محبت و دوستى خاندان رسول اکرم ( ص ) و اهل‌بیت علیهم السلام
قرآن و روایات ، دوستى خاندان رسول اکرم ( ص ) و اهل‌بیت (ع) را بر مسلمانان واجب کرده است ( براى نمونه به آیاتى که در پاورقى آمده است توجه فرمایید (1) روشن است که دوستى لوازمى دارد.
علاقه‌مند واقعى کسى است که شرط دوستى را - چنان که باید و شاید - به جا آورد . یکى از مهم‌ترین لوازم دوستى ، هم دردى و هم دلى با دوستان در مواقع سوگ یا شادى آنان است .
از این رو در احادیث ، بر برپایى جشن و سرور در ایام شادى اهل‌بیت (ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان ، تأکید فراوان شده است . (2)
حضرت على ( ع ) در روایتى مى‌فرماید : « شیعه و پیروان ما در شادى و حزن ما شریکند » . « یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا (3)امام صادق (ع) نیز فرمودند :
« شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا »
« (4) شیعیان ما پاره‌اى از خود ما بوده واز زیادى گل ما خلق شده‌اند آنچه که ما را بدحال یا خوشحال مى‌سازد ، آنان را بدحال و خوشحال مى‌گرداند»
این وظیفه عقلانى و شرعى ، ایجاب مى‌کند که در ایام عزادارى اهل‌بیت (ع) مانند افراد غم‌زده ، حزن و اندوه خود را به « زبان حال » یعنى ، با اشک ، آه و ناله و زارى ، بیان کنند.
و از نظر خوراک ، با کم خوردن و کم آشامیدن با انان ابراز همدردى کنند (5) و از نظر پوشاک ، با پوشیدن لباسى که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف ، حکایت‌گر اندوه و ناراحتى است ، آشکار سازیم .
جامعه سازى در عزاداری
هنگامى که مجلس عزادارى ، موجب انسان‌سازى گشت تغییر درونى انسان به عرصه جامعه نیز کشیده مى‌شود و آدمى مى‌کوشد تا آرمان‌هاى اهل‌بیت (ع) را در جامعه حکم‌فرما کند .
به بیان دیگر ، عزادارى بر اهل‌بیت(ع) در واقع با یک واسطه زمینه را براى حفظ آرمان‌هاى آنان و پیاده کردن آنها فراهم مى‌سازد . به همین دلیل مى‌توان گفت : یکى از حکمت‌هاى عزادارى ، ساختن جامعه براساس الگوى ارائه شده از سوى اسلام است .
انتقال‌دهنده فرهنگ شیعى به نسل بعد
کسى نمى‌تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکى ، و در مجالس عزادارى با فرهنگ اهل‌بیت (ع) آشنا مى‌شوند . به راستى عزادارى و مجالس تعزیه ، یکى از عناصر و عوامل برجسته‌اى است تا آموزه‌هاى نظرى و عملى امامان راستین ، به نسل‌هاى آینده منتقل شود .
مراسم عزادارى ، به دلیل قالب و محتوا ، بهترین راه براى تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایى آنان با گفتار و کردار اهل‌بیت (ع) است .مسأله انسان‌سازى ، جامعه‌سازى و انتقال فرهنگ شیعى به نسل بعد در مجالس امام حسین (ع) ، قوى‌تر نیز مى‌باشد.
زیرا ماهیت قیام امام حسین ( ع ) و نیز آموزه‌هاى تربیتى ، سیاسى ، فرهنگى و اجتماعى عاشورا ، در تعالى و بالندگى انسان و جامعه چشم گیر بوده و عناصر رویداد کربلا ، مؤلفه‌هاى اساسى و اصلى را در ترسیم فرهنگ شیعى رقم زده است که توسط مراسم سوگوارى به نسل بعد منتقل مى‌شود .
آیا گریه کردن بر امام حسین(ع) شرایط خاصی را می‌طلبد؟
-آنچه نباید از نظر دور داشت این است که هر گریه کردن و گریه نمودن برای امام حسین(ع) بدون تحقق شرایط و انگیزه معقول و مناسب آن نمی‌تواند موجب آن همه پاداش و ثواب‌هایی که در روایات به بخشی از آن اشاره شده است بشود، اگر چه بدون ثواب و اجر نخواهد بود
لذا نباید از مسأله عزاداری و گریه کردن بر امام حسین(ع) سوء‌استفاده و به تعبیر بهتر برداشت بد و ناصواب بشود. امام حسین(ع) برای مبارزه با گناه قیام کرد، نه اینکه سنگری برای گنهکاران باشد، این همان فکر مسیحی است که حضرت عیسی(ع) را فدیه و کفاره گناهان مسیحیان می‌دانند. (6)
بنابراین، گریه و اشک کسی موجب بهشت و همنشینی با امام حسین(ع) خواهد شد که اولاً گریه‌اش آمیخته با اعتقاد صحیح و شناخت درست و عمل صالح باشد.
و اشکی که می‌ریزد به منزله آه حسرتی در برابر کوتاهی‌ها و بی‌توجهی‌هایی باشد که ممکن است در زندگی در برابر خدا و اولیای الهی کرده باشد.
وانگهی آن اشک ناقابل را در لفافه نورانی غربت امام حسین(ع) و اهل بیت مظلوم آن بزرگوار قرار داده و به پیشگاه خداوند کریم عرضه می‌دارد و خداوند هم به واسطه آن بزرگوار، رحمت بی‌کران ایزدی بهشت را بهای آن قرار می‌دهد.
ثانیاً گریه کردن و گریاندن به انگیزه زنده نگهداشتن و تجلیل از خاطره بزرگ و دردآور عاشورا باشد. هدف این باشد که پرتوی از روح حسین بن علی(ع) بر روح ما بتابد، اگر اشکی برای او می‌ریزیم.
باید در مسیر هماهنگی روح ما باشد، ذره‌ای از همت، غیرت، حریت، ایمان، تقوا و شجاعت آن حضرت در ما بتابد، این چنین اشکی اگر از چشمان کسی جاری شود، آن اشک هر چه دلتان می‌خواهد قیمت دارد».(7)
چنین اشکی است که این طور در روایات ارزش دارد و به آن توصیه شده است؛ اشکی که ما را عوض کند و مطیع امام شویم، نه اینکه ما هر روز از امام دورتر شده و با اشک بخواهیم گناهانمان ریخته شود.
ثمره ی گریه بر امام حسین (ع) غرفه‌هایی در بهشت
امام باقر (علیه‌السلام) روایت می‌کند که امام سجاد (علیه‌السلام) فرمود:هر مؤمنی که برای کشته شدن امام حسین (علیه‌السلام) گریان شود به طوری که اشک بر صورتش جاری شود، خداوند متعال غرفه‌هایی در بهشت برای او آماده می‌کند که مدتی طولانی در آنها ساکن باشد.هر مؤمنی که به دلیل آزار و اذیتی که از دشمنان در دنیا به ما رسیده، گریان شود، به گونه‌ای که اشک بر صورتش جاری شود، خدای متعالی در بهشت، او را در جایگاه صدق ساکن می‌گرداند.
هر مؤمنی که به خاطر ما اذیتی به او رسیده باشد و به سبب این اذیت و آزار، چشمانش گریان و اشکش بر گونه اش جاری شود، خداوند هر آزار و اذیت را از او برگرداند و روز قیامت او را از خشم خود و آتش جهنم ایمن سازد) (8)
گریه بر امام حسین (ع) اجر و پاداش دارد.
علی بن ابی حمزه نقل می‌کند که امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «گریه و بی تابی برای انسان مکروه است، جز برای حسین بن علی (علیه‌السلام)، که موجب اجر و پاداش است».
(عن الحسن بن علی بن ابی حمزه عن ابیه عن ابی عبدالله قال: سمعته یقول: ان البکاء و الجزغ مکروه للعبد فی کل ما جزع ماخلا البکاء والجزع علی الحسین بن علی فانه فیه ماجور) (9)
سخن آخر
آنگونه که روایات معصومین (علیهم‌السلام) معرفت به امام حسین (علیه‌السّلام) را شرط قبولی گریه و ورود به بهشت می‌دانند که لازمه این معرفت، داشتن ایمان حقیقی و عمل صالح می‌باشد. «مَن بَکی عَلیَ الْحسیْن عارِفا بِحَقَّه وَجَبتْ لَه الجنَّة».
___________________________________________________________
پی نوشت:
1 . شورى ، آیه 23 ، میزان‌الحکمه ، ج 2 ، ص.236 .
2. المحبه فى الکتاب والسنه ، ص 169 - 170 و 181. 182
3.بحارالانوار ، ج 44 ، ص . 287 .
4. امالى ، ص . 305 .
5. تایخ النیاحه الامام الشهید الحسین بن على ، ج 1 ، ص 157 . 159
6.مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، ج3، ص108.
7. همان، ص107.8. قمی، ابن قولویه، کامل الزیارات، تحقیق نشر الفقاهه، باب۳۲، ص۱۱۱، ح۱.
9. قمی، ابن قولویه، کامل الزیارات، باب ۳۲، ص۱۰۷، ح۲.