به گزارش خبرگزاری اهل بيت (ع) ـ ابنا ـ استاد سيد اَبُوالاعلی مودودی در سال ۱۹۰۳ ميلادی در شهر اورنگ آباد یکی از شهرهای ایالت مسلمان نشین حیدرآباد دَکَن هندوستان در درخاندانی شریف، اصیل و معروف به علم، ورع و تقوا دیده به جهان گشود. نسب این خاندان به جدّ بزرگ مودودی ها یعنی قطب الدین مودود، شریخ طریقه چشتی، برمی گردد. این خاندان یکی از آن چند شاخه بزرگ مودودی ها است که در نیمه آخر قرن نهم هجری در عهد اسکندر لودهی از هرات افغانستان به هندوستان مهاجرت کردند. شیخ این شاخه از طریقه چشتی ها، ابوالاعلی مودودی نام داشت. این خاندان در طول مدت اقامت در هندوستان، همواره در بین مردم به کنارهگیری از دنیا و پایبندی به زهد و تقوا معروف بوده و هستند، به همین دلیل سید احمد حسن (پدر استاد)، فرزند خویش را پس از تولد، هم نام جد بزرگ این طریقه، ابوالاعلی نام نهاد.
ابوالاعلی مودودی قرآن را از منظر احیاگرایی اسلامی نگاه کرده است. محیطی که این قرآن‌شناس در آن می‌زیست تحت سلطه بیگانگان - مشخصاً انگلیسی‌ها - بود و این چیزی نبود که برای مودودی خوشایند باشد، بلکه بسیار دردآور نیز بود. به همین دلیل به سیاست و الهیات روی آورد. از آنجا که مسلمان بود به الهیات و معارف اسلامی تکیه کرد. سنت نیرومند عرفان و تصوف در شبه قاره هند نیز موجب شد که مودودی از آن بی‌نصیب نباشد؛ چیزی که اولاً سبب‌ساز آزادی‌خواهی شده و ثانیاً موجب تلطیف آرا و اندیشه‌های متفکران شده است و این مطلب در مورد قرآن‌شناسی مودودی نیز صدق می‌کند. طولی نکشید که وی یک ملی‌گرای تمام عیار شد و برای آزادی هندوستان مبارزه کرد، اما به این نتیجه رسید که در علوم قرآنی چیزی وجود دارد که می‌تواند او را اولاً از نظر فکری و عقیدتی و ثانیاً در دعوت به معنویت کاملاً غنی سازد؛ لذا به تفسیر قرآن روی آورد و کوشید یک نظریه تفسیری برای نجات مسلمانان طرح و شرح کند.
طبق منابع موثق، خانواده پدری او از صوفیان چشتی دهلی بود و نیای مادری وی از خاندان بزرگ دهلی که در دکن اقامت گزیده بودند. پدر مودودی اصرار داشت تا فرزندانش با فرهنگ اسلامی عمیقا آشنا شوند. آنها سال‌ها در خانه، اردو، عربی و متون دینی می‌خواندند. تسلط مودودی بر عربی چنان بود که در ۱۴ سالگی اثر قاسم امین، متفکر مصری را از زبان عربی به اردو برگرداند. در ۱۵ سالگی در کنار برادرش به روزنامه‌نگاری پرداخت.
فعالیت‌های علمی
در سال ۱۹۲۰ ميلادی، به روزنامه‌نویسی پرداخت و در دهلی رئیس تحریر بزرگترین روزنامه اسلامی شد و در ۲۶ سالگی رساله «الجهاد في الإسلام» را منتشر ساخت. سپس به حیدرآباد (دکن) منتقل شد و از سال ۱۹۳۲ به انتشار مجله «ترجمان القرآن» دست زد.
سید ابوالاعلی مودودی پس از تقسیم هند خواستار برقراری حکومت اسلامی گردید، ولی در سال ۱۹۴۸ به زندان رفت و در سال ۱۹۵۰ آزاد شد. سپس به علت انتشار رساله‌ای درباره قادیانی‌گری در سال ۱۹۵۳ محکوم به اعدام شد که حکم اعدام او تبدیل به حبس ابد گردید، ولی پس از سه سال آزاد گردید.
جهاداستاد برای برپایی حکومت اسلامی
بزرگترین فعالیت استاد مودودی، جهاد طولانی و مستمر ایشان برای برپایی حکومت اسلامی در پاکستان بود و در این راه سختی¬ها و مشکلات فراوانی به جان خرید. استاد به خوبی می¬دانست که ایستادن در برابر باطل و مطالبه خضوع و گردن نهادن به حکم الهی از او و گفتن کلمه حق دربرابر حاکم زورگو یعنی راه رفتن در جاده-ای پر از خار، اما وی کاملاً بر این نکته واقف بود که راه مؤمنان همواره اینگونه بوده است و چیزی جز این نیست، زیرا کسی که ایمان دارد خداوند، رب او، اسلام، دین او و محمد(ص) پیامبر اوست، ناگزیر هم باید طاغوت را رد کند، چون در قلب یک مومن هرگز دو چیز جمع نمی¬شود: ایمان به الوهیت خداوند و پذیرش او به عنوان یگانه حاکم و قانونگذار با اقرار و اعتراف به اینکه غیر او مصدر تشریع و قانونگذاری است.
زمام سلطه را در پاکستان طبقه ای فرنگی مأب در اختیار داشتند که بدترین چیز در نظر آنان اسلام بود. چندماه پس از برپایی حکومت پاکستان این گروه شبهاتی در مورد اسلام و صلاحیت آن در مقام یک سیستم حکومتی در عصر جدید مطرح کردند. استاد خطر این وضعیت جدید را دریافت و همکارانش را گردهم جمع کرد و به آنان گفت:
«رهبران پاکستان نظرات گوناگونی در مورد شیوه اداره حکومت در آینده بیان می¬کنند، در حالی که قرار بر این بود اسلام شیوه اداره حکومت پاکستان باشد. در ظرف این چندماه سخنانی از آنان شنیده¬ایم که حاکی از آن است زمام امور در دست طبقه¬ای قرار گرفته است که هیچ ارزشی برای اسلام قائل نیستند، لذا امروز بر ما واجب است که فرصت¬ها را قبل از اینکه یکی یکی از دست بروند، غنیمت بشماریم؛ زیرا اگر این گروه بتوانند پایه¬های حکومت پاکستان را براساس دیدگاه¬های مردود و منحرف خود بنا نهند، محال است بعدها بتوان آن را تغییر داد، مگر با قربانی¬هایی هزاران بیشتر از آن چیزی که وضعیت کنونی ثمره آن است».
بعد از این اعلان، استاد جهاد خود را برای برپایی حکومت براساس اصول اسلام آغاز کرد و در دانشکده حقوق لاهور در برابر جمع کثیری از حقوقدانان ، دو سخنرانی مفصل با فاصله زمانی کم تحت عنوان «قانون اسلامی و راه¬های اجرای آن» ایراد کرد. وی در این دو سخنرانی بسیار موفق عمل کرد و نظر اکثر حقوقدانان را در تایید قانون اسلامی و اجرای آن در پاکستان به خود معطوف داشت.
استاد خواستار چهار امر مهم و اساسی برای برپایی حکومت است
استاد مودودی در مارس ۱۹۴۸ ميلادی درخواستی را که شامل چهارنکته بارز بود، تهیه و تدوین کرد و از هیئت مؤسسان خواست که آنها را اهداف حکومت قرار دهد. این چهار امر مهم عبارت بودند از:
۱- حاکمیت در پاکستان فقط از آن خدای یگانه است و حکومت فقط باید احکامی را اجرا کند که مورد رضایت الهی است.
۲- قانون اساسی حکومت، باید شریعت اسلامی باشد.
۳- تمام قوانین مخالف با شریعت باید برچیده شوند ودر آینده نیز هیچ قانونی نباید در تضاد با شریعت تصویب شود.
۴- حکومت پاکستان فقط در چارچوب شریعت الهی باید اعمال قدرت نماید.
آثار
استاد مودودی علاوه بر تألیف صد جلد کتاب و رساله علمی مختلف درباره مسائل اسلامی، تفسیر مهمی به نام «تفهيم القرآن» به زبان اردو نوشته که به انگلیسی و ترکی نیز ترجمه شده است.
تاکنون متجاوز از ۱۵ جلد از کتاب‌های استاد مودودی به زبان فارسی نیز ترجمه شده و در تهران و قم به چاپ رسیده است.
فعالیت‌های اجتماعی
ایشان فعالیت‌های اجتماعی وسیعی در پاکستان داشت و با استفاده از دمکراسی موجود محلی، در یکی از انتخابات شرکت کرد و گروهی از اعضای «جماعت اسلامی» که به رهبری وی در سراسر پاکستان اداره می‌شدند، به نمایندگی مجلس پاکستان انتخاب گردیدند.
جماعت اسلامی، فعالیت دامنه‌داری را در بین تمام طبقات پاکستان، اعم از دانشجو و کارگر، دهقان و بازرگان، مردان و زنان آغاز کرد و نفوذ عمیق آن موجب شد که استاد مودودی علاوه بر شخصیت اسلامی جهانی، وزنه اجتماعی مهمی در پاکستان بشمار آید.
ابوالاعلی مودودی به امام خمینی(ره) چه نوشت؟
وی در هنگامه وقوع انقلاب اسلامی ایران وی در قید حیات بود و از انقلاب ایران حمایت کرد. او در این راستا نامه ای را خطاب به امام خمینی(ره) ارسال کرد و پس از انقلاب اسلامی به ایران نیز سفر کرد و با امام خمینی(ره) دیدار کرد. متن نامه ابوالاعلی مودودی به امام خمینی «ره» به شرح زیر است:
بعد از تحیات و سلام !
از ایران هر روز اخبار گوناگون به گوش می رسد. مشخص است که فقط بخشی از طوفان گذشته و هنوز طوفانهای دیگر ادامه دارد. در بارگاه خداوند دست دعا دراز می کنم که این طوفانها بگذرد و در ایران انقلاب اسلامی به پایه تکمیل برسد. و از شما هم درخواست میکنم که دعا کنید تا آثار انقلاب که در پاکستان ظاهر شده است به تکمیل برسد تا ایران و پاکستان با همدیگر دارالاسلام را تشکیل بدهند.
رابطه مودودی و اقبال لاهوری
از جمله افرادی که عنایت خاصی به مجله استاد مودودی و دعوت منحصر به فردش داشت، دکتر اقبال لاهوری بود. وی در مورد مودودی می گفت: «این مرد دین پیامبر خدا (ص) را با قلمی که به خواست خدای متعال مورد تایید آن حضرت است، عرضه می دارد». اقابل نیز به نوبه خود با اشعار زیبا، سخنرانی های حماسی و بحث¬های علمی روح جهاد را در نسل جدید این امت می دید.
اقبال جهت دیدار با استاد، دعوتنامه ای را از طریق یکی از دوستان خودبرای ایشان فرستاد. استاد هم دعوتش را لبیک گفت و برای دیدار با اقبال به شهر لاهور رفت. در بین استاد مودودی و علامه اقبال لاهوری سه دیدار متوالی صورت گرفت و بعدها استاد مودودی در مورد اقبال و اندیشه هایش گفت:
«من و اقبال اتفاق نظرهای زیادی در آراء و دیدگاه¬های خویش داشتیم؛ زیرا آنچه را که من در سر می پروراندم، دقیقاً همان چیزی بود که اقبال نیز در نظر داشت. این برنامه بر دو موضوع اساسی تمرکز داشت:
۱) بیان سمت و سوها و رویکردهای نظام اسلامی با اسلوبی علمی
۲) آماده سازی مردانی که شایستگی رهبری مسلمانان را چه از لحاظ فکری و چه از لحاظ علمی داشته باشند».
وفات
ایشان در ۲۲ سپتامبر ۱۹۷۹ميلادی، مطابق با ۳۱ شهریور ۱۳۵۸شمسی، از دنیا رفت.
.........................
پايان پيام/ ۲۱۳