قلب جامعه تشیع پاکستان در دل مرتفع‌ترین کوه‌های جهان/ شیعیانی که به عشق ایران، زبان فارسی را یاد گرفتند

به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) - ابنا - پاکستان، کشوری متشکل از اقوام مختلف، با نظام سیاسی جمهوری اسلامی و با جمعیت اکثریت مسلمان در جنوب آسیا قرار دارد که در سال ۱۹۴۷ میلادی، در پی استقلال‌طلبی مسلمانان و جدایی از کشور هند تشکیل شد.
شیعیان در کشور پاکستان، حدود ۲۰ درصد از کل جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. شیعیان در سراسر این سرزمین پراکنده‌اند و بسیاری از شهرها و روستاهای ایالات پاکستان، دارای جمعیت شیعه است.
با توجه به رویکرد غیر فرقه‌ای حکومت پاکستان، محدودیتی برای فعالیت سیاسی شیعیان وجود نداشته و بسیاری از سیاستمداران و سران نظامی این کشور از شیعیان بوده‌اند. علاوه بر این، فعالیت‌ سیاسی شیعیان در قالب سازمان‌های شیعی با هویت مذهبی نیز جریان داشته است. حوزه‌های علمیه و نهادهای آموزشی و دینی شیعی، آموزش شیعیان را بر عهده دارند.
در دهه‌های اخیر خشونت‌های فرقه‌ای علیه شیعیان به کشتار و آزار آنان در پاکستان منجر شده است. کشتار شیعیان از سوی گروه‌های تروریستی از مهم‌ترین تهدیدهایی است که متوجه جامعه شیعی پاکستان می‌باشد. تروریست‌های تکفیری از سال ۱۹۸۵م به این سو به صورت سازمان‌یافته و فعال، مبارزه با شیعیان را آغاز کرده‌اند که بزرگ‌ترین تهدید، خطر و تهدید تروریسم فرقه‌ای است که توسط «سپاه صحابه» و «لشکر جنگوی» هدایت می‌گردد. در دهه‌های اخیر افزون بر ترور شخصیت‌های شیعه، حملات زیادی به مراکز مذهبی و تجمعات شیعیان و نیز مناطق شیعه‌نشین در پاکستان صورت گرفته است.
«بَلْتِسْتان»، منطقه‌ای با اکثریت شیعه، بخشی از جامو و کشمیر تحت کنترل پاکستان است. در قرن هشتم قمری مذهب شیعه توسط مبلغان ایرانی به آنجا رسید. بلتستان از شش درّه، یعنی دره شگر، کهرمنگ، خپلو، روندو، سکردو و گلتری تشکیل شده و شهر سکردو مرکز آن محسوب می‌شود.
مذهب شیعه را میرشمس الدین عراقی در قرن هشتم قمری به منطقه بلتستان آورد و قریب به اتفاق ساکنان این منطقه، شیعیان هستند. در کنار شیعیان، تعداد کمی از نوربخشیه و اهل سنت نیز در بلتستان زندگی می‌کنند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: یونس رضایی عارف
ابنا: در ابتدا خودتان را معرفی کنید و در خصوص فعالیت‌هایتان توضیح بدهید.
بنده محمدعلی توحیدی از منطقه بلتستان واقع در شمال پاکستان هستم که در سال 1997 میلادی، حوزه علمیه «جامعه النجف و العلمیه» را تاسیس کردم. فعالیت این حوزه علمیه هنوز ادامه دارد و بنده مسئولیت آن را بر عهده دارم. هر سال بین 20 تا 30 طلبه در این حوزه علمیه پذیرش می‌شوند و طلاب به مدت سه سال در این حوزه علمیه تحصیل می‌کنند. در طول بیش از دو دهه اخیر صدها طلبه از حوزه علمیه جامعه النجف و العلمیه فارغ التحصیل شده‌اند. ساختمان این حوزه علمیه مشابه حوزه‌های علمیه ایران، و با استفاده از کاشی‌های اصفهان در خیابان مرکزی شهر اسکردو مرکز منطقه بلتستان ساخته شده است.

ابنا: حوزه علمیه جامعه النجف و العلمیه چه تفاوتی با بقیه حوزه‌های علمیه شیعی پاکستان دارد؟
طلاب این حوزه علمیه می‌توانند علاوه بر تحصیل علوم دینی در صورت داشتن تمایل و استعداد، می‌توانند در دانشگاه‌های پاکستان در رشته‌های مختلف تحصیل کنند و در این راستا تاکنون 10 نفر از طلاب حوزه علمیه جامعه النجف و العلمیه با ادامه تحصیل دانشگاهی موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته‌های مختلف، از جمله زبان و ادبیات اردو از دانشگاه‌های معتبر پاکستان شده‌اند.

همچنین تعدادی از طلاب این حوزه علمیه، بعد از فارغ التحصیلی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم رفتند و موفق به کسب مدرک معادل دکترا شدند و این طلاب پس از بازگشت از شهر قم به عنوان استاد در حوزه علمیه جامعه النجف و العلمیه مشغول به کار شدند.

ابنا: شیعیان چه جایگاهی در منطقه بلتستان پاکستان دارند؟
بیش از 96 درصد از ساکنان این منطقه، شیعه اثنی‌عشری هستند و حضور اهل‌سنت در این منطقه، بسیار کم است. برخی از اهل‌سنت در منطقه بلتسنان، شیعیان این منطقه را تکفیر می‌کنند، اما شیعیان طبق فرهنگ اهل‌بیت(ع) و توصیه‌های مراجع عظام تقلید با این افراد نیز رفتار برادرانه‌ای دارند. بسیاری از علمای منطقه بلتستان در نزد مراجع عظام تقلید در شهرهایی همچون قم، مشهد و نجف اشرف تحصیل کرده‌اند و دیدگاه‌های آنها در مواجهه با اهل‌سنت براساس توصیه‌های مراجع عظام تقلید و بر مبنای وحدت اسلامی است.

ابنا: ارتباط مردم منطقه بلتستان با رسانه‌ها به چه صورتی است؟ با رسانه‌های ایرانی چطور؟ به کدام رسانه اقبال بیشتری نشان می‌دهند؟
مردم این منطقه از بین رسانه‌های ایرانی بیشتر با شبکه سحر اردو، آشنایی دارند و این شبکه را دنبال می‌کنند، شبکه سحر اردو، جزو شبکه‌هایی است که توسط شرکت‌های مربوطه در شبکه تلویزیون‌های کابلی در منطقه بلتستان ارائه می‌شود. مردم این منطقه به سریال‌های ایرانی هم علاقه دارند و سریال‌های فاخری همچون یوسف پیامبر، مختار و حضرت مریم را با علاقه دنبال زیادی دنبال می‌کردند. بولتن‌های خبری شبکه سحر اردو نیز مورد اقبال مردم منطقه بلتستان است.
برخی از کودکان و نوجوانان در منطقه بلتسنان با دنبال کردن برنامه‌های کودک و نوجوان در شبکه‌های فارسی‌زبان ایرانی، زبان فارسی را به خوبی یاد گرفته‌اند.
شیعیان این منطقه عمدتاً تحت تاثیر ایران هستند و تصاویر شخصیت‌هایی همچون امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری و سیدحسن نصرالله در اماکن مختلف در منطقه بلتستان از جمله مساجد و خیابان‌ها و مکان‌های ورزشی قابل مشاهده است و مردم این منطقه در مناسبت‌هایی، همچون روز عاشورا و راهپیمایی‌ها در منطقه بلتستان، تصاویر امام راحل و رهبر انقلاب را با خود، حمل می‌کنند. این نشان روشنی از تاثیر اندیشه‌های بزرگان ایرانی و جهان تشیع در مردم این منطقه است.
بیشتر ایرانی‌هایی که به منطقه بلتسنان می‌آیند، کوهنوردانی هستند که برای فتح قله‌هایی با ارتفاع بالای هفت هزار متر به این منطقه سفر می‌کنند، اما برخی شخصیت‌ها و علمای دینی ایرانی نیز به منطقه بلتستان سفر می‌کنند که مردم این منطقه تحت تاثیر این افراد قرار می‌گیرند و از معارف و سخنان آن‌ها بهره می‌گیرند.

ابنا: با توجه به علاقه مردم این منطقه به معارق اسلامی و تشیع، حضور کدام شخصیت‌های ایرانی در منطقه بلتسنان را پیشنهاد می‌دهید؟
اساتیدی همچون حجت‌الاسلام و المسلمین قرائتی، حجت‌الاسلام پناهیان و استاد رحیم‌پور ازغدی از جمله اساتیدی هستند که اگر به این منطقه سفر کنند و جلساتی داشته باشند، می‌توانند اثرگذاری فوق‌العاده‌ای بر مردم این منطقه داشته باشند.

ابنا: مشکل اصلی ارتباط مردم و نخبگان منطقه، با اساتید و نخبگان ایرانی را چه می‌دانید؟
بیشتر شخصیت‌ها و علمای ایرانی که یا به منطقه سفر می‌کنند و یا مدنظر برای دعوت هستند، توانایی صحبت به زبان اردو را ندارند. وقتی سخنان به صورت مستقیم به مردم منتقل نمی‌شود، اثر آن طبیعتا کم می‌شود و این مسئله یکی از چالش‌ها در این عرصه است.

استاد قرائتی در یکی از سخنرانی‌ها به این چالش اشاره کرده و گفته بود که من در روز قیامت برای هر سوالی جواب دارم، اما سوالی است که نمی‌توانم در روز قیامت جوابش را بدهم این است که اگر به من بگویند همه صحبت‌های شما به زبان فارسی بود، ولی چرا برای صحبت مستقیم با چند صد میلیون اردو زبان، زبان اردو را یاد نگرفتی، من پاسخی ندارم.

ابنا: نهادهای فرهنگی ایران در منطقه بلتسنان حضور دارند؟
ایران هشت خانه فرهنگ در شهرهای مختلف کشور پاکستان از جمله شهرهای اسلام‌آباد، راولپندی، کراچی، مولتان، کویته، حیدرآباد و لاهور دارد، اما در خانه فرهنگی در منطقه بلتسنان وجود ندارد. با اینکه وجود مرکز فرهنگی در منطقه دارای ویژگی و ثمرات خاصی است ولی نهادهای فرهنگی ایران می‌توانند از ظرفیت فضای مجازی برای فعالیت‌های فرهنگی در منطقه بلتستان استفاده کنند.

ابنا: شما در زمینه شاعری هم دستی بر آتش دارید، به چه زبان‌هایی شعر می‌گویید؟
تاثیر شعر در جهان امروز بر کسی پوشیده نیست و من به زبان‌های اردو، فارسی و بلتی، شعر می‌گویم. محافل ادبی مختلف را در حوزه علمیه جامعه النجف و العلمیه پاکستان به مناسبت‌های گوناگون از جمله ماه محرم و ماه رمضان، برگزار می‌کنیم و نتیجه این محافل این شده است که تعدادی از فارغ‌التحصیلان این حوزه علمیه، جزو شاعران معروف اردو زبان در کشور پاکستان شده‌اند.

ابنا: آیا در زمینه ترجمه کتاب هم فعالیتی داشته‌اید؟
من حدود 70 کتاب از زبان‌های فارسی و عربی از جمله کتاب‌های امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، آیت‌الله مصباح یزدی و آیت‌الله جوادی آملی را به زبان اردو، ترجمه کرده‌ام. ترجمه 6 کتاب مربوط به امام راحل از جمله کتاب تهذیب نفس و سیر و سلوک، کتاب تفسیر و شواهد قرآنی، کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل، کتاب آیین انقلاب اسلامی و کتاب امام خمینی(ره) از ولادت تا ولایت، از جمله فعالیت‌های من در این عرصه بوده است. من تاکنون 4 عنوان کتاب از رهبر معظم انقلاب اسلامی، 8 عنوان کتاب از آیت‌الله مصباح یزدی و کتاب برجسته مفاتیح الحیات از آیت‌الله جوادی آملی را به زبان اردو ترجمه کرده‌ام.

ابنا: مخاطبان کتاب‌ها چه کسانی هستند؟ فقط شیعیان از این کتاب‌ها استفاده می‌کنند؟
من برخی کتاب‌ها را برای ارائه به اهل‌سنت ترجمه کرده‌ام. خوانندگان اهل‌سنت بعد از مطالعه این کتاب‌ها، خیلی تقدیر و تشکر کردند و این نشان از وجود زمینه برای تبلیغ بین اهل‌سنت در این عرصه است.
رابطه ما شیعیان در منطقه بلتستان با اهل‌سنت این منطقه، رابطه خیلی خوبی است، اما متاسفانه شاهد هستیم که گاهی برخی از افراد بی‌بصیرت با توهین به مقدسات اهل‌سنت، موجب ایجاد کدورت‌ها و واکنش‌هایی می‌شوند که این مسئله نیازمند بررسی و تحقیق بیشتر است.

ابنا: اگر در پایان، حرف ناگفته‌ای دارید، بفرمایید.
یکی از نقیصه‌های ما این است که بیشتر از این که کار کنیم، شعار می‌دهیم، در حالی که باید به صورت جدی به سمت اقدامات عملی مانند تربیت نخبگان و متخصصان برویم و در آن صورت کل جامعه به دنبال ما می‌آید و گرنه با صرف شعار دادن، موفقیت چندانی کسب نخواهیم کرد.