خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: در معارف علوی اقتصاد و تجارت جایگاه ویژه ای دارد. امام علی (ع) در ادامه سیره پیامبر (ص) کسب و تجارت را تشویق می کرد، به طوری که می فرمود:
تجارت کنید خدا به شما برکت دهد، همانا از رسول خدا شنیدم که می فرمود: روزی ده جز دارد که نه جز آن در تجارت است و یک جز آن در بقیه کارهاست.
یکی از اصول کلی در برنامه ریزی اقتصادی امام علی (ع) توجه به آبادانی کشور و رونق دادن به کسب و کار است.
چرا که تمام مردم جیره خوار مالیات و پرداخت کنندگان آن هستند. باید اندیشه ات در آبادى زمین از تدبیرت در جمع آورى مالیات بیشتر باشد، زیرا مالیات جز با آباد کردن زمین به دست نمى آید، و هر کس بخواهد منهاى آباد نمودن مالیات بگیرد، شهرها را خراب کرده، و بندگان خدا را به هلاکت انداخته، و حکومتش جز اندک زمانى نماند.
و در ادامه می فرمایند:
چه اینکه بر مملکت آباد آنچه را بار کنى، تحمّلِ کشیدنش را دارد، و علّت خرابى زمین بى چیزى و تنگدستى اهل آن زمین است، و فقر و ندارى آنان ناشى از زر اندوزى والیان، و بدگمانى آنان به بقاء حکومت، و کم بهره گیرى آنان از عبرت ها و پندها است.(1)
مسئولان و کارگزاران هر حکومت برای خود خواص و نزدیکانی دارند که برخی از آن ها چشم به استفاده از امکانات و بهره جویی و لذت بردن از اموال مردم را دارند.
امام علی (ع) به کارگزاران خود اکیداً توصیه می کند که از چنین عناصر خطرناکی بپرهیزید، آنجا که می فرماید:
سپس والیان را نزدیکانى است که آنان را خوى خودخواهى و دست درازى به مال مردم، و کمى انصاف در داد و ستد است، به جدا کردن اسباب و وسایل این حالات مادّه و ریشه آنان را قطع کن. به هیچ یک از اطرافیان و اقوام خود زمینى از اقطاع مسلمین واگذار مکن. (2)
در برنامه ریزی های اقتصادی امنیت عامل مهمی است که بدون آن رونق و شکوفایی اقتصادی امکان پذیر نیست، منظور از چنین امنیتی شیوه برخورد دولت با تجار و کسبه و تولیدکنندگان و کارگران و برنامه ریزی دولتی در جهت امنیت شغلی آنان است (3).
و وکلاى ملّت، و نمایندگان پیشوایان هستید. احدى را به خاطر نیازش نرنجانید و او را از خواسته اش منع ننمایید.
اثاث ضرورى زندگى مالیات دهنده از قبیل لباس زمستانى و تابستانى، و چهارپاى در دست کار و غلامش را نفروشید، براى گرفتن درهمى کسى را تازیانه نزنید.
به مال احدى از مردم چه مسلمان نمازگزار و چه غیر مسلمانى که در پناه اسلام است دست درازى نکنید، مگر اسب و سلاحى که علیه اسلام به کارگرفته شود، زیرا سزاوار مسلمان نیست اسب و سلاح را در دست دشمنان اسلام واگذارد تا موجب شـوکت ایشان بر ضـد او شـود.(4)
بر مبناى تقواى خداوندى که یکتا و بى شریک است حرکت کن، مسلمانى را به وحشت نینداز، بدون رضاى او بر وى گذر مکن، و اضافه تر از حقّى که خداوند در مالش قرار داده از او نگیر.(5)
_____________________________________________________________________
پی نوشت ها و منابع:
1- نامه 53 نهج البلاغه
2- همان
3- نامه 51 و 25
4- نهج البلاغه، نامه 51
5- نهج البلاغه نامه 25
6- کتاب تجلی امامت، تحلیلی از حکومت امیرالمومنین علی (ع)، سیداصغر ناظم زاده
قمی، قم: الهادی: 1372، صص358-369.