به گزارش خبرگزاری اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ همزمان با ایام شهادت بزرگ بانوی اسلام، حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها، نشست علمی «فاطمه(س)؛ الگوی جهانی» با حضور اساتید حوزه، خانمها فاطمه حامدی و لیلا ملایی و با دبیری خانم اعظم ربانی در خبرگزاری ابنا برگزار شد.
در ابتدای این برنامه، دبیر نشست، ضمن عرض خیر مقدم و تسلیت ایام فاطمیه، به جریان معرفی زنان الگو در قرآن کریم اشاره کرد و گفت: در قرآن کریم، نه تنها برای صالحان، بلکه برای فاسقان و کافران هم الگوهایی مطرح شده است. مثلا در آیات پایانی سورهی مبارکهی تحریم، خداوند از چهار زن به عنوان الگو یاد میکند و همسر حضرت نوح و حضرت لوط علیهماالسلام را به عنوان الگو برای کافرانی که بر کفرشان مصرّ هستند، معرفی میکند؛ هر چند که این دو زن، در بهترین مدرسه و مکتب و نیز در کنار دو پیامبر زیست کردند؛ اما از آنها به عنوان الگویی یاد میشود که حق را میبینند ولی انکار میکنند.
وی ادامه داد: دو زن دیگر نیز به عنوان الگوهایی برای مؤمنان معرفی میشوند، یکی همسر فرعون و دیگری حضرت مریم که خداوند این دو زن را به عنوان الگوی مؤمنان معرفی میکند.
ربانی گفت: نکتهای که مهم است و باید به آن توجه کنیم این است که الگوهایی که قرآن معرفی میکند، الگوهایی هستند که فاقد زمان و مکانند و برای تمام کافران و مؤمنینِ در طول تاریخ، الگو به شمار میروند. در اسلام الگوهای زیادی داریم که یکی از آنها وجود مبارک حضرت صدیقهی طاهره است. از امامان شیعه احادیث زیادی در مورد آن حضرت داریم که درونمایهی این احادیث، پیامبرشناسی، علم، حجاب، عشقِ پیامبر، دور بودن ایشان از هر بدی، سروری زنان عالم، انساندوستیِ ایشان در مقام دعا، بینظیر بودن حضرت، نبودن کفوی برای ایشان جز حضرت علی بن ابیطالب علیهالسلام، و نکتهی آخر هم همسرداری و سختکوشی ایشان در امور خانه و خانواده است.
وی با طرح این پرسش که «چه جنبههایی از ابعاد شخصیتیِ حضرت زهرا علیهاالسلام را میتوانیم به عنوان بهترین الگو، به جهانیان معرفی کنیم؟» از اساتید حاضر در نشست خواست تا در این زمینه ارائه بحث کنند.
سرکار خانم فاطمه حامدی از اساتید حوزه علمیه خواهران در این نشست علمی، ضمن تسلیت ایام شهادت بیبی در عالم حضرت فاطمهی زهرا علیهاالسلام، الگوگیری از زندگی آن حضرت را دارای جنبههای مختلفی دانست و گفت: قطعا مصادیق زندگی شخصی حضرت، مثل این که چطور میپوشیدند، چه چیزی میخوردند و در زندگیِ شخصی خودشان از چه چیزهایی استفاده میکردند، برای ما نمیتواند الگو باشد، چون اینها مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش بوده؛ اما با رشد تکنولوژی، صنعت، علم کامپیوتر و هوش مصنوعی که اکنون آمده، اگر بخواهیم همهی اینها را در نظر بگیریم، میبینیم که آن زندگی حضرت در ۱۴ قرن پیش با زندگی ما، قابل تطبیق نیست.
وی گفت: مثلا در آن زمان، نان جو میخوردند و یا در ظرف سفالی غذا میخوردند، آیا الان هم الگوگیری ما از حضرت به این معناست که ما هم در این جنبه الگو بگیریم؟ قطعا به این معنا نیست. بلکه برای الگوگیری از حضرت باید این را در نظر بگیریم که هر شخصی پیرامون خودش حوادثی دارد که آن حوادثِ پیرامونی، شخصیت آدمها را نشان میدهد؛ پس الگوگیری از حضرت زهرا سلاماللهعلیها، به این معناست که ما ببینیم حضرت در پیامدها و حوادث آن زمان، چه شخصیتی از خودشان نشان دادند و آن خصوصیات اصلی حضرت چیست تا ما هم در این زمان، از آن خصوصیات در حوادثی که رخ میدهد، استفاده کنیم و بهره بگیریم.
▪️حضرت زهرا سلاماللهعلیها، فعّال اجتماعی در کنار خانهداری
این کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه وقتی به ابعاد زندگی حضرت زهرا سلاماللهعلیها مینگریم، بهترین تربیت، بهترین زندگی، همراه با شادی، نشاط و در عین حال محبت بین افراد خانواده را مشاهده میکنیم، افزود: با این شرایط، هیچ گاه حضرت از مسئولیت اجتماعی که بر عهده داشتند، فاصله نگرفتند؛ یعنی مثلا اگر ایشان یک کاری انجام میدادند و مسئولیت تربیت فرزند هم داشتند، اینطور نبود که دیگر به مسئولیت همسرداری نپردازند و یا اگر مسئولیت تربیت و همسرداری را داشتند، اینطور نبود که به همسایه رسیدگی نکنند و یا نسبت به دیگران بیتفاوت باشند و یا نسبت به جامعه کاهلی کنند؛ نه! تمام زوایای زندگی حضرت در جای خود به بهترین شکل انجام میشد.
وی حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها را به عنوان بهترین الگو برای زنِ امروز و به خصوص برای زنان غیرمسلمان دانست و با تاکید بر اینکه بسیاری از افراد، با خواندن زندگانی حضرت و الگوگیری از ایشان مسلمان شدند و یا به اسلام علاقهمند شدند، گفت؛ من ویژگیهایی از زندگی حضرت را به عنوان نمونه و مصداق میآورم که قابل تطبیق است و الان میتوانیم الگوگیری کنیم، به خصوص در این زمان که بحث مسائل اقتصادی، تحریم، گرانی و ... برای همه وجود دارد.
▪️زندگیِ زاهدانهی بهتر زن عالم
استاد حوزه علمیه خواهران با طرح این موضوع که مادران و بانوان خانواده برای حل مشکلات، خصوصا مسائل اقتصادیِ خانواده، در رأس هستند، افزود: ما وقتی زندگی حضرت را مرور میکنیم، میبینیم نسبت به زندگی زنان آن دوره، سادهترین و شاید فقیرانهترین زندگی را داشتند که واقعا آدم میماند که دختری با این عظمت، بانویی با این بزرگواری که بهترین زنان عالم است و پدر ایشان بهترین انسان عالم است؛ با چه سختی، زهد و سادگی، زندگی را پیش میبرد.
وی به مساله قناعتِ حضرت اشاره کرد و افزود: یکی از خصوصیاتی که در این وجود نورانی هست، توان تحمل در سختیهاست. در حقیقت قناعت، در زندگی حضرت زهرا سلاماللهعلیها موج میزند. همان بانویی که همسرش خطاب به مردم میفرماید: قلمهایتان را بتراشید، سطور دفترها که میخواهید بنویسید، نزدیک به هم بنویسید، نسبت به بیتالمال دلسوز باشید تا اسراف نشود.
خانم حامدی با اشاره به تعداد سالهای زندگی مشترک حضرت زهرا سلاماللهعلیها با امیرالمومنین علی علیهالسلام که حدود ۹ سال است، گفت: در طول این ۹ سال، حضرت علیعلیه السلام، در ۳۰ جنگ شرکت کردند که اگر تقسیم کنیم و میانگین بگیریم، یعنی تقریبا هر سال، ۳ بار در جنگ شرکت داشتند. رفتار حضرت زهرا علیهاالسلام با همسر جوانشان، آن هم در ابتدای زندگیشان که معمولا همراه با خوشیهایی در زندگی است، چگونه بوده! آیا همراه با اعتراض بوده؟ آیا دست از همراهی برداشتند؟ والله خیر
▪️هر زنی قبل از اینکه مادر باشد، همسر است
جنبهی دیگر زندگیِ حضرت که این کارشناس مسائل دینی به آن پرداخت، همسرداری حضرت زهرا علیهاالسلام است که وی در این خصوص گفت: هر مادری قبل از این که مادر باشد، همسر است. حضرت زهرا سلاماللهعلیها، در کنار همسرشان، انس و آرامش داشتند. حضرت علی علیهالسلام هم میفرمایند: وقتی به خانه میآمدم و حضرت نبودند، غم بر سینهیام مینشست و ناراحت و غمگین میشدم؛ اما با وجود حضرت زهرا علیهاالسلام، احساس خوشحالی، شادی و نشاط به من دست میداد.
فرزندآوری و تربیت فرزند، یکی دیگر از ابعاد زندگانی حضرت زهرا سلاماللهعلیها بود که این کارشناس دینی بِدان پرداخت و با بیان اینکه این بانوی جوان در طول ۹ سال زندگی مشترک، ۴ فرزندی که تقریبا سنین نزدیک به هم دارند و هر کدام بهتر از دیگری تربیت میشوند، آوردند، گفت: ما نداریم حتی یک نمونه که حضرت زهرا علیهاالسلام اعتراض کنند و یا ناراحتی از خودشان نشان دهند که چرا شوهر من در منزل نیست؟ چرا در این سختی با من همراه نیست؟ چرا بچه در اینجا بیمار است و شوهرم نیست که من را نزد طبیب ببرد. نه، همراهی میکند؛ بلکه پابهپای همسرشان حضور دارند و در عین حال، هم صبر دارند و هم گذشت؛ پس این که ما بانوان، خودمان را در یک چیز منحصر کنیم، بگوئیم: بچه دارم، پس فلان کارم را انجام ندهم. بگوئیم: شاغل هستم پس بچهداری نکنم. نه!، هنر این است که بتوانیم همهی اینها را جمع کنیم. به تعبیر مقام معظم رهبری: یک کارهایی از انگشتان دست زن برمیآید که مرد توانایی انجام آن کارها را ندارد و عاجز است. پس اینکه من هم درس بخوانم و هم بچهداری کنم و هم در جایی درآمد و شغلی داشته باشم و تبلیغ دینم را هم بکنم، اینها قابل جمع است که ما این را در زندگی حضرت میبینیم.
▪️تعلیم مسائل دین، پای منبر
وی ادامه داد: از مسائل دیگری که میتوان در مبحث تربیت فرزند گفت، این است که حضرت، بچهها را به یادگیری مباحث آموزشی و نشستن پای منبر تشویق میکردند. حضرت زهرا سلاماللهعلیها به فرزندشان امام حسن مجتبی علیهالسلام میفرمودند: به مسجد برو و ببین که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چه میگوید؟ یعنی سخنرانیها را گوش بده. وقتی ایشان بر میگشتند، نکاتی که پیامبر روی منبر فرموده بودند را برای مادر بازگو میکردند. این کار عملاََ هم یک آموزش و یادگیری برای امام حسن علیهالسلام بود و هم در عین حال، مسئولیتی که بر عهدهی ایشان واگذار شده بود.
▪️توجه ویژه به فرزندان
این استاد جامعهالزهرا یکی دیگر از مهربانیهای حضرت نسبت به فرزندانشان را، بازی با بچهها دانست و گفت: ایشان اوقاتی را به صورت خاص، برای فرزندان در نظر میگرفتند. حتی در روزهای پایانی عمر مبارکشان، با دستان مجروح، موهای حضرت زینب علیهاالسلام را شانه زدنند. یعنی آن مهر و محبت مادرانه را حتی در روزهای آخر عمر مبارکشان که در بستر بیماری بودند و اصلا قدرت و توانی نداشتند، انجام میدادند و به فرزندان توجه میکردند؛ آنان نیز خوشحال میشدند که حال مادرمان خوب شده است. ایشان بلند میشوند و خودشان برای بچهها غذا درست میکنند. اینها اوج مهربانی حضرت را نسبت به فرزندانشان میرساند.
وی به بیان بخشی از آسیبهایی که امروز متوجه فرزندان جامعه است، پرداخت و اظهار کرد: متاسفانه یکی از آسیبهای موجود، این است که وقتی والدین بچهها را به حسینیه یا مساجد میبرند، موبایل را به دست بچه میدهند و تمام وقتی که در آنجا حضور دارد، ذهن بچه، متوجه همان موبایل است؛ البته بعضی مساجد خیلی خوب عمل میکنند و مهد کودک و مربی مخصوص دارند و در طول زمانِ هیئت، فضای شادی را برای بچهها تأمین میکنند که از مسجد دور نشوند. در روایت داریم که اگر مسجدی دیدید که از آن صدای بچه نمیآید، باید برای آیندهی خودتان بترسید.
▪️دفاع از ولایت در کنار اطاعتپذیری
خانم حامدی دفاع از ولایت را در کنار اطاعت پذیری، از دیگر ویژگیهای یگانه دختر پیغمبر خدا برشمرد و افزود: در دورانی که حضرت در بستر شهادت بودند، عدهای در حالی که ایشان ناراضی بودند، به عیادتشان آمدند و با بیتوجهیِ حضرت مواجه شدند؛ اما وقتی حضرت امیر علیهالسلام از ایشان درخواست کردند، حضرت فاطمه فرمودند: خانه، خانهی توست و من کنیز تو هستم و خلاصه تعبیر "اَمه" را به کار بردند. در حقیقت این شیوهی رفتاری، برای بانوان ما درس است که در مسیر شرع مقدّس، نسبت به همسرانشان، روحیهی اطاعتپذیری داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه ما زمانی میتوانیم از نور وجودی کوثر عظیم بهرهمند شویم که در خودمان، این نور را متبلور کنیم و در عمل هم شبیه به حضرت باشیم، اظهار داشت: کمی تحمّل، کمی صبوری، کمی قناعت به جایی برنمیخورد. اگر ما خودمان را پیروِ حضرت زهرا علیهاالسلام بدانیم، اگر بخواهیم نور حضرت را بگیریم، باید شبیه به ایشان باشیم. اینکه محبت خالی داشته باشیم، قطعا به درد نمیخورد. محبت خالی، حرف و لقلقهی زبان است.
▪️همسایهداریِ حضرت فاطمه زهرا
این کارشناس دینی در ادامه، به همسایهدار بودن حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام پرداخت و گفت: امام حسن مجتبی علیهالسلام نقل میکنند که شب جمعهای دیدم مادرم تا سحر مشغول عبادت و دعا بود و برای همه همسایگان دعا کرد. من از ایشان پرسیدم مادر! پس چه زمانی برای خودمان دعا میکنید؟ حضرت فرمود: «الجَار ثُمَّ الدَّار»؛ اول همسایه و بعد خانه. این همان بحث اجتماعی است که ما نسبت به حضرت میبینیم. ایشان در مسائل اجتماعی و بیرونِ خانه نیز الگو و سرآمد هستند و ما میتوانیم از ایشان درس بگیریم.
▪️امالائمه، الگوی امام زمان (عج)
سرکار خانم حامدی ادامه داد: مخاطبِ نکاتی که مطرح کردم، صرفا بانوان بودند؛ اما حضرت زهرا علیهاالسلام؛ فقط الگوی بانوان نیستند؛ ایشان الگوی زنان و مردان عالم هستند؛ زیرا امام زمان ارواحنافداه میفرمایند: «إنَّ لِي فِي ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ»؛ همانا برای من در دختر رسول خدا اسوه است. یعنی حضرت را الگوی خودشان معرفی میکنند.
وی در پایان گفتگوی خود با اشاره به این شبهه که برخی میگویند: "ما نمیتوانیم در حدّ آن حضرت باشیم؛ لذا معرفیِ چنین الگویی، توجیه ندارد، گفت: بله درست است که هیچگاه در امورات معنوی، در حدّ آن حضرت نخواهیم بود؛ اما باید دأب و سیرهمان در زندگی این باشد که کمی شبیه به حضرت باشیم. اگر دَم از دوست داشتنِ ایشان میزنیم، اگر ادّعا میکنیم که محبّ ایشان هستیم، نباید خلاف آن جهتی که حرکت کردند، قدم برداریم. من گاهی اوقات به شاگردان و فرزندانم میگویم که ما فلسفهی حجاب، پوشش، خانهداری، تربیت فرزند، همسرداری و ... که بسیار با ارزش هم هست را موقتا کنار بگذاریم و بیائیم حجاب و سایر مسائل را به خاطر این که حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام را دوست داریم، رعایت کنیم. اگر این گونه به خودمان بگوئیم و رعایت کنیم، قطعا خسته نمیشویم، وسط راه نمیبُریم و شبهاتی که وارد میشود، بر ما اثر نمیگذارد.
همچنین در این نشست، سرکار خانم لیلا ملّایی ضمن تشکر از برپایی این نشست که همزمان با ایام شهادت حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام برگزار شد، به حدیث شریف امام زمان ارواحنا فداه «فِي ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ لِي أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» پیرامون معرفی الگوی حسنه اشاره نمود و گفت: الگو و اسوه در این حدیث، یعنی کسی که عیب و ایرادی ندارد و تمام ابعاد شخصیتی ایشان قابل بهرهبرداری است، طبیعتا وقتی امام عصر ارواحنافداه چنین مطلبی را بیان میکنند و مادر بزرگوارشان را الگوی خودشان قرار میدهند، به طریق أولی برای ما که ضعیف هستیم، الگوی تمام عیار خواهند بود.
وی با اشاره به ابعاد متعدد زندگانی حضرت زهرای مرضیه علیهاالسلام، به نقش اثرگذارِ آن حضرت در فعالیتهای سیاسی اشاره کرد و گفت: فعالیتهای سیاسی حضرت، فقط در بازهی زمانیِ بعد از شهادت رسول خدا صلیاللهعلیهوآله، خلاصه نمیشود؛ بلکه در زمان حیات پدر هم، ایشان فعالیتهای سیاسی متعدّد داشتند و گاهی در برخی از جنگها شرکت میکردند. به نظرم در این مسئله، دو نکتهی و دو جلوهی خیلی مهم از فعالیتهای سیاسیِ ایشان را باید مطرح کرد؛ اول، بحث شناخت دشمن است؛ یعنی ایشان دشمن را شناخت و به همه معرفی کرد که چه کسی در حال حاضر، ضدّ نظام اسلامی فعالیت میکند. جلوهی دوم ایشان هم این بود که از مظلوم و ولایت دفاع کردند.
▪️فاطمه، مدافع حریم ولایت
وی در خصوص دفاع از حریم ولایت افزود: تمام ما در زندگیمان، مبتلا به یکسری ابتلائاتی هستیم. همهی اینها جزء امتحاناتی است که خداوند برای ما رقم زده است. این ابتلائات و امتحانات، ممکن است از صدمات مالی و جسمی باشد، ممکن است اصلا نحوهی برخورد من نسبت به اتفاقاتی که در پیرامون من رخ میدهد، باشد. خلاصه اینها هم جزء امتحانات است. یکی از سختترین امتحانات که ممکن است من در قبال آن قرار بگیرم و با آن مواجه شوم، بحث دفاع، همراهی و استقامت در کنار ولایت است. خیلی اوقات ممکن است من بدانم که ولیّ چه میگوید؛ اما قدرت و توفیقِ همراهی و این که پای او بایستم را ندارم؛ لذا استقامت در مقابل سختیها و ایستادگی با ولایت، بسیار سخت است و انسانِ خودش را میخواهد؛ در برخی موارد هم، ما میدانیم که ولیّ چه میخواهر؛ اما متأسفانه عذرها و بهانههای مختلفی برای خودمان میتراشیم تا اگر نسبت به وظیفهی خودمان کوتاهی کردیم، عذاب وجدان نگیریم.
استاد حوزه علمیه خواهران به تبیین جنبههای مختلف مبارزاتیِ حضرت زهرا علیهاالسلام در بحث دفاع از ولایت و مظلوم، بعد از شهادت پیامبر پرداخت و اظهار داشت: یکی از اولین قدمهایی که حضرت برداشتند، تلاش ایشان از طریق خطبهها و صحبتهایی که با اصحاب و یاران داشتند، بود. ایشان با مراجعه به خانههای مهاجرین و انصار، به دنبال تبیین دو مسئله بودند: اول، یادآوری ماجرای غدیر و این که حضرت علی علیهالسلام، حق امامت بر گردن شما دارند و ثانیا اینکه وظیفه دارید از این جایگاه، حراست و مراقبت کنید.
▪️محبت به اهلبیت، وظیفه مردم
وی به مرحله بعدیِ اقدام روشنگرانه ی حضرت زهرا سلاماللهعلیها اشاره کرد و گفت: اگر چه که از یک طرف، شخصیت و جایگاه اجتماعیِ پیامبر اکرم صلیالله علیهوآله به گفتهی بسیاری از مورّخین، آنچنان محبوب جامعهی اسلامی بودند که در برخی از نقلهای تاریخی هست که مردم، قطرهای از آب وضوی حضرت را نمیگذاشتند به زمین برسد و این حاکی از ابراز محبت زیاد مردم جامعهی اسلامی، به پیامبر خدا بود و از طرف دیگر هم موارد بسیار زیادی داریم که پیامبر خدا در زمان حیاتشان، نه تنها علاقهی خود را نسبت به یگانه دخترشان ابراز میکردند؛ بلکه به مردم میفرمودند که محبت فاطمه و خاندان من، وظیفهی شماست «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْموَدَّةَ فِی الْقُرْبى»؛ اما بعد از شهادت پیامبر میبینیم ناخودآگاه، آن جامعهای که اینقدر نبیّ مکرم اسلام صلیاللهعلیهوآله را دوست داشتند، نسبت به وصایای ایشان بیتوجهی میکنند.
این کارشناس دینی به بیان راههای دیگری که حضرت در این مسیر برداشتند، پرداخت و افزود: قدم بعدی، گریههای حضرت بود؛ زیرا با توجه به شناختی که مردم از ایشان داشتند، حتما برایشان سؤال پیش میآمد که چرا تنها دختر پیغمیر گریه میکند و از این طریق، اعتراض خودشان را به اقدامات صورت گرفته بعد از شهادت پیامبر، به گوش مردم میرساندند.
▪️وصیتنامه سیاسی، آخرین اقدام فاطمه در دفاع از ولایت
وی آخرین اقدامی را که حضرت در دفاع از ولایت و امامت انجام دادند را وصیتنامهی ایشان دانست و افزود: ابراز خشم آن حضرت، در وصیت نامهشان، واضح و عیان است؛ البته این مسئله، فقط در منابع شیعی مطرح نشده؛ بلکه در منابع اهل سنت هم وارد شده که حضرت زهرا علیهاالسلام، در حالی از دنیا رفتند که نسبت به آن دو نفر، غضبناک بودند؛ لذا در وصیتنامهشان آوردند که: «لَا تُصَلِّ عَلَيَّ أُمَّةٌ نَقَضَتْ عَهْدَ اللَّهِ وَ عَهْدَ رَسُولِ اللَّهِ» یعنی آن افرادی که عهد خداوند و رسول را نقض کردند، بر من نماز نخوانند. بعد فرمودند: «وَ ادْفِنِّی بِاللَّیْلِ وَ لا تُعْلِمْ اَحَداً وَ اَسْتَوْدِعُکَ اللهَ و اقْرَءُ عَلی وُلْدِی السَّلامَ اِلی یَومِ الْقِیامَةِ». در حقیقت، حضرت زهرا سلاماللهعلیها، با این وصیتنامهی سیاسی، تمام توطئههای دشمنان را تا روز قیامت، برملا کردند و پنهان بودنِ قبر مطهر ایشان هم، مویّد همین موضوع است.
.............................
انتهای پیام
.