خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: اصول اخلاقی روابط بین زوجین و تعاملات مناسبشان با یکدیگر؛ احترام به حقوق متقابل همسران و تلاش برای تحکیم نظام خانواده همواره مورد سفارش مصلحان اجتماعی، به ویژه امام سجاد (ع) بوده است.
مدارا بین همسران، یکی از اصول اخلاقی در روابط بین زوجین است. حاصل مدارا در روابط زوجین، کنار آمدن با سختی ها، مشکلات و ناملایمات زندگی و کاهش کشمکش ها و اصطکاک در زندگی مشترک است.
امام سجاد (ع) بر سلامتی، همدلی و همراهی در زندگی تاکید دارد و از خداوند می خواهد: "بارالها، دوستی کسانی را که با مدارا برخورد می کنند به محبت واقعی و برخوردهای وهن آور را به معاشرت های کریمانه تبدیل بفرما." (1)
مدارا همواره مورد تأکید پیشوایان دینی بوده و بیش از هر ویژگی دیگری به‌کارآمدی مناسب و مطلوب نهاد خانواده کمک می کند. در زندگی مشترک، رفق و مدارا در افزایش سطح رضایت مندی زوجین، نقش کلیدی و اساسی داشته و بیشترین تأثیر را در اصلاح یا کاستن ناسازگاری بین همسران دارد.
امام سجاد (ع) در بیش از 14 دعای صحیفه سجادیه بر اصل محبت تاکید دارند. محبت به عنوان یکی از شاخصه های ایمان و از اخلاق پیامبران مطرح است؛ لذا هر مقدار که ایمان بندگان، افزایش یابد، محبت و دوستی آنان نسبت به همسرانشان نیز بیشتر خواهد شد (2).
از این روایات برداشت می شود که، ایمان به خداوند علاقه به همسر را زیاد می کند. امام سجاد (ع) بر روابط اخلاقی بین همسران این گونه تاکید دارند:
"بر تو واجب است که نعمت الهی را گرامی داشته، در معاشرت با او، خوش رفتاری و رفق پیشه‌کنی؛ اگر چه حق تو بر زن سخت تر و رعایت مکروه و محبوب اگر معصیت و زیاده خواهی نباشد، بر او لازم تر است؛ ولی زن حق مهربانی و انس برتو دارد و جایگاه آرامش و آسایش، غریزه ای است که گریزی از انجام آن نیست و این حق بزرگی‌است"(3).
عفو و گذشت در مقابل همسر یکی دیگر از مسائل کلیدی و اساسی اخلاق بینا زوجی است.
عفو و گذشت در روابط زوجین یعنی چشم پوشی از لغزش ها و کوتاهی های یکدیگر توأم با رفتار کریمانه به نحوی که کاهش دهنده تنش ها و تقابل های زوجین در بستر خانواده شده و احتمال تکرار و یا تشدید آن مسائل را کاهش دهد.
امام سجاد (ع) برعفو و گذشت در زندگی تأکید دارد و می فرماید: "خدایا مرا به گونه ای قرار ده که بدی های آن ها را با نیکی جواب دهم."
آموزه های دینی علاوه بر دعوت به صبر در برابر ناملایمات و رفتارهای ناپسند دیگران، در مواردی توصیه به نیکی و محبت دارد.
توجه به خوبی های گذشته همسر، به عفو و گذشت کمک کرده و باعث حفظ روابط و تحکیم خانواده می شود. علاوه بر آن، تاثیر مستقیمی در کاهش تنش ها و جلوگیری از آسیب های عاطفی در زندگی زناشویی دارد و ثمره شیرین آن، ارتقاء سطح سازگاری بین زوجین وکمک به دوام و سلامت خانواده و جامعه است.
یکی دیگر از اصول اخلاقی در روابط بین زوجین، عزت و احترام است. امام سجاد (ع) در بیش از 11 دعای صحیفه به این اصل اشاره‌کرده است. زن و شوهر باید همواره خیرخواه همدیگر باشند و همدیگر را احترام و تکریم نموده و از تحقیر همدیگر بپرهیزند.
یادگیری ارتباط کارآمد توام با عشق و احترام، گام مهمی در فرایند ایجاد و یا افزایش صمیمیت و سازگاری زوجین است.
احترام به معنی کرامت و حرمت، عزت‌دهی و بزرگداشت همسر و خانواده‌اش به ویژه در حضور دیگران است. امام سجاد (ع) احترام به زن را از حقوق او بر شمرده که رعایت آن باعث تحکیم روابط بین زوجی می‌شود. آن حضرت می فرماید: "و امّا حق زن و همسرت آن است که احترامش کنی"(4).
____________________________________
منابع و پی نوشت ها:
1- دعای مکارم الاخلاق فراز هفتم
2- مجلسی،1403ق: 228
3- نصیرزاده، 1390: ۱۴۸
4- طبرسی،1370: 421
5- سیدرضا طباطبائی نیا، داود رنجبران، مریم شاهوردی، محمدرضا یوسفی، محمد
مهدی صفورائی پاریزی. تحلیل مفهوم اخلاق در خانواده از منظر امام سجاد (ع)