تهیه جهیزیه در زندگی مشترک برعهده مرد است یا زن؟

خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: جهیزیه وسایل مورد نیاز برای زندگی است که در ابتدای زندگی، زن یا خانواده وی فراهم می کنند.

پیامبر (ص) جهیزیه حضرت زهرا (س) را از مهریه ایشان که حاصل فروش زره حضرت امیر (ع) بود، تأمین فرمود و این سیره و رفتار پیامبر (ص) دلیل محکمی بر این امر است که زن و خانواده اش هیچ الزامی برای تهیه مهریه از اموال خودشان ندارند.(1)

تهیه وسایل زندگی، بنا به دستور قرآن(2) ، و کلام فقها(3) و آرای حقوقدانان و قوانین و رویه قضایی موجود، از مصادیق نفقه و بر عهده مرد است و هیچ گونه تکلیف شرعی و قانونی بر عهده زن برای تهیه این و سایل نیست. ولی در زمان حال، زن ملزم به تهیه جهیزیه است.

در منابع اسلامی و حقوقی فقط به مصادیق جهیزیه پرداخته شده است و این مصادیق بنا بر آنچه در عرف اتفاق می افتد، شامل وسایل زندگی و اثاثی است که در زندگی، افراد خانواده به آن احتیاج دارند.

نکته دیگر آنکه با بررسی مصادیق جهیزیه در آیات و روایات و کلام فقها(4) ، به این نتیجه می رسیم که اثاثیه زندگی، یکی از مصادیق نفقه است که در منابع اسلامی وظیفه ای برای زن از جهت تأمین این وسایل بیان نشده است و وجوب نفقه هم بر عهده مرد است.

بنابراین، زن مسئولیتی درقبال تهیه جهیزیه ندارد و اگر وسایلی را تهیه می کند، از باب معاونت در زندگی است.

معمولاً در زمان های مختلف و در میان قوم ها و به ویژه ملت های شرقی رسم این است که جهیزیه را زن تهیه کند. سیره معصومین (ع) نیز دال بر همین امر است.

چنانچه در تهیه جهیزیه حضرت زهرا (س)، پیامبر اکرم (ص) جهیزیه را از دارایی شخصی حضرت فاطمه (س) تأمین فرمود، همان دارایی ایشان که تحت عنوان مهریه از داماد گرفته شده بود. (5)

درصورتیکه جهیزیه با مهریه زن تهیه شود، در این صورت جهیزیه با حلال ترین مال یعنی مهریه تأمین شده است و علاوه بر آن هزینه جدیدی بر گردن مرد بار نشده و مهریه نیز نقداً در ابتدای زندگی پرداخت شده است و مرد نیز دینی را که بر گردنش است، در همان ابتدای زندگی پرداخته است.

چرا که طبق نظر فقها مهریه دینی است بر گردن مرد که هرگاه زن بخواهد مرد موظف است که آن را پرداخت کند؛ زیرا با انعقاد عقد، مهریه به ملکیت زن درمی آید.(6)

 پس زن مسئولیتی در قبال تهیه وسایل زندگی ندارد و تهیه آن از باب نفقه بر عهده مرد است.

هر چند پسندیده است که زن از باب تعاون وسایلی را در ابتدای زندگی تهیه کند.

بی شک، جهیزیه ای که بنا بر عرف کنونی جامعه، دختر یا خانواده اش آن را تهیه کرده اند، ملک دختر است و در ملکیت وی باقی می ماند.(7) 

لازم به ذکر است که پایه و اساس زندگی مشترک از نگاه دین، بر مبنای اخلاق اسلامی بنا شده و احکام اسلامی، در منازعات خانوادگی اعمال می شود. پس گذشت، ایثار، فداکاری، عشق و محبت، اولین ستونهای یک زندگی مشترک از نگاه اسلامند.

__________________________________________________

پی نوشت ها:

1- مجلسی، 1410 ه ، ج 43 ، ص 130
2- نساء ، 34
3- عاملی جبعی، 1410 ه ، ج 15 ، ص 223 ؛ همو، 1413 ه ، ج 8 ، ص 438
4- نک: نجفی، 1362 ، ص 330 ؛ عاملی جبعی، 1410 ه ، ج 5 ، ص 469 ؛ حلی، بیتا، ج 2 ، ص 47
5- حسینی فیروزآبادی، 1374 ، ج 2 ، ص 404
6- عاملی جبعی، 1410 ه ، ص 184
7- امامی، 1388 ، ص 261