به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهلبیت(ع) ابنا - حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین امین، نویسنده و پژوهشگر دینی، در نوشتاری اختصاصی برای ابنا، به مساله (دفاع) در سیره و گفتار اهلبیت (علیهم السلام) پرداخته اند.
از مکتب تا میدان نبردمحمد حسین امین/نویسنده و پژوهشگر دینی
دفاع از وطن و سرزمین، همواره یکی از ارزش‌های بنیادین در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف بوده است، اما در اسلام و به‌ویژه در مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام)، این موضوع از جایگاهی بسیار برجسته برخوردار است. اهل بیت (ع) در طول تاریخ به عنوان مدافعان حق و عدالت و مبارزان در برابر ظلم و تجاوز شناخته شده‌اند. از جانب دیگر، دفاع از مرزهای اسلامی و میهن اسلامی به عنوان یکی از تکالیف دینی در آموزه‌های آن‌ها مطرح شده است. این مقاله به بررسی جایگاه دفاع از وطن در کلام و سیره اهل بیت (ع) پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه این آموزه‌ها به‌عنوان الگویی عملی و معنوی برای مسلمانان قرار گرفته است.
دفاع از سرزمین در آموزه‌های اسلام
اسلام همواره بر ارزش جان، مال و ناموس انسان‌ها تأکید داشته و حفاظت از این سه اصل را واجب شمرده است. در قرآن کریم، دفاع از مظلومان و مقابله با ظالمان و تجاوزگران به‌عنوان یکی از وظایف اصلی مسلمانان مطرح شده است:
"وَقاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقاتِلُونَکُمْ وَلا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ" (بقره: ۱۹۰).
در این آیه مبارکه، خداوند مسلمانان را به مقابله با کسانی که به آن‌ها تجاوز می‌کنند، فرا می‌خواند و در عین حال از تعدی و ظلم به دیگران منع می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده این است که دفاع از خود و سرزمین اسلامی در چارچوب عدالت و انصاف قرار دارد و هدف اصلی آن حفظ حقوق انسان‌ها و جلوگیری از تجاوز است.
اهل بیت (ع) و مفهوم دفاع از وطن
در کلام و سیره اهل بیت (ع)، دفاع از وطن و میهن اسلامی به‌عنوان یکی از جلوه‌های مهم مبارزه با ظلم و فساد شناخته شده است. امام علی (ع) به‌عنوان نخستین امام شیعه و بزرگترین الگوی عدالت‌خواهی، در خطبه‌های متعدد خود از لزوم دفاع از سرزمین اسلامی سخن گفته‌اند. ایشان در نامه‌ای به مالک اشتر، فرمانده خود، چنین می‌فرمایند:
"سرزمین و مردمش را از هر گونه تعرض و تجاوز دشمن حفظ کن، که اگر در این کار کوتاهی کنی، دیگر نه عزت باقی می‌ماند و نه دین" .
این تأکید امام علی (ع) بر حفظ امنیت سرزمین و مردم، نشان‌دهنده این است که حفظ میهن اسلامی یکی از مسئولیت‌های بزرگ مسلمانان به شمار می‌رود.
قیام امام حسین (ع) و دفاع از اسلام و ارزش‌های والای آن
قیام عاشورا و حرکت امام حسین (ع) یکی از روشن‌ترین جلوه‌های دفاع از اسلام و ارزش‌های والای انسانی است. اگر چه ممکن است این قیام به‌عنوان حرکتی دینی در نظر گرفته شود، اما از منظری دیگر می‌توان آن را دفاع از کیان و ارزش‌های اسلامی و مقابله با حکومتی دانست که در صدد از بین بردن اصول عدالت و حقیقت بود. امام حسین (ع) با تمام وجود در برابر ظلم ایستاد و برای دفاع از اسلام و حفظ آن از تحریف و نابودی، جان خود و یارانش را فدا کرد. ایشان در روز عاشورا فرمودند:
"اگر دین جدم محمد (ص) جز با کشته شدن من استوار نمی‌ماند، پس ای شمشیرها مرا دریابید" .
این سخن امام حسین (ع) نشان می‌دهد که دفاع از دین و سرزمین اسلامی تا حد جان نیز واجب و مقدس است.
اهل بیت (ع) و دعوت به جهاد دفاعی
یکی از مهم‌ترین مباحث در دفاع از وطن، جهاد دفاعی است. جهاد دفاعی به معنای مبارزه در برابر دشمنانی است که به سرزمین اسلامی تجاوز می‌کنند. امام صادق (ع) درباره جهاد دفاعی می‌فرمایند:
"اگر دشمنان بر شما هجوم آوردند، بر شماست که به مقابله برخیزید و از سرزمین خود دفاع کنید" .
این حدیث گویای آن است که دفاع از سرزمین و مقابله با تجاوزگران نه تنها یک وظیفه ملی و انسانی، بلکه یک وظیفه دینی است که هر مسلمانی موظف به انجام آن است.
نقش اهل بیت (ع) در حفاظت از سرزمین‌های اسلامی
اهل بیت (ع) در طول تاریخ همواره مدافع حقوق مردم و سرزمین‌های اسلامی بوده‌اند. امام حسن مجتبی (ع)، در دوره‌ای که پس از شهادت امام علی (ع) به امامت رسیدند، برای حفظ وحدت مسلمانان و جلوگیری از تفرقه، صلح را با معاویه پذیرفتند. اگرچه این صلح از دید برخی به‌عنوان یک ضعف تلقی شد، اما امام حسن (ع) آن را برای حفظ کیان اسلام و جلوگیری از خونریزی بیشتر انجام دادند. ایشان در نامه‌ای به معاویه فرمودند:
"من برای حفظ دین و امت اسلام، صلح کردم تا مردم از فتنه‌ها در امان بمانند و سرزمین‌های اسلامی از تجاوز بیگانه محفوظ بماند" .
همچنین امام زین‌العابدین (ع) پس از واقعه عاشورا، با خطبه‌ها و دعاهای خود به مردم آموختند که چگونه در برابر ظلم و تجاوز ایستادگی کنند و از حقوق خود دفاع کنند. دعای معروف امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه درباره مرزداران نمونه‌ای از این آموزه‌هاست:
"خدایا مرزبانان اسلام را در پناه خودت نگهدار و آنان را یاری کن که از سرزمین اسلامی در برابر دشمنان محافظت کنند" .
این دعا نیز به وضوح بر اهمیت دفاع از مرزها و سرزمین اسلامی در تفکر اهل بیت (ع) دلالت دارد.
دفاع از وطن و سرزمین اسلامی یکی از موضوعات مهم در سیره و کلام اهل بیت (ع) است. اهل بیت (ع) همواره به عنوان مدافعان حق و عدالت، بر لزوم حفظ امنیت و استقلال سرزمین‌های اسلامی تأکید داشته‌اند. این آموزه‌ها نه تنها به‌عنوان یک وظیفه دینی مطرح می‌شوند، بلکه به عنوان الگویی عملی برای مسلمانان در همه دوران‌ها قرار گرفته‌اند. دفاع از وطن، دفاع از عزت، کرامت و ارزش‌های اسلامی است و اهل بیت (ع) در این مسیر با تمام وجود فداکاری کردند تا این ارزش‌ها برای همیشه زنده بمانند.
پاورقی‌ها:
1. قرآن کریم، سوره بقره، آیه 190.
2. نهج‌البلاغه، نامه 53.
3. علامه مجلسی، بحار الانوار، جلد 45، ص 5.
4. بحارالانوار، جلد 71، ص 392.
5. صحیفه سجادیه، دعای 27.