این روزها اردوغان از سوی مخالفانش تخریب می‌شود، اما 20 سال تجربه کار سیاسی دارد و در مقابل رقبای وی تجربه زیادی ندارد و تخریب نشده‌اند.
مدنی در پاسخ به سوالی پیرامون علویان ترکیه بیان داشت: علیرغم اعلام قلیچدار اوغلو مبنی بر علوی بودن، این گروه حزب سیاسی مستقل ندارد. علویان از گذشته حامی حزب جمهوری خلق و تفکر آتاتورک هستند و به سکولارها گرایش دارند و از مخالفان جدی اردوغان هستند.
وی در خصوص نقش شیعیان در عرصه سیاسی و اجتماعی ترکیه اظهار داشت: از سوی حکومت ترکیه محدودیتی متوجه شیعیان نیست و فعال هستند، اما ارتباط زیادی با خارج از ساختار خودشان ندارند و در عرصه مسائل اجتماعی نیز فعالیت زیادی ندارند. شیعیان ترکیه، حزب سیاسی ندارند و خود را در حاشیه اتفاقات نگه داشته و به عبارتی محتاط عمل می‌کنند تا مبادا با ورود به عرصه سیاسی و رأی آوردن طرف مقابل، دستاوردهایشان از بین برود و فعالیت‌هایشان محدود شود. شیعیان هنوز این اعتماد به نفس را ندارند که به شکل مستقل حرف بزنند و نخبگان خود را به جامعه معرفی کنند.
وی ادامه داد: اتخاذ راهبرد درست از سوی فعالان و مجامع شیعی و حضور موثرتر در تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعه ترکیه، ضرورتی است که بیش از پیش احساس می‌شود.
....................................
پایان پیام/ 348