خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: در اسلام به مسائل پزشکی نظیر کم خوری و پرخوری اشاراتی شده است. به این صورت که کم خوردن آثار بسیار مفیدی در جسم و روح انسان به جای می گذارد. زیرا نه تنها باعث سلامت جسم می شود، بلکه زمینه جذب و دریافت عنایات الهی را در آدمی مهیا می سازد. ولی پرخوری زمینه بروز بسیاری از بیماری ها بوده و همچنین معنویت را از بین می برد.
مضرات پرخوری و فواید کم خوردن غذا از دیدگاه اسلام
فواید کم خوری بسیار زیاد و از جهت سلامت جسم و روح دارای ارزش بسیاری است. در روایات وارد شده از معصومین (علیه السلام) و نیز طب سنتی اسلامی به فواید کم خوری تاکید فراوان شده است.
منظور از کم خوردن غذا، رعایت اعتدال می باشد، تا بر اساس نیاز بدن تغذیه صورت گیرد. با رعایت اعتدال در غذا خوردن هم از مضرات پرخوری و انواع بیماری ها در امان خواهیم بود و هم از فواید کم خوری بهره مند می شویم و ان شاء الله و با توکل بر خدا از سلامت جسم و روح برخوردار می شویم.
مضرات پرخوری
پرخوری و چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی – عروقی، افزایش چربی های خون، فشار خون بالا، دیابت، ناراحتی مفاصل را افزایش می دهد. همچنین از نظر ظاهری، باعث نامتناسب شدن اندام فرد می شود که هنگام حضور در جمع افراد، از نظر روانی ایجاد اضطراب و ناراحتی می نماید.
در اسلام نیز انسان ضمن نهی از پرخوری، به اعتدال در خوردن غذا توصیه شده است.
در این مطلب تعدادی از روایات و احادیث مربوط به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) و امامان شیعه را آورده ایم که همگی بر کم خوری تأکید می کنند.
البته منظور از کم خوری که در این روایات آمده است لاغری نیست، بلکه منظور مصرف غذا به قدر نیاز و احتیاج بدن (متعادل) است تا فرد دارای بدنی سالم و تندرست باشد، زیرا در حال حاضر بعضی افراد جوان برای اینکه اندامی لاغر داشته باشند خیلی کمتر از حد نیاز بدن خود غذا می‌خورند که این کار باعث کمبود مواد مغذی در بدن شده و در آینده مشکلات جسمی مانند پوکی استخوان، کم خونی، سردرد مزمن، ضعف و سرگیجه ایجاد می نماید.
با توجه به این دسته از احادیث و روایات، می توان گفت اگر به توصیه های بهداشتی و سلامتی قرآن و ائمه (علیه السلام) عمل شود، میزان بیماری ها و مشکلات جسمی و روحی به طور قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت.
رعایت اعتدال در خوردن غذا و کم خوری، جز تأثیر بر سلامت جسمی افراد، بر سلامت روحی آن‌ها نیز مؤثر است. در اینجا تأثیرات جسمی کم خوری را با عنوان «فواید ظاهری کم خوری» و تأثیرات روحی و معنوی آن را با عنوان «فواید باطنی کم خوری» بیان خواهیم کرد.
امید است با توصیه به این رهنمودهای گرانقدر، همواره از جسمی سالم و روحی پرنشاط برخوردار باشید.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
اگر ساکنان خانه‌ای به مقدار کم غذا بخورند، خانه‌شان نورانی می گردد.(1)
هر کس که خداوند را بسیار تسبیح گوید و به بزرگی یاد کند و در عوض به مقدار کم بخورد و بیاشامد و بخوابد، فرشتگان مشتاق او می شوند.(2)
امام علی (علیه السلام):
زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه.(3)
عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا، تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد.(4)
فواید ظاهری کم خوردن
برخی از فواید ظاهری کم غذا خوردن در ادامه بیان می شود.
الف. سلامت تن و طول عمر
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
مادر همه داروها، کم خوردن است.(5)
امام علی (علیه السلام):
کم خوری، مانع بسیاری از بیماری های جسم می شود.(6)
خوراک را کم کن تا بیماری‌ها را کم کنی. (7)
هر کس خوراکش کم باشد، دردهایش نیز کم است. (8)
کم خوری، مایه گرامی داشتن بیشتر خویش است و سلامت را بیشتر استمرار می بخشد. (9)
هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد. (10)
سلامت تن، از کمی غذا و کمی آب است. (11)
امام رضا (علیه السلام):
اگر مردم در خوردن به کم بسنده می داشتند، بدنهایشان سالم بود. (12)
بدن همانند زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگر در آبادانی و آبدهی به آن مراقبت شود، به گونه ای که آب، نه بیشتر از نیاز به آن برسد تا آن را غرق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به خشکی گرفتار سازد، آبادانی اش استمرار می یابد و خرّمی اش بیشتر می گردد و کشت آن برکت می یابد؛ اما اگر از آن غفلت شود، به تباهی می گراید و علف هرز در آن می روید.
بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و نوشیدنی چنین است. [پس] سامان و سلامت می یابد و عافیت در آن، ریشه می گسترد.
بنگر که چه چیز با تو و با معده ات سازگار است و تن تو با چه چیز نیرو می‌گیرد و چه خوردنی و نوشیدنی ای برای بدنت سالم تر است، همان را برای خویش مقرر بدار و خوراک خود گیر. (13)
لقمان (علیه السلام):
اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می ماند. (14)
ب. شادابی چهره
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می کشیدند. پرسید: «شما را چه شده است؟». مرد گفت: «ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکار است؛ اما دوست دارم از او جدا شوم.»
عیسی گفت: «به هر حال، به من بگوی که او را چه می شود؟» مرد گفت: «بی آن که کهنسال باشد، چهره اش بی طراوت است.»
فرمود: «ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره ات پر طراوت شود» زن گفت: «آری» به او گفت: «چون غذا می خوری، از سیر شدن حذر کن؛ زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان می رود» آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره اش طراوت یافت. (15)
فواید باطنی کم خوری
برخی از فواید باطنی کم غذا خوردن در ادامه بررسی می شود.
الف. صفای اندیشه
امام علی (علیه السلام):
هر کس خوراکش کم باشد، اندیشه اش صفا می یابد. (16)
ب.فروغ دل
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
اگر کسی خوراک خود را کم کند، درونش از نور سرشار می گردد. (17)
اگر کسی می خواهد خود را از دام شیطان رها کند، باید چربی اضافی بدن خود را با کم خوردن غذا از بین ببرد، زیرا در این صورت می تواند به حضور فرشتگان نائل شود و به آنچه نزد خداست، صحیح و فراوان بیندیشد. (18)
ج. رهایی از شیطان
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
هر کس، از این خرسند می شود که خویش را از ابلیس برهاند، باید گوشت و چربی خود را با کم خوری، آب کند؛ چرا که با کم خوردن، حضور فرشتگان و فراوان اندیشیدن در آنچه نزد خداوند است، را به دست می آورد. (19)
با کمی خوراک و نوشیدنی، با نفس خویش جهاد کنید تا فرشتگان بر شما سایه بگسترند و شیطان از شما بگریزد. (20)
د. در آمدن به ملکوت آسمان ها
پشمینه بپوشید و میان بربندید و به گنجایش نیمه شکم بخورید تا به ملکوت آسمان ها درآیید. (21)
هر کس شکمش پر باشد، به ملکوت آسمان‌ها و زمین راه نمی‌یابد (22)
هـ. تقرب به درگاه خداوند
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
کاستن از خوراک، نزد خداوند، جایگاهی والا دارد. (23)
دوست داشتنی ترینِ شما نزد خداوند، کم خوراک ترین و سبک بدن ترین شماست. (24)
امام صادق (صلی الله علیه و اله):
نزدیک ترین حالت بنده به خداوند، هنگامی است که شکم وی، سبک باشد. (25)
و. مجموعه ای از فواید کم خوری
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله):
هر کس خوراکش اندک باشد، تنش سلامت و دلش صفا می یابد؛ و هر کس خوراکش فراوان باشد، تنش بیمار و دلش سخت می گردد. (26)
امام علی (علیه السلام):
بر شما باد میانه روی در خوردنی ها؛ چرا که این کار، از اسراف دورتر است و مایه سلامت بیشتر تن می گردد و در پرستش، بیشتر یاری می رساند. (27)
_______________________________________________________________________________________
پی نوشت:
1.کنز العمّال، ج۳، ص ۳۹۱
2.تنبیه الخواطر، ج۲، ص ۱۱۶
3.شرح نهج البلاغه، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح 824
4.شرح نهج البلاغه، ج ۲۰، ص ۲۷۲، ح ۱۴۹
5.الواعظ العددیه، ص ۲۱۳
6.غرر الحکم،۶۷۶۸
7.غرر الحکم، ح ۲۳۳۶
8.غررالحکم، ح ۸۴۰۹
9.غررالحکم، ح ۶۸۱۹
10.غررالحکم، ح ۸۸۰۳
11.بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۴۲۵، ح ۴۱
12.بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۴۲۵، ح ۴۱
13.بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۳۱۰
14.المواعظ العددیه، ۷۱
15.بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۳۲۰، ح ۲۶
16.غرر الحکم، ح ۸۴۶۲
17.کنز العمال، ج ۱۵، ص ۲۴۴
18.الفردوس، ج ۳، ص ۵۳۶
19.الفردوس، ج ۳، ص ۵۳۶
20.تنبیه لخواطر، ج ۲، ص ۱۲۲
21.مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۲۵۲
22.تنبیه الخواطر، ج ۱، ص 100
23.تنبیه الخواطر، ج ۲، ص 119
24.کنز العمال، ج ۱۵، ص 261
25.الکافی، ج ۶، ص 269
26.بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۳۳۱، ح 5
27.عیون الحکم و المواعظ، ص 5