به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ نوشتار زیر از حجت الاسلام و المسلمین «حمید احمدی» رئیس کمیته فرهنگی آموزشی اربعین با عنوان «بایسته‌های تمدنی مراسم اربعین» است:
تمدن نمونه عالی فرهنگ است. یعنی مشاهده فرهنگ در روابط اجتماعی و زندگی اجتماعی. به بیان دیگر، تمدن ظهور اجتماعی فرهنگ است. همانند طهارت و پاکی در فرهنگ اسلامی وقتی در سپهر اجتماع همانند شهرسازی و یا تعاملات میان فرهنگی بروز مییابد، می‌شود تمدن یا جلوه تمدنی آن و یا نظم در فرهنگ اسلامی که از آخرین وصایای امیر مؤمنان علیه‌السلام است، ظهور و بروزش در جامعه و اجتماع انسانی می‌شود تمدن یعنی جلوه تمدنی فرهنگ.
با این تعریف و نگاه نسبت بین فرهنگ و تمدن نیز روشن می‌شود.
تمدن نوین اسلامی که غایت و مقصد اعلای انقلاب اسلامی است بدون شناخت انقلاب اسلامی، قابل توصیف و فهم نخواهد بود.
چون تمدن نوین اسلامی مبتنی بر عناصر و مولفه ها و جوهره همین انقلاب است.
انقلاب اسلامی یک گفتمان نو در مقابل گفتمان و مدنیت غرب است.
گفتمان غرب بر نفی سنت و تقدس زدایی از عالم استوار است در حالی که انقلاب اسلامی بر پیوستگی با سنت و به آینده مرتبط و بدان نظر دارد.
انقلاب اسلامی احیاگر سنت بوده و با پیوستگی و اتکای به سنت اسلامی و به تعبیر مقام معظم رهبری به انسان دویست و پنجاه ساله، به آینده پیوند می‌خورد و بدون این پیوند یعنی ربط با جامعه مهدوی ابتر خواهد بود.
تمدن نوین اسلامی چون بر این جوهره استوار است پا در فرهنگی دارد که از دل سنت برخاسته است. چنانچه انقلاب اسلامی از حرکت عاشورا و اربعین و با رهبری نهاد مرجعیت که از سنت های دیرین جامعه اسلامی و پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام است، منبعث شده است.
انقلاب اسلامی با گذار از مدرنیته غربی که یکسره به نفی سنت نشسته، به آینده روشن پیوند می‌خورد و از سویی بر خلاف تمدن غربی که داعیه‌دار و منادی تقدس زدایی از عالم است، با قداست آمیخته است. چون عالم تجلی و ظهور حضرت حق است، تقدس می‌باید و بر کانون امر مقدس بنا می‌شود.
این ویژگی‌ها در کنار خصائصی همانند عقلانیت و فضائل اخلاقی است که از آن به تمدن نوین اسلامی یاد می‌کنیم.
هندسه حرکت بزرگ اربعین حسینی در این مدنیت نو به بیان مقام معظم رهبری یک عامل زمینه ساز است.
اگر به این حرکت عظیم به عنوان پیشران تمدنی بنگریم باید به مقولات متعدد که از استلزامات کارکرد تمدنی است، عنایت شود و از برخی امور و رفتارها و تعاملات که مغایر و مانع و بازدارنده این جهت و حرکت است، اجتناب شود. در این مجال به برخی از موارد مهم این الزامات اعم از بایدها و نبایدها به اجمال اشاره می‌شود.
۱-اگر تمدن نوین اسلامی بر امر قدسی و یک مدنیت مبتنی بر کانون مقدس و قداست عالم مبتنی است از این جهت اربعین پیشران و عامل موثری است.
چون اربعین تمرین یک زیست توحیدی و بر محور و حول امام معصوم علیه‌السلام است و همه امور به واسطه این نسبت تقدس یافته و لذا هر خدمت و حتی نفس حضور مقدس می‌شود. زیارت و زائر در فرهنگ اسلامی از امور مقدس‌اند بویژه زائر حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام و خاصه زیارت و زائر اربعین!
لذا هرگام و هر خدمتی در این حرکت اجر دارد و همه حرکت ها به سمت یک مرکز و کانون مقدس یعنی کربلا و مرقد سیدالشهدا علیه‌السلام ختم می‌شود. از این رو لازم است این قداست که جوهره حرکت بزرگ و سنت اربعین است حفظ شود و نباید آن را به یک فستیوال و کارناوال و یک حرکت بدون توجه به آرمان و مرام و سیره و عناصر اصلی پیام کانون قدسی یعنی سید الشهدا علیه‌السلام آراست و در آورد.
رفتار زائران و پوشش زائران و نگاه زائران و همه متولیان باید متوجه این امر باشد که در هر جا و برای هر کاری و هر حضوری نگاه زایرانه بر آن حاکم باشد و تبدیل آن به امر اداری و وظیفه سازمانی و نگاه‌های غیر‌زایرانه با روح این حرکت سازگار نیست.
۲- از ویژگی‌های همه تمدن‌ها بسط و گسترش جغرافیایی است. تمدن غرب نیز چنین است. یعنی مدعی است متعلق به یک قوم و قبیله و یک ملت نیست. این خصیصه در حرکت بزرگ اربعین متجلی است. مراسم نورانی اربعین در همان حال که افتخار میزبانی‌اش با مردم با کرامت عراق است، محصور و منحصر در عراق و یا پیروان اهل بیت علیهم السلام نیست. امروز اربعین به عنوان یک فرهنگ و یک مدنیت جدید پدیده‌ای فرا قومی، فرا ملی، فرا مذهبی و حتی رو به سوی حرکت فرا دینی دارد.
این ظرفیت فرهنگ اسلامی است که منحصر در قوم و ملتی نشده است. در فرهنگ اسلامی ما بحث از دارالاسلام داریم در مقابل دارلکفر و دارالحرب! دارالقوم و دار‌الطائفه نداریم.
باید این خصیصه تمدنی در اربعین از سوی همه اجزا و کنشگران این حرکت عظیم صیانت شود و در عمل سخت بدان متعهد گردند.
و از هر حرکت و اقدام و کنشی که مغایر این جهت باشد، حتی در ارایه خدمت،همانند ارائه خدمت انحصاری به قوم و جمیعت و گروه خاص و یا برجسته کردن نمادهای قومی و گروهی و فرقه‌ای و دایر کردن تفاخرات قومی و قبیله‌ای و ملی اجتناب شود و همه باید به اربعین جهانی اندیشه و منش و مشی خود را بر آن سازگار
۳- از خصوصیات و از لوازم هر تمدنی، نظم است که هیچ تمدنی بدون این عنصر قوام نیافته و دوام نمی‌آورد. چنانچه اشاره شد این عنصر مهم انتظام بخش جامعه، مورد تاکید و توصیه ائمه هدی و بویژه امام امیر المومنین علیه السلام بوده استکه فرمودند:
أُوصِیکُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ»۱
ما در اربعین یک نظم معنوی و ایمانی را تجربه می‌کنیم که از تجلیات فرهنگ اسلامی است و از عناصر کلیدی جامعه نبوی بوده است.
محیط اربعین، فضای سکولار نیست، سبک زندگی مقدسی است که کاملا درون‌زا و دارای کشش و جاذبه ایمانی بی‌مانندی است.
این آیین و حرکت بزرگ چنانچه بیان شد پا در سنت دیرینه‌ای دارد و در آن قوام و انتظام یافته است.
دست کاری در این نظم از نظر زمانی و جغرافیایی می‌تواند به این نظم و سنت پایدار آسیب برساند.
ما نباید برای فرار از مشکلات خود در زمان و جغرافیای این فرهنگ و سنت و حرکت دست کاری کنیم و آن را از هویت اصلی خود و این نظم ایمانی دور سازیم و اموری را جایگزین نماییم.
۴- هیچ تمدنی بدون همبستگی قوام نیافته و ادامه نمی‌یابد.
همبستگی بین اقوام و ملل و پیروان مذاهب و فرق ضرورت نخستین در شکل گیری یک تمدن است. هیچ تمدنی با منازعه و تخاصم و تقابل درونی شکل نگرفته است.
حرکت عظیم اربعین از این جهت ظرفیت بالایی برای عملی شدن این زیست جمعی مذهبی، فراقومی و فرا‌ملی و حتی فرا‌دینی است و یکی از جلوه‌های درخشنده آن همین همبستگی مثال زدنی آن است.
باید این جوهره، قوام یابد و صیانت شود.
گام نخست آن مفاهمه بین عناصر متنفذ و کنشگران فرهیخته از اصحاب علم و فرهنگ و هنر و رسانه و سیاست و کارگزاران است تا با ایجاد درک مشترک از طریق گفتگوها و تبیین های درست و بهنگام ایجاد شود وهمه به این درک درست برسیم که فرجام نیک این حرکت و درخشش آن در جهان بدون تحقق و پاسداشت وحدت و وفاق محقق نخواهد شد.
و در گام بعد، همه الزامات قانونی و رسمی و فرهنگی و رسانه‌ای برای این امر بسیج شوند.
به جای طرح وحدت فرقه‌ای و طایفه‌ای و قومی به وحدت امت اسلام اندیشه کنیم و اربعین درخشش عملی یک جامعه اسلامی سلمی بدور از منازعات طایفه‌ای و قومی ترسیم و جلوه کند و بدانیم که غِیریّت ما جهان ظلم و استکبار است نه پیروان مذهب اسلامی و یا ملتی دیگر!
لذا از هر کار و رفتاری حتی با نیت خیرخواهانه که به این اساس آسیب و صدمه‌ای زند، نباید افکار عمومی اجازه ورود و حضور به آن بدهد.
۵- از ابعاد تمدن اسلامی ابعاد زیباشناسانه آن است که عرصه و ظهور و بروز جلوه‌های زیبا از فرهنگ اسلامی و ارزش‌های الهی است.
از خلق آثار زیبا و جذاب تا رفتار و منش‌های زیبا!
حرکت بزرگ اربعین امروز به صحنه و ساحت خلق این امر زیباشناسانه است از منش‌های زیبا که متضمن فضائل اخلاقی است همانند خدمت بی‌منت و بی‌توقع، خضوع و تواضع در برابر امر معنوی و انسان زائر و در مسیر ولایت و ایثار و تعاون با دیگران، که همگی بیان‌گر اتساع روحی مردمی‌اند که با اتصال به کانون خیر و ملکوتی یعنی حضرت ابا عبدالله‌الحسین علیه‌السلام بدان توفیق یافته‌اند.
مردمی با تمکن مالی اندک در نهایت گشاده دستی و جمیعتی سال‌ها در عسرت و متحمل درد و رنج‌های زیاد اما در این ساحت بسیار گشاده رو و فرخ لقا، با افتخار همه وقت و سرمایه و زندگی‌اش را برای آن که او را زائر مییابد و زائر می‌داند و بدون پرسش از مرام مذهب، آیین، ملیت و قومیت او، با خرسندی خدمت و بدان با همه وجودش احساس رضایت می‌کند.
باید این جلوه‌های زیبا از سوی رسانه‌ها با یاری گرفتن از اهل ذوق و هنر و صاحبان دانش و از همه ظرفیت‌های هنری آن را به درستی و با ادبیاتی فاخر روایت کنند که امروز در این عرصه نیاز و ضرورت جدی وجود دارد. اگر اربعین جهانی را متوقع‌ایم و اربعینی پیشران تمدن نوین اسلامی را انتظار داریم، باید این جاذبه‌های بی‌بدیل که همه جان و جهان را مجذوب خود می‌سازد، باید برای اموری همانند تولید فیلم و سریال که از مطالبات مقام معظم رهبری است و در حوزه فرهنگی و رسانه‌ای توجه و سرمایه گزاری شود.
نباید به خاطر اندک کاستی‌ها و یا کمبودهایی در برخی حوزه‌ها اقدامی کنیم و روایتی ارائه دهیم که به این تجلیات زیبای الهی خدشه وارد نماید.
همچنین پرداختن به اموری و مبادرت به اعمالی هرچند مباح اما مغایر با این جلوه و ساحت الهی اربعین روا نیست.
دشمن تلاش زیادی در تخریب این ساحت قدسی و زیبای اربعین دارد ما نباید عامل این تفکر و اندیشه های ناصواب شویم بلکه باید با فرهنگ سازی در غنا بخشی و تجلی بیشتر ابعاد زیبای آن همانند بهداشت محیط، ارائه خدمات هنری و فرهنگی‌وآموزش زائران و ترسیم صحنه‌های زیبای مودت و عشق به امام حسین علیه‌السلام و شهدا و پیروان صادق آنان، نقش‌آفرین باشیم.
باید بدانیم ما فقط مهمان سفرهای مردم کریم عراق نیستیم بلکه بر سر مائده فرهنگ و سنت‌های دیرین و پایدار این مردم با فرهنگ مهمان شده‌ایم، لذا ادب و حق‌شناسی ایجاب می‌کند که در حفظ و غنا بخشی آنها با میزبانان همراه و کمک‌شان باشیم. نباید به برخی رفتارها و بعضی مناسک هرچند مباح را که به ساحت زیبای این فرهنگ و سنت آسیب و چهره آن را در انظار عالم مشوش می‌سازد، اقدام کنیم.
۶- پیش نیاز تحقق تمدن نوین اسلامی رفع موانع و آلام و گرفتاری‌ها و حل مسائل بغرنج مسلمانان و جهان اسلام است. بدون آن همبستگی و وحدت هم محقق نخواهد شد.
امروز بزرگترین مسئله جهان اسلام مسئله فلسطین و مصائب و فجایع غزه است. این ایام شاهد فجایع و مظالم و جنایات صهیونیست‌های تروریست با حمایت آمریکا و جهان سلطه هستیم. اگرچه این ام ده‌ها سال است که ادتمه دارد ولی امروز مصائب فلسطین و غزه مظلوم و مقاوم به اوج رسیده است. فلسطین زخمی عمیق و جراحتی کهنه بر پیکره امت اسلامی است. مسئله‌ای با این اهمیت که از عمیق‌ترین و کهنه ترین رنج‌ها و آلام مسلمانان است باید در صحنه اربعین برجسته باشد تا با ایجاد درک مشترک، بسیج جهانی از حق این ملت مظلوم صورت پذیرد.
برپایی موکب نداء الاقصی از سوی مردم و علمای فلسطین در چند سال اخیر و برپایی نمایشگاه‌ها و همایش‌هایی به نام مقاومت و قدس شریف و فلسطین عزیز، گام‌هایی ارزشمند در این راستاست که نیازمند تقویت و گسترده‌تر شدن و عمومیت یافتن است.
بی‌تردید پرداختن به این امر احیای آرمان متعالی ضد‌ظلم و دفاع از مظلوم نهضت الهی امام حسین علیه‌السلام است که نام بلندش همواره یاد‌آور این مسلک و مرام والاست و تابلوی درخشان کلام امام علی‌علیه‌السلام است که فرمودند: "کونوا لظالم خصما و للمظلوم عونا"۲
بنابر این کنار همه آن زیبایی‌ها و شکوه، عظمت مانا، باید بعد حماسی و ضد ظلم این حرکت و مراسم بزرگ به کمال و تمام بدرخشد و برجسته بماند.
و امت اسلامی از آن احساس قدرت و آن را منبع قوی پشتیبان امت اسلام بداند.
این امر هنگامی اهمیت مییابد که به نام و در ظل سیره و فرهنگ امام حسین گره بخورد و متکی گردد.
ظرفیت عظیم عاشورا و حرکت بزرگ اربعین توانایی لازم در ایجاد موج بیداری و جنبش جهانی حمایت از مظلومان غزه و فلسطین و نفی نژادپرستی و جنایت و نسل‌کشی رژیم صهیونیستی را دارد. به شرط این‌که آن را با دیوار تحجر و آئین اندوه صرف محدود نسازیم.
۱- نهج البلاغه، نامه ۴۷
۲- همان
.......................................
پایان پیام/ 167