به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید حسین توکلی استاد سطوح عالی جامعة المصطفي العالمیة و رییس مرکز فقهی رشد و بازیابی اطلاعات علمی قائمیه شهر کابل پایتخت افغانستان است.
این عالم شیعه افغانستانی علاوه بر تسلط بر علوم دینی بر مباحث دانشگاهی نیز مسلط است و طی های سال اخیر به فعالیت های مرتبط با دانشگاه مشغول بوده است. او از جایگاه خاصی در بین شیعیان افغانستان برخوردار می باشد و به صورت مستمر در نشست های مردمی به سوالات دینی آنها پاسخ می دهد.
خبرنگار خبرگزاری ابنا در ماه محرم و با توجه به اهداف قیام امام حسین(ع) و ماندگاری این رویداد تاریخی بشری، گفت‌وگوی اختصاصی با حجت‌الاسلام و المسلمین توکلی انجام داده است.
ابنا: جنگ های بزرگی در طول تاریخ رخ داد که این جنگ ها در حافظه تاریخ، کمرنگ می باشد. اما با وجود این که بیش از هزار و چهارصد سال از واقعه شهادت امام حسین(ع) می گذرد، محبان اهل بیت(ع) هر سال پرشورتر از سال گذشته، عاشورا را برگزار می کنند. راز پایداری عاشورا چیست؟
قیام عاشورا در محرم‌الحرام سال ۶۱ هجری قمری بر اساس علل اربعه معروف عندالعقلاء به وقوع پیوست که عبارت از علت فاعلی، علت غایی، علت مادی و علت صوری می باشد. پایداری قیام عاشورا پس از ارتباط مستقیم با علت فاعلی به علت غایی که بیانگر هدف اصلی این قیام می باشد، مرتبط است. من در اینجا تنها به دو علت اصلی(فاعلی و غایی) به صورت مختصر اشاره می کنم.
قبل از بیان این دو علت، این نکته را باید عرض کنم که قیام عاشورا، یک قیام فطری و منطبق بر فطرت سلیم بشری بود. انسان به صورت فطری در مقابل انحراف، کج‌روی، ظلم، بی‌عدالتی و امورِ مخالفِ طبع سلیم، ایستادگی و مبارزه می کند. قیام عاشورا چون از متن فطرت سلیم بشری برخاسته است، تا زمانی که این فطرت سلیم بشری وجود داشته باشد، در میان عصرها و نسل‌ها مستدام، جاری و ساری خواهد بود.
در خصوص علت فاعلی قیام عاشورا، بر اساس متون معتبر اسلامی، تئوری و شاکله اصلی فکری و منطقی این قیام از جانب خدای متعال ارائه شده، بنابراین علت فاعلی قیام عاشورا در این بُعد، مستقیما خداوند متعال است. یعنی خداوند به وجود مبارک حضرت سیدالشهداء(ع) دستور دادند که :«اُخرُج بقومٍ الی الشهاده؛ شاء الله ان یراک قتیلا» و ایشان را ملزم به قیام و نیز سرنوشت حضرت سیدالشهداء(ع) را بیان کردند. علت اول پایداری قیام عاشورا این بود که بنیان‌های فکری این قیام کاملا دقیق، حساب شده و از هر جهت منطبق بر منافع دائمی مخلوقات خداوند متعال می باشد.
علت غایی پایداری قیام عاشورا در هدف آن، نهفته است، یک هدف اساسی که اهداف عالی زیادی را در خودش جمع کرده است. هدف اساسی قیام عاشورا، یکتاپرستی، توحید و سوق دادن همه امور در این مسیر است و از اهداف مرتبط با این هدف اصلی می توان به ایجاد رشد فکری در جامعه و رهایی از اسارت و بردگی نفس اماره و اطاعت کورکورانه از طاغوت‌های زمان اشاره کرد. براین اساس تا زمانی که یکتا پرستی و توحید و آزادی‌خواهی و رشد و شکوفایی و بالندگی در جامعه وجود دارد، قیام عاشورا نیز پایدار خواهد بود. بنابر این تفاوت اصلی قیام عاشورا با دیگر قیام های تاریخ و راز پایداری این قیام در همین علل اربعه آن و به خصوص علت فاعلی و علت غایی قیام عاشورا، نهفته است.
ابنا: اگر واقعه عاشورا رخ نمی داد، چه سرنوشتی در انتظار جهان اسلام بود؟
امام حسین(ع) منطبق بر علت های فاعلی و غایی در قیام عاشورا دست به تاسیس اصل زدند و آن تاسیس اصل، بحث حفظ شرف، عزت و اقتدار و رشد شکوفایی جامعه اسلامی بود. حکومت بنی امیه روندی را در جامعه اسلامی در پیش گرفته بود که اگر قیام عاشورا رخ نمی داد این روند به انقراض نسل بشر، منجر می شد. یعنی مشکلات فراوانی در مسائل خانوادگی و اجتماعی مردم از سوی حکومت بنی امیه به وجود آمده و این حکومت، انسان را از هویت اصلی و معنویت و مسیر رشد خود، بازداشته بود. حکومت بنی امیه، یک حکومت استبدادی به شمار می رفت که اقدام به اعمال سلیقه های شخصی در جامعه اسلامی می کرد و کسی در حکومت بنی امیه، اختیار فکر کردن و تصمیم گرفتن در مورد سرنوشت خود را نداشت.
قیام عاشورا باعث شد که همه اهداف انبیای الهی به ثمر برسد و اصل اساسی یعنی توحید و یکتاپرستی و شرف و بالندگی جامعه اسلامی، حفظ شود. گرچه این فرایند به کندی پیش رفته، اما اصل آن محفوظ مانده است. اگر قیام عاشورا رخ نمی داد، این اهدافی که ما در نظر داریم، هیچ کدام محقق نمی‌شد و بشریت با تهدید بزرگی فراتر از بحث های اعتقادی مواجه می شد و موجودیت نسل در خطر قرار می گرفت.
ابنا: آیا جوامع اسلامی در شرایط کنونی در مسیر و خط مش امام حسین(ع) قرار دارند؟
اگر بحث اهداف کلان و در واقع اهداف بنیادی و فکری را در نظر بگیریم، بله جامعه اسلامی در این مسیر در تلاش است. برخی از کشورهای اسلامی همچون جمهوری اسلامی ایران در راستای تحقق اهداف کلان همچون مبارزه با استکبار، دفع ظلم و شرارت مستکبرین و از بین بردن ریشه‌ها و بنیان‌های ظلم و ستم وبه خصوص از بین بردن رژیم صهیونیستی این غده سرطانی که عامل همه مشکلات و فساد و فحشا در ابعاد مختلف در جامعه اسلامی و انسانی بوده است، در تلاش هستند و موفق هم بودند. در واقع همان اهداف امام حسین(ع) در حال تحقق است و این مسیر ادامه دارد و کشورهای دیگر هم در این مسیر همراه می‌شوند. جریان مقاومت در کشورهای مختلف شکل گرفته و این مسیر مبارزه با طاغوت و تحقق اهداف انبیا(ع) و تحقق اهداف امام حسین(ع)، امیدبخش است.
اما پاسخ درباره برخی از قسمت ها، منفی است. مثلا در اهداف جزئی تر، جامعه اسلامی به دنبال ایجاد فضای صمیمی و فراهم کردن بستر علم و شکوفایی و رشد است که این مسئله، نسبی می باشد. این مسیر در برخی از جاها، ادامه دارد و در برخی دیگر از جاها هم این مسیر، ادامه نیافت. در واقع جاهایی، پیام و فرمایشات امام حسین(ع) را گرفتند و این موارد را در زندگی اجتماعی و زندگی خانوادگی و در سطح حکومت ها، جاری کردند که منجر به تحقق رشد حتی در حد چند درصد شد. اما در جوامع اسلامی که به این پیام و فرمایشات، توجه نکردند، رشد ایجاد نشده است. بنابراین جواب سوال این است که اهداف قیام امام حسین(ع) در سطح کلان به شدت ادامه دارد و نتایج و آثار فراوانی را در این راستا در جوامع اسلامی شاهد هستیم، سردمدار این حرکت، جمهوری اسلامی ایران با رهبری حکیمانه حضرت آیت الله خامنه ای است و حرکت ادامه دارد.
ابنا: آیا امام حسین(ع) تنها به شیعیان تعلق دارد؟
خیر! امام حسین(ع) فقط متعلق شیعیان نیست، بلکه ایشان حتی تنها به جامعه اسلامی نیز تعلق ندارد. کار امام حسین(ع) با توجه به علت های غایی و فاعلی براساس فطرت سلیم بشری است و منافع این کار به همه مخلوقات خداوند متعال، رسیده است. امام حسین(ع) با توجه به کاری که انجام داد و هدف عالی که داشت، متعلق به یک جامعه خاص نیست، متعلق به تمام بشریت است، کاری که ایشان کرد، منافعش به همه انسان ها رسیده است. اگر دایره را به جامعه اسلامی یا جامعه شیعی، کوچک تر می کنیم، به دلیل بحث معرفت است. هر کس که نسبت به امام حسین(ع)، معرفت و شناخت بیشتری پیدا کند و به خداوند تقریب یابد، خودش را متعلق به امام حسین(ع) می داند.
ابنا: پیام مکتب امام حسین(ع) در شرایط کنونی برای جوامع اسلامی و به خصوص برای شیعیان چیست؟
پیام امام حسین(ع) بحث توحید و تطبیق جزئیات زندگی در مسیر توحید است. اگر کسی به پیام امام حسین(ع) دقت کند، توحید را می پذیرد و تمام جزئیات زندگی خود اعم از مسائل فردی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را با چارچوب ها و مقتضیات مکتب توحید، منطبق می کند و براین اساس، زندگی می کند.
ابنا: امام حسین(ع) با ظلم، استبداد و بی‌عدالتی مبارزه کرد، آیا ما امروزه از این ایثارگری و جان‌فشانی به درستی پاسداری کرده‌ایم؟
برای پاسخ به این سوالات باید مقتضیات و موانع را در نظر بگیریم. کشور ما، اقتضائات خودش را دارد و بحث موانع برای پاسداری از این ایثارگری و جان‌فشانی از گذشته وجود داشت. مردم افغانستان به شدت تلاش کردند تا این ایثارگری را گرامی بردارند و از آن قدردانی کنند. مردم افغانستان اعم از شیعه و سنی با تمام توان برای برگزاری مراسم عزاداری شهادت امام حسین(ع) و تعظیم شعائر الهی، تلاش کردند و چیزی در این زمینه، کم نگذاشتند. اما این که چقدر توجه عملی به قیام عاشورا، توجه عملی داشته‌ایم، این مسئله نسبی است و بحث خودش را می‌خواهد.
ابنا: برای تحکیم برادری و اتحاد در افغانستان چقدر از اهداف قیام امام حسین(ع) الگو گرفته شده است؟(با توجه به بی‌حرمتی‌هایی که طی دو سال گذشته در افغانستان به عزاداران امام حسین(ع) صورت گرفت)
درباره فضای اخوت، صمیمیت و برادری در افغانستان از گذشته مشکلی در این زمینه نداشتیم و اهل سنت در این کشور، مراسم عزاداری در روز عاشورا، برگزار می کردند و برای امام حسین(ع)، نذری می دادند. اقدام برخی از عناصر طالبان در قبال عزاداری ها، ناشی از عدم اطلاع آنها بوده است. با عده ای از آنها وارد صحبت شدیم و مکتب عاشورا و شخصیت امام حسین(ع) و اهداف ایشان از قیام برای این عناصر طالبان تبیین شد و زوایای پنهانی که برای آنها ناشناخته بود، بیان گردید تا آنها دست از این اقدامات برداشتند. اگر به جهاد تبیین در این خصوص نپردازیم، در جاهای دیگر هم با مشکل مواجه خواهیم شد، باید از تهدیدها، فرصت بسازیم. امید است که دوستان ما، وارد میدان شوند و با جهاد تبیین، معضلات فکری طالبان را برطرف کنند تا آنها هم همراه شوند و در مجالس عزاداری امام حسین(ع) شرکت کنند.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
