خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: از جمله آفات روزمرگی و مشغول شدن به امور دنیوی، غفلت از یاد خدا و یاد آخرت است. روزانه ما مسائل زیادی را از ذهنمان عبور می دهیم که برخی از آنها برای ما لذت آفرین و آرام بخش است. برخی افراد از امکانات خوبی برای زندگی بهره مند هستند و به نوعی آسایش دارند اما از آرامش کافی و راحتی درون، بی بهره اند. نکته قابل توجه در زندگی این افراد این است که بین آسایش و آرامش، تفاوتی قائل نیستند. در حالی که آرامش محصول ذکر و یاد خداوند است اما با امکانات زندگی، تنها آسایش، به دست می آید. انسان، هم محتاج آسایش است و هم به آرامش نیازمند است. در اینجا به مقوله ذکر خدا به عنوان تنها عامل آرامش انسان می پردازیم.
ذکر یعنی یاد و تذکر به معنای یادآوری است. انسان چیزهایی را که دوست دارد و می پسندد، در ذهنش مرور می کند و دوست دارد که با آنها مانوس باشد. عده ای فقط به دنبال پول و شهرت می گردند. برخی به یاد دنیا و عده ای فقط به فکر آخرت هستند. باید گفت: هر کدام از اینها به نوعی دارای نقص است. بهترین نمونه یاد و ذکر، این است که هم به یاد دنیا باشیم و هم آخرت. چرا که قرار براین است که از فرصت دنیا برای آبادانی آخرت استفاده شود. بهترین نوع ذکر، ذکر عملی است. یعنی انسان در کنار اذکار معتبری که برکات فراوانی به همراه دارد، هدفش این باشد که این اذکار سبب تغییر در رفتار ناپسند او گردد.
وقتی شما خدا را یاد می کنید قطعا قبل از شما، او به یادتان بوده است. و همین امر سبب شده شما به یاد خدا بیفتید. در قرآن هم فرموده: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ؛[1] پس مرا ياد كنيد، [تا] شما را ياد كنم.» بنابراین، یکی از آثار یاد خدا این است که او نیز به یاد ما است.
به مناسبت همین بحث، انواع ذکر را مطرح می کنیم.
1- ذکر قلبی: یعنی انسان در درون خود به یاد خداوند متعال باشد. یاد نعمات او، الطاف او، معاد و حساب قیامت، از نمونه های ذکر قلبی است.
2- ذکر زبانی یا لسانی: در بین آنها برکات مختلفی است. ذکر «لا لاله الا الله» بهتر است روزی 100 مرتبه گفته شد. اما اگر از قبل براین امر مداومت داشته ایم و می دانیم که دلزده نمی شویم می توان، این ذکر را روزانه 1000 مرتبه تکرار کنیم. از بین اذکار، تنها ذکری که خداوند می گوید ذکر شریف صلوات است که معجونی از برکات اذکار را در خودش جا داده است. این ذکر، برای درمان عصبانیت و محفوظ ماندن از فکر گناه بسیار موثر است.
3-ذکر عملی: یعنی انسان با اعمالش خدا را یاد کند به گونه ای که هیچ کدام از اعمال، رنگ و بوی غیر خدایی نداشته باشد. ممکن است ظاهر برخی اعمال مثل شغل و آشپزی و غیره، دنیایی باشد اما وقتی به قصد قربت و به نیت اعمال اخروی و ذخیره ای برای قیامت به آن نگاه شود، می شود اخروی. بهترین ذکر عملی، انجام واجبات و ترک محرمات است که با مراقبه و محاسبه به دست می آید.
وقتی انسان با استفاده از انواع ذکر، خدا و قیامت را یاد می کند، خطاها و اشتباهات او کمتر می شود و در ضمن آن سعی برا صلاح گذشته پیدا می کند. از همین رواست که با طی این مسیر به یک نوع راحتی وجدان و آرامش قلبی دست می یابد. اخلاق و رفتارش حتی با خانواده اش بهتر می شود چرا که وقتی انسان به یاد خدا باشد، خدا نیز نصرت و یاری خودش را شامل او می کند.
ناگفته پیداست که خاصیت ذاتی و درونی یاد خدا، رسیدن به آرامش است. این وعده خداوند است که فرمود: «أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛[2] آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش مى‌يابد.» برای اینکه انسان به سمت یاد خدا برود، مقدماتی لازم دارد که داشتن ایمان و باور قلبی به منبع آرامش و یاد حقیقی خداوند به عنان تنها عامل آرامش، برای او یک امر مسلم شده باشد. پس، ذکر خدا نیازمند پشتوانه درونی و اعتماد قلبی به تاثیر این امر است. وقتی انسان کارش را با رنگ و بوی خدایی پیش ببرد و جز رضایت او چیز دیگری برایش مهم نباشد، قطعا تعریف و تمجید دیگران برایش کم ارزش یا بی ارزش می شود. این آرامش، با هیچ معیار دنیوی قابل اندازه گیری نیست.
____________________
پی‌نوشت
[1] بقره ، 152.
[2] رعد،28.