منظور روایت از پاشیدن آب به خورشید چیست؟

خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: یکی از صفات امام معصوم (ع) علم و دانشی است که خدا در اختیار آنان قرار داده و بی‌شک اهل‌بیت(ع) دارای علم هستند.[1] بی‌شک روایاتی که انسان یقین به صدور آنها از اهل‌بیت(ع) داشته باشد، صحیح و مطابق با واقع است؛ هر چند انسان آن را نفهمد و یا با علم روز نتوان آن را توجیه کرد.

پاشیدن آب به خورشید، از مواردی است که در روایات آمده و به علت عدم فهم معنای دقیق آن، مورد پرسش قرار گرفته است و گاه آن را با علم روز معارض می‌دانند و آن اینکه امام محمد باقر(ع) فرمود: «خورشید که طلوع می‌کند، چهار فرشته همراه آن هستند. فرشته‌اى ندا می‌دهد: اى نیکوکار! [کار خیر را] به کمال برسان و مژده باد تو را. فرشته‌اى دیگر ندا می‌دهد: اى بدکار! [از گناه] دست بردار و کوتاه بیا. فرشته‌اى ندا می‌دهد: انفاق کنید تا اموال شما برقرار بماند و بخل بورزید تا اموالتان تلف شود و «مَلَكٌ يَنْضِحُهَا بِالْمَاءِ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ اشْتَعَلَتِ الْأَرْض‏»؛[2] «فرشته‌اى آب بر آن می‌پاشد و اگر چنین نبود، زمین شعله‌ور می‌شد».

درباره این روایت باید به چند نکته دقت شود:
1) سند این روایت مرسل است؛ هرچند با کلیات روایات دیگر تعارضی ندارد.

2) بررسی ضمیر «ها» در « يَنْضِحُ»، است: 
أ. این ضمیر به «ارض» بر می‌گردد؛ همان‌گونه که برخی بزرگان متن روایت را به این شکل آورده‌اند: «مَلَكٌ يَنْضِحُ الْأَرْض بِالْمَاءِ»؛[3] «فرشته‌ای که آب بر زمین می‌پاشد».

ب. با توجه به سیاق روایت، ضمیر «ها» باید به نفس انسان برگردد؛ زیرا در روایت، سخن از انسان‌های مختلف و صفات آن‌هاست. بنابراین، معنای روایت چنین می‌شود: «فرشته‌ای که آب بر نفس‌های سرکش انسان‌ها می‌پاشد تا خنک شده و از طغیان و ظلم آنان بکاهد که اگر چنین نشود، زمین از آتش فتنه و ظلم شعله‌ور می‌شد.[4]

ج. اگر این ضمیر به خورشید بازگشت داده شود، ممکن است منظور از پاشیدن آب بر خورشید، این باشد که بادها و بخارهایی از دریا برمی‌خیزد و حرارت خورشید را بر زمین تعدیل می‌کند.[5]

کلام آخر اینکه: هر اتفاقی که در عالم می‌افتد و هر حادثه‌ای که در اثر فعل و انفعالات شیمیایی، فیزیکی و... در عالم می‌افتد، بی‌تردید توسط جنود الهی است و به عبارت بهتر، همه عالم و همه فعل و انفعالات، جنود الهی هستند.[6] این نیروها و اتفاقات، در لسان روایات به کارکرد فرشته‌ها تفسیر می‌شود.

بنابراین، گاهی امام یک نکته علمی دقیق را با بیان ساده و با نسبت دادن به فرشته‌ای توضیح می‌دهد و این بهترین راه روشن کردن حقایق علمی عالم در زمان امامان معصوم علیهم‌السلام بوده است.