خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: باید حقوق زوجین به نسبت وظایف آن ها تعدیل
و عادلانه شود؛ چون هر یک از زوجین نقشی یکسان و وظیفه ای واحد در خانواده ندارند و
تعدد وظایف و نقش ها است که به نحوی باعث می شود زوجین مکمل هم عمل کنند.
تساوی در نقش به تقابل و تنازع و در نتیجه، به تزلزل خانواده منجر می شود.
اصل عدالت از دو جهت مورد توجه قرار گیرد: نخست از جهت وظیفه محول شده که باید با توجه به توانایی جسمی و روحی زوجین برای هر کدام، وظیفه ای در جهت ثبات خانواده مقرر شود؛
دوم از جهت توازن و تناسب حقوق شخص با وظیفه محول شده است که باید به تناسب وظیفه ای که برای او تعیین شده است، حقوقی نیز مقرر شود.
مراد از تناسب نقش و وظیفه با توانایی جسمی و روحی زوجین این است که هرکس متناسب با استعدادها، توانایی جسمی و روحی، برای او وظیفه و کارکردی در خانواده تعیین شود.
بر این اساس، زوجین اگرچه در ظاهر از وظایف نامتشابهی برخوردارند، اما با توجه به تفاوت ساختار خلقت زن و مرد، این تفاوت عین عدالت است.
در بحث اداره و مسئولیت خانواده، زوجین دارای وظیفه و کارکرد متفاوتی هستند، اما با توجه به اصل تناسب، عدم تشابه در وظیفه، مطابق با عدالت است و تشابه مساوی با بی عدالتی.
به عنوان مثال، زن کارکرد آرام شبخشی و عاطفی و مرد کارکرد تأمین مالی و امنیتی در خانواده را به بهترین وضع نسبت به طرف مقابل ایفا می کنند؛ چون بین زن و مرد به دلیل اینکه یکی زن و دیگری مرد است، از حیث خلقت، در جهات زیادی از نظر جسمی و روانی تشابه وجود ندارد و خلقت و طبیعت آنها را یکنواخت نخواسته است. همین جهت ایجاب می کند که از لحاظ بسیاری از کارکردها و تکالیف، وضع مشابهی نداشته باشند.
لذا هر کدام از زوجین به تناسب وضعیت جسمی و روانی خود، باید برایش وظیفه مقرر شود تا با ایفای آن خانواده مستحکم شود.
مراد از توازن بین حق زوجین با تکلیفی که بر عهده او است، این است که به نسبت وظیفه ای که هر یک از زوجین در خانواده ایفا می کند، بر طرف مقابل حق داشته باشد.
به عنوان مثال، قانون خلقت وظیفه بارداری و شیردهی نوزاد را بر عهده زن قرار داده است و به تناسب همین کارکرد، باید حقوقی برای او بر زوج مقرر شود.
اسلام با توجه به تکالیفی که از زن و مرد مطالبه کرده، هر یک را از حقوقی نیز بهره مند ساخته است. به همین دلیل، قرآن کریم می فرماید: وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ (1).
به عنوان مثال، با توجه به اینکه مسئولیت سنگین اداره خانواده، شامل تأمین امنیت، مصلحت سنجی و تصمیم صحیح در مواقع حساس و همچنین تأمین اقتصادی خانواده را بر عهده مرد قرار داده، ریاست خانواده را نیز از خصایص مرد برشمرده است.
بنابراین اصل عدالت به معنای توازن بین وظیفه و حق به عنوان یک قاعده کلی در حقوق خانواده مطرح شده است. اگر حقوق و وظیفه زوجین بر مبنای عدالت مقرر و تبیین شود، در اکثر موارد اختلاف و تنازع زوجین از بین می رود و در نهایت، خانواده مستحکم می شود؛ زیرا توازن و تناسب در حقوق و تکالیف است که موجبات رضایتمندی افراد را فراهم می کند و از بسیاری از تنش ها و اختلاف ها جلوگیری می نماید (2).
افرادی که از این موازین و مبانی مطلع اند، دیگر تعارضی را مشاهده نمی کنند؛ زیرا اولا تکالیف متناسب با خلقت و استعداد هر فرد وضع شده و ثانیاً در قبال هر تکلیف، حقی نیز متصور است.
___________________________________________________
پی نوشت ها:
1- بقره، 228
2-مهدوی کنی، 1388 ، صص 264و269