خبرگذاری اهل بیت (ع) / ابنا: پیدایش علم و دانش با خلقت انسان برابری می کند و همواره بشر در صدد
آن بوده که بفهمد و درک نماید، علم و دانش در زندگی انسان دارای جایگاه ویژه ای
است.
نقش علم در زندگی انسان این است که راه سعادت، تکامل و راه ساختن را به انسان می آموزد. علم انسان را توانا می کند که آینده را همان گونه که می خواهد بسازد. علم مانند ابزاری در اختیار خواست انسان قرار می گیرد و طبیعت را آن چنان که انسان بخواهد و فرمان دهد می سازد.
پیامبر اکرم (ص) پیروانش را به فراگیری علم و دانش تشویق می کرد. کودکان اصحابش را وادار کرد که سواد بیاموزند، برخی از یارانش را فرمان داد زبان سریانی بیاموزند.
این تأکید و تشویق ها در باره علم سبب شد که مسلمانان با همت و سرعت بی نظیری به جست و جوی علم در همه جهان پرداختند، آثار علمی را هر کجا یافتند به دست آوردند و ترجمه کردند و خود به تحقیق پرداختند
آن ها از این راه علاوه بر این که حلقه ارتباطی شدند میان تمدن های قدیم یونانی، رومی، ایرانی، مصری، هندی، تمدن جدید اروپایی و غیره، خود یکی ازشکوهمندترین تمدن ها و فرهنگ های تاریخ بشریت را آفریدند که به نام تمدن و فرهنگ اسلامی شناخته شده و می شود.
تبیین مسئله علم و معرفت در قرآن کریم، نیاز به بحث های مفصل و تدوین کتاب های فراوان دارد. بنابراین، به راحتی نمی توان تمام این آیات را برشمرد. از این رو به بعضی از اقسام این آیات اشاره می کنیم:
1- دعوت قرآن به شناخت: خداوند متعال در ۲۷ مورد در قرآن کریم با لفظ «اعلموا» مردم را به صورت آشکار، به فراگیری و شناخت دعوت نموده است مانند آیات ۲۰۳، ۲۰۹، ۲۲۳ و ۲۳۱ سوره بقره.
2- نکوهش ترک علم در قرآن: قرآن کریم در مواردی بر لزوم تعلیم و تعلم توصیه نموده و مردم را به دلیل ترک تفقه سرزنش کرده است: «چرا از هر گروهی، طایفه ای از آنان کوچ نمی کنند تا در دین آگاهی یابند و به هنگام بازگشت به سوی قوم خود آن ها را انذار نمایند تا شاید از مخالفت فرمان الهی حذر نمایند.»
3- بصیرت و ظلمت از نظر قرآن: قرآن علم را بصیرت و بینایی و جهل را کوری و ظلمت می داند: «... هل یستوی الأعمی والبصیر.»
4- شرط درک اسرار هستی: قرآن کریم درک اسرار هستی را ویژه دانشمندان می داند و می فرماید: «از نشانه های او آفرینش آسمان ها و زمین و تفاوت زبان ها و رنگ های شماست و این ها نشانه هایی برای دانشمندان است.» و در جای دیگر که نعمات الهی برشمرده می شود می فرماید: «این مثال ها را برای مردم می زنیم و جز عالمان آن را درک نمی کنند.»
5- علم منشأ ایمان و تقوی: از نظر قرآن کریم علم و دانش منشأ ایمان و تقوی است؛ چنان که می فرماید: «آن ها که پیش از این علم و دانش دریافت داشته اند هنگامی که قرآن بر آن ها تلاوت می شود به خاک می افتند و سجده می کنند و می گویند: پروردگار ما منزه است زیرا وعده هایش قطعاً انجام شدنی است.»
منابع:
1- سوره بقره/ آیه 203، 209، 223 و 231
2- سوره توبه/ آیه122
3- سوره رعد/ آیه 16
4- سوره اسرا/ آیه 107 و 108
5- سوره روم/ آیه 22
6- سوره عنکبوت/ آیه 43