خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: غیر از خود امام معصوم (ع) ھیچ کس دربارہ علم ائمه(ع) نمی‌تواند
گفتگو کند، چطور ممکن است که شخصی که کامل و معصوم نیست درباره علم معصوم گفتگو
کند، به ھمین سبب لازم است خودِ معصوم درباره علم خودشان بگوید،
ما اینجا حدیثی را از امام عصر(عج) که درباره علم
امام است، را ذکر می‌کنیم.
على بن محمّد سمرى، در یک نامه از حضرت امام عصر(عج) درباره علم امام سوال کرد و امام در پاسخ به آن سؤال فرمود: «عِلْمُنا عَلى ثَلاثَةِ أَوْجُه: ماض
وَ غابِر وَ حادِث، أَمَّا الْماضي فَتَفْسيرٌ، وَأَمَّا الْغابِرُ
فَمَوْقُوفٌ، وَأَمَّا الْحادِثُ فَقَذْفٌ فيِ الْقُلُوبِ، وَنَقْرٌ في
الاْسْماعِ، وَهُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنا، وَلا نَبيَّ بَعْدَ نَبِيِّنا[۱]
علم ما بر سه نوع است: علم به گذشته و آينده و حادث. علم گذشته، تفسير است؛
علم آينده، موقوف است و علم حادث، انداختن در قلوب، و زمزمه در گوش‌هاست».
طبق این حدیث امام(ع) علم بر سه نوع است:
۱. علم به گذشته: علم داشتن درباره امور، اتفاقات و
رخدادهای گذشته است. ممکن است از این اتفاقات، مردم هم به طور بسیار خلاصه و
اندک باخبر باشند و کلاً از آن اتفاق خبری نداشته باشند. و امام(ع) از آنها تفصیلا باخبر است. در قرآن کریم خداوند خطاب به
پیامبراکرم(ص) فرمود: «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ
أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ هَذَا الْقُرْآنَ وَإِنْ
كُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِينَ[سورہ یوسف، آیه ۳] ما نيكوترين
سرگذشت را به موجب اين قرآن كه به تو وحى كرديم بر تو حكايت مىكنيم و تو
قطعاً پيش از آن از بى‌‌خبران بودى».
از این آیه معلوم می‌شود که اطلاع از جزئیاتی که در هیچ کتابی نگاشته نشده و
در هیچ سینه‌ای پیدا نمی‌شود؛ به طریقی کاملاً الهی و وحیانی به پیامبر و
ائمه منتقل می‌شود و آنان آن علوم را بازگو و وقایع گذشته را تفسیر
می‌کنند.
۲. علم به آیندہ: علم امام(علیه السلام) مربوط به
اتفاقاتی که در آینده رخ می‌دھند. امام(ع) چیزھایی که می‌داند
آن می‌تواند ھر حالتی باشد رخ می‌دھد، درباره این امام علی(ع)
فرمودند: «گویی شهر شما را می‌نگرم که آب آن را فرا گرفته و چیزی از آن
دیده نمی‌شود. مگر جاهای بلند مسجد انگار آن، مانند سینه مرغی بر روی امواج
آب دریا»[۲]. ابن ابی الحدید در تفسیر این حدیث می‌نویسد: «بصره تاکنون
دوبار در آب غرق شده است؛ یک بار در زمان «قادر باللّه» و بار دیگر در زمان
«قائم بأمر اللّه». همان طور که علی(ع) خبر داده بود تنها قسمتی
از مسجد جامع، در میان آب دیده می‌شد.[۳]
۳. علم حادث: علمی است با وحی و الهامات ربانی به سینه و
قلب امام(ع) جاری می‌شود. این نوع علم امام برترین و والاترین
نوع علم امام(ع) است.
نتیجه:
بخاطر امامت و راھبری، داشتن علم جامع و کامل برای امام(ع) لازم و ضروری است. چه آن علم از گذشته باشد یا از آینده.
منابع
1- الكافي، محمد بن يعقوب کلینی، ج۱، ص۲۶۴، دار الكتب الإسلامية، تهران، ۱۴۰۷ ق.
2- نهج البلاغة، شريف الرضي، هجرت، قم، ۱۴۱۴ ق، ص۵۶.
3- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۲۵۳، مكتبة آية الله المرعشي النجفي، قم، ۱۴۰۴ ق.