سیره پیامبر اکرم (ص) در دفاع از اسلام
پیامبر اسلام (ص) از همان آغاز بعثت با دشمنی‌های قریش و مشرکان مکه مواجه شد. یکی از مهم‌ترین وقایع دوران حیات پیامبر، جنگ بدر است که به عنوان نخستین نبرد مسلمانان با کفار به ثبت رسیده است. در این جنگ، مسلمانان با ایمان قوی و رهبری حکیمانه پیامبر (ص) توانستند بر دشمن پیروز شوند. در قرآن کریم به این واقعه اشاره شده است:
«وَلَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» (سوره آل عمران، آیه 123)
ترجمه: «و به‌راستی که خداوند شما را در بدر یاری کرد در حالی که ناتوان بودید، پس از خدا بترسید تا شاید شکرگزار باشید.»
این پیروزی، علاوه بر جنبه نظامی، نشان‌دهنده ایمان و اعتماد به نصرت الهی بود که پیامبر (ص) به یاران خود آموخته بود. این اعتماد به خدا و اتکا به عدالت در دفاع از اسلام، در تمام سیره پیامبر مشهود است.
نقش اهل بیت علیهم‌السلام در دفاع از اسلام و وطناهل بیت علیهم‌السلام پس از رحلت پیامبر (ص) نیز همواره نقش فعالی در دفاع از اسلام و حفظ اصول آن ایفا کردند. یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌ها در این زمینه امام علی (علیه‌السلام) است. امام علی (ع) در جنگ‌های مختلفی نظیر جنگ صفین، جمل و نهروان از کیان اسلام دفاع کرد و با دشمنان داخلی که سعی در ایجاد انحراف در دین داشتند، به مبارزه پرداخت.
در جنگ صفین، هنگامی که معاویه به عنوان حاکم شام شورش کرد و تلاش داشت تا بر خلافت اسلامی چیره شود، امام علی (ع) با تمام قدرت در برابر این ظلم ایستاد و به دفاع از اسلام و وحدت مسلمانان پرداخت. یکی از سخنان معروف ایشان در این خصوص چنین است:
«وَاللهِ لَو أُعطیتُ الأقالیمَ السَّبعةَ بما تحتَ أفلاکِها علی أن أعصِیَ اللهَ فی نملةٍ أسلُبُها جِلبَ شَعیرَةٍ ما فعلتُ»
ترجمه: «به خدا سوگند، اگر به من هفت اقلیم با هر آنچه در زیر آسمان‌هاست داده شود تا اینکه خدا را در معصیتی که حتی به اندازه گرفتن پوست جویی از مورچه باشد، نافرمانی کنم، این کار را نمی‌کنم.» (نهج‌البلاغه، حکمت 221)
این بیان امام علی (ع) نشان‌دهنده اوج تقوا و پرهیزکاری ایشان در دفاع از حق و عدالت است، حتی در شرایط دشوار جنگ و سیاست.
مقاومت در برابر ظلم و تحریفدفاع از اسلام تنها به معنای نبرد نظامی نیست. اهل بیت علیهم‌السلام با تلاش‌های فرهنگی و معنوی خود نیز همواره در برابر تحریف دین و ظلم مقاومت کردند. امام حسین (علیه‌السلام) با قیام عاشورا نماد بارز این مقاومت است. ایشان با قیام علیه یزید، به دفاع از حقیقت اسلام و جلوگیری از تحریف آموزه‌های پیامبر (ص) پرداختند. سخن معروف ایشان در روز عاشورا، ماهیت این قیام را به خوبی بیان می‌کند:
«إنّی لَم أخرُج أشِراً و لا بَطِراً و لا مُفسِداً و لا ظالِماً و إنَّما خرجتُ لِطلبِ الإصلاحِ فی أمّةِ جَدّی»
ترجمه: «من از روی خودخواهی و تندخویی، فساد یا ظلم خروج نکردم؛ بلکه تنها برای اصلاح امت جدّم قیام کردم.» (بحارالأنوار، ج 44، ص 329)
دفاع از وطن، به‌عنوان بخشی از مسئولیت مسلمانان، همواره مورد توجه اهل بیت علیهم‌السلام بوده است. یکی از نمونه‌های بارز آن، فداکاری امام حسن (علیه‌السلام) در صلح با معاویه است. اگرچه برخی صلح امام حسن (ع) را به‌عنوان ضعف تلقی می‌کردند، اما ایشان به‌خوبی تشخیص داد که ادامه جنگ نه‌تنها به سود اسلام نیست، بلکه باعث نابودی وطن و مسلمانان خواهد شد. ایشان در یکی از خطبه‌های خود می‌فرماید:
«والله ما سلّمتُ الأمرَ إلیه إلّا إنّی لم أجد أنصاراً ولو وجدتُ أنصاراً لقاتلتُه لیلی ونهاری»
ترجمه: «به خدا قسم، من حکومت را به او نسپردم مگر اینکه یارانی نیافتم؛ و اگر یارانی داشتم، شبانه‌روز با او مبارزه می‌کردم.» (بحارالأنوار، ج 44، ص 23)
این تصمیم امام حسن (ع) نشان‌دهنده تدبیر و خرد ایشان در دفاع از اسلام و حفظ وطن از تفرقه و نابودی بود.
سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت علیهم‌السلام در دفاع از کیان اسلام و وطن، نمونه‌های بی‌نظیری از ایثار، شجاعت و تقوا را به نمایش می‌گذارد. این دفاع، تنها به معنای جهاد در میدان نبرد نبود، بلکه تلاش برای حفظ ارزش‌های اسلامی و مقابله با ظلم و تحریف نیز بخش مهمی از آن را تشکیل می‌داد. از جنگ بدر و قیام عاشورا تا صلح امام حسن (ع)، همگی نشان‌دهنده درایت و فداکاری اهل بیت در حفظ دین و وحدت امت اسلامی است. این سیره، الگوی مسلمانان در هر عصر و زمانی برای دفاع از دین و وطنشان خواهد بود.
____________________________________________
منابع:1. قرآن کریم، سوره آل‌عمران، آیه 123.
2. نهج‌البلاغه، حکمت 221.
3. بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج 44.
4.شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان