اشتغال زنان از نگاه اسلام

خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: کار سیره حسنه برگزیدگان الهی و سنت پیامبران بزرگ و روش نیکوی اولیای الهی بوده است.

از نظر روانی نیز کار مفید و سازنده، نقش و تأثیر تربیتی بسزایی در انسان دارد. بنابراین اسلام همواره ضمن دعوت به کار، سستی و بطالت را نکوهش می کند.

انسان از چند جهت به داشتن کار نیاز دارد. یکی نیاز جسمی برای امرار معاش و تأمین آنچه برای زندگی مورد نیاز است و دیگر نیاز روحی یعنی برطرف کردن نیازهای روان و التذاذ روحی و ذوقی است و در مرحلۀ سوم، کار کمک به اقتصاد کشور و افزایش قدرت تولید است. از طرف دیگر، کار انسان را می سازد و تأثیری مثبت و سازنده بر روح و جان او دارد و شخصیت آدمی بر حسب نوع فعالیت های او شکل می گیرد. (1)

بر این اساس به بررسی دلایل اشتغال زنان در اسلام می پردازیم:

قرآن کریم

بر اساس آیات قرآن، اشتغال حق زن است و در این جهت ممنوعیتی وجود ندارد:

سوره نساء آیه ٣٢: (برای مردها از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است و برای زن ها نیز از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است).

اکتساب در لغت به معنای طلب رزق و تلاش در راه آن و تصرف در آن است. در تفسیرها، اکتساب به معنای آنچه انسان به دست می آورد و می تواند مالک آن شود، آمده است (2)

برخی مفسران نیز چنین آورده اند که هر مالی که مردها یا زن ها به واسطۀ تجارت یا زراعت یا طرق دیگر کسب کنند، اختصاص به خود آنان دارد. (3)

آیات دیگری از قرآن نیز به اشتغال زنان پرداخته است؛ از جمله آیه ای که ماجرای دختران شعیب را بازگو می فرماید. در سوره قصص آیه 23: (پشت سرشان دو زن را یافتند که گوسفندان خود را دور می کردند).

این ماجرا نشان دهنده کار و اشتغال زنان در آن دوران است که قرآن نیز با آن مخالفتی نداشته است.

سنت و سیره

در تاریخ اسلام نیز نمونه هایی از اشتغال زنان به چشم می خورد که مورد قبول رسول اکرم (ص) قرار گرفته است؛ از جمله زینب حولاء معروف به عطاره، دست فروشی بود که به خانه های مردم مدینه سر می زد و به زن ها عطر می فروخت و عطر زنان پیامبر را نیز فراهم می کرد. روزی رسول خدا (ص) وارد خانه شد و او را دید و فرمود: هر گاه تو می آیی، خانۀ ما خوشبو می شود و او عرض کرد که خانۀ شما با عطر وجودتان معطرتر است.(4)

در منابع روایی، از گفتگوی پیامبر با زن هایی که به برخی جراحی ها و یا آرایشگری برای زنان می پرداختند، سخن به میان آمده که طبق آن، پیامبر این شغل را برای زن ها مباح اعلام کرده بود (5)

در تاریخ آمده است که رسول خدا (ص) به زن ها اجازه داده بود برای کسب رزق در روزهای عید خارج شوند و بساط خود را روبه روی مردم بگشایند (6)

کارهای تجاری و امور خرد و کلان بازرگانی نیز تاریخی طولانی دارد. خدیجۀ کبری (ع) نمونه ای از زنان تاجر بود که با سرمایه گذاری و قرار دادن وکلای خود در تجارت، کاروان های بزرگی را اداره می کرد افزون بر وی، شفا بنت عبدالله از مهاجران زن، بازرگان زیرکی بود که پیامبر گاهی به دیدن وی می رفت.

مامایی و تعلیم و تربیت نیز از جمله شغل هایی بودند که زنان از دیرباز بر دوش داشتند. وجود احکام شرعی مربوط به کسب های زنان در کتاب های فقهی، از وجود و جواز این شغل ها برای بانوان حکایت دارد.

با توجه به آنچه گذشت، اشتغال زنان، از نظر اسلام چیز نکوهیده ای نیست. آنچه مورد توجه دین قرار گرفته، مرزها و حدودی است که جامعه و بانوان باید در اشتغالاتشان باید به آن توجه داشته باشند.

______________________________________________________

پی نوشت ها:

1- مطهری، بی تا: ٧٨۵_ ٧٨٧
2- اصفهانی، ١۴١٢ ؛ طبرسی، ١٣٧٢
3- طبرسی 1372، طباطبایی، 1417
4- صدوق، ١٣۶٣
5- حرّ عاملی، 1409
6- طوسی، 1407