خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: امام حسن عسکری(ع) چنانچه از واژه "عسکر" پیداست، در یک محیط نظامی (در عربی عسکر یعنی نظامی)، زندگی یا بهتر بگوییم، زندانی بودند . ایشان در طول 28 یا 29 سال زندگی، 6 سال را بعد از شهادت امام هادی (ع) به امامت پرداختند. نکته ای که در مورد ایشان حائز اهمیت است این است که ایشان حلقه اتصال شیعه به دوران غیبت صغری است؛ یعنی تا آن زمان همواره امامان معصوم(ع)، در دسترس شیعیان بودند، لکن بعد از ایشان قرار بود امام بعدی (امام مهدی عج) به غیبت بروند و باید شیعیان را برای این دوره طولانی (غیبت) آماده میکردند. عملکردی که امام حسن عسکری در این رابطه داشتند بسیار دقیق و هوشمندانه بوده است . تصوّر بفرمایید ، اقلیّت شیعه را چگونه در جامعه تسنّن اموی و عباسی از هضم شدن و همچنین خطرات جانی که بسیار جدّی نیز بودند ، می توان حفظ کرد؟
امام حسن عسکری(ع) با تأسّی به امام هادی(ع) از سیستم وکلا استفاده کردند و این سیستم را توسعه و بسط دادند. منظورمان از "سیستم وکلا" این است که امامین هادی و عسکری (ع) که معروف به امامین عسکریین بودند، وکلایی را برای شیعیان تعیین کردند که توسط آن ها، شیعیان با ائمه هدی (ع) ارتباط داشته باشند و ارتباط شعیان با امام قطع نشود. شیعیان بصورت بسیار جدّی از سوی حکومت مرد تهدید جانی بودند بسیار اتفاق می افتاد که حکومت با بهانه های واهی، شیعیان را زندانی می کردند و مورد آزار و اذیت قرار می دادند.
کار دیگری که امام عسکری (ع) انجام دادند، ارتباط با شیعیان از طریق نامه و مکاتبات بود که در این زمینه نیز ایشان بسیار هوشمندانه عمل میکردند. امام همیشه مراقب بودند بهانه به دست دژخیمان حکومتی ندهند تا جان و مال شیعه در امان باشد. مقوله تقیّه نیز از همین زمان در بین شیعیان گسترش پیدا کرد .
امام حسن عسکری(ع) در زمانی میزیستند که حکومت عباسی بسیار تضعیف شده بوده و این باعث میشد تا حکومت به ایشان (ع) بعنوان یک رقیب بنگرد و ایشان را مورد ظلم و ستم قرار دهد؛ اصولا هر وقت حکومت وقت تضعیف میشد به ائمه ظنین شده و با ایشان رفتار بسیار خشن و بدی داشتند .
امروز هم دشمن از ضربه زدن به این همام دست بردار نیست. نمونه بارز آن ، عمل وقیحانه انفجار حرم مقدّس این دو امام بود. دشمن با این کار خواست بگوید ما با دین شما مخالفیم و اگر کسی مخالف دین بود از او حمایت میکنیم ، لکن همه این وعده و وعید ها دروغی بیش نیست .
توصیه های امام حسن عسکری(ع) به شیعیان
در نامه ای كه امام حسن عسكری(ع) به شيعيان در ايران نوشته اند، آمده است كه:
«أُوصیکُمْ بِتَقْوَى اللّهِ وَ الْوَرَعِ فى دینِکُمْ وَالاْجْتَهادِ لِلّهِ وَ صِدْقِ الْحَدیثِ وَ أَداءِ الأَمانَةِ إِلى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فاجِر وَ طُولُ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجَوارِ. و صلة الرحم و حسن الخلق فَبِهذا جاءَ مُحَمَّدٌ(ص)
شما را به تقواى الهى و پارسایى در دینتان و تلاش براى خدا و راستگویى و امانتدارى درباره کسى که شما را امین دانسته ـ نیکوکار باشد یا بدکار ـ و طول سجود و حُسنِ همسایگى و پيوند با خويشاوندان و اخلاق نيكو سفارش مى کنم كه محمّد(ص)براى همین آمده است.[2]
در اين فرمايش نورانی، حضرت به چند توصيه ارزشمند اشاره فرموده اند كه توجه بدانها امری ضروری است:
۱. تقوای الهی: خداوند متعال در اين مورد می فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ . ای کسانی که ايمان آورده ايد، آنچنان که شايسته ترس از خداست از او بترسيد و جز در مسلمانی نميريد.«سوره آل عمران آيه ۱۰۲» تقوا تنها به معنای پرهيزگاری نيست كه جنبه سلبی داشته باشد بلكه انسان متقی علاوه بر پرهيز از گناهان بايد نسبت به واجبات نيز مراقبت كند پس جنبه ايجابی تقوا نيز بايد در نظر گرفته شود.
۲. ورع الهی: ورع مرتبه بالاتری نسبت به تقوا دارد و عبارت است از اينكه انسان مراقب موارد شبهه ناک نيز باشد و محتاطانه عمل كند.
۳. تلاش و كوشش در راه خدا: رسيدن به مرتبه تقوا و ورع نيازمند تلاش و زحمت خستگی ناپذير است خداوند می فرمايد: « وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى . و اين كه براى انسان جز آنچه تلاش كرده نيست » (سوره نجم آيه ۳۹)
۴. راستگويی و امانتداری: در روايتی از پيامبر اكرم (ص) نقل شده كه فرمودند: « لا تَنظُروا إِلى كَثرَةِ صَلاتِهِم وَ صَومِهِم وَ كَثرَةِ الحَجِّ و َالمَعروفِ و َطَنطَنَتِهِم بِاللَّيلِ، و َلكِنِ انظُروا إِلى صِدقِ الحَديثِ و َأَداءِ الامانَةِ؛به زيادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نكنيد، بلكه به راستگويى و امانتدارى آنها توجه كنيد.»[3]
۵. سجده های طولانی: در روايتی از امام صادق(ع) وارد شده: «بر تو باد طول دادن سجده، زيرا اين كار، شيوه ی فرمانبرداران است.»[4]
در ادامه نيز توصيه هايی به برخی از آداب معاشرت همچون همسايه داری، صله رحم و منش و اخلاق نيكو فرموده و می افزايند: كه پيامبر(ص) به خاطر اين انديشه و منش زيبا برانگيخته شده است.
پی نوشت:
1.(بحار ج۸ ص۳۱۰)
2.«تحف العقول ص۴۸۸»
3.(عیون اخبار الرضا ج۲، ص۵۱)
4.(میزان الحكمه، ج۵، ص۲۱۳)
امام حسن عسکری(ع) با تأسّی به امام هادی(ع) از سیستم وکلا استفاده کردند و این سیستم را توسعه و بسط دادند. منظورمان از "سیستم وکلا" این است که امامین هادی و عسکری (ع) که معروف به امامین عسکریین بودند، وکلایی را برای شیعیان تعیین کردند که توسط آن ها، شیعیان با ائمه هدی (ع) ارتباط داشته باشند و ارتباط شعیان با امام قطع نشود. شیعیان بصورت بسیار جدّی از سوی حکومت مرد تهدید جانی بودند بسیار اتفاق می افتاد که حکومت با بهانه های واهی، شیعیان را زندانی می کردند و مورد آزار و اذیت قرار می دادند.
کار دیگری که امام عسکری (ع) انجام دادند، ارتباط با شیعیان از طریق نامه و مکاتبات بود که در این زمینه نیز ایشان بسیار هوشمندانه عمل میکردند. امام همیشه مراقب بودند بهانه به دست دژخیمان حکومتی ندهند تا جان و مال شیعه در امان باشد. مقوله تقیّه نیز از همین زمان در بین شیعیان گسترش پیدا کرد .
امام حسن عسکری(ع) در زمانی میزیستند که حکومت عباسی بسیار تضعیف شده بوده و این باعث میشد تا حکومت به ایشان (ع) بعنوان یک رقیب بنگرد و ایشان را مورد ظلم و ستم قرار دهد؛ اصولا هر وقت حکومت وقت تضعیف میشد به ائمه ظنین شده و با ایشان رفتار بسیار خشن و بدی داشتند .
امروز هم دشمن از ضربه زدن به این همام دست بردار نیست. نمونه بارز آن ، عمل وقیحانه انفجار حرم مقدّس این دو امام بود. دشمن با این کار خواست بگوید ما با دین شما مخالفیم و اگر کسی مخالف دین بود از او حمایت میکنیم ، لکن همه این وعده و وعید ها دروغی بیش نیست .
توصیه های امام حسن عسکری(ع) به شیعیان
در نامه ای كه امام حسن عسكری(ع) به شيعيان در ايران نوشته اند، آمده است كه:
«أُوصیکُمْ بِتَقْوَى اللّهِ وَ الْوَرَعِ فى دینِکُمْ وَالاْجْتَهادِ لِلّهِ وَ صِدْقِ الْحَدیثِ وَ أَداءِ الأَمانَةِ إِلى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فاجِر وَ طُولُ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجَوارِ. و صلة الرحم و حسن الخلق فَبِهذا جاءَ مُحَمَّدٌ(ص)
شما را به تقواى الهى و پارسایى در دینتان و تلاش براى خدا و راستگویى و امانتدارى درباره کسى که شما را امین دانسته ـ نیکوکار باشد یا بدکار ـ و طول سجود و حُسنِ همسایگى و پيوند با خويشاوندان و اخلاق نيكو سفارش مى کنم كه محمّد(ص)براى همین آمده است.[2]
در اين فرمايش نورانی، حضرت به چند توصيه ارزشمند اشاره فرموده اند كه توجه بدانها امری ضروری است:
۱. تقوای الهی: خداوند متعال در اين مورد می فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ . ای کسانی که ايمان آورده ايد، آنچنان که شايسته ترس از خداست از او بترسيد و جز در مسلمانی نميريد.«سوره آل عمران آيه ۱۰۲» تقوا تنها به معنای پرهيزگاری نيست كه جنبه سلبی داشته باشد بلكه انسان متقی علاوه بر پرهيز از گناهان بايد نسبت به واجبات نيز مراقبت كند پس جنبه ايجابی تقوا نيز بايد در نظر گرفته شود.
۲. ورع الهی: ورع مرتبه بالاتری نسبت به تقوا دارد و عبارت است از اينكه انسان مراقب موارد شبهه ناک نيز باشد و محتاطانه عمل كند.
۳. تلاش و كوشش در راه خدا: رسيدن به مرتبه تقوا و ورع نيازمند تلاش و زحمت خستگی ناپذير است خداوند می فرمايد: « وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى . و اين كه براى انسان جز آنچه تلاش كرده نيست » (سوره نجم آيه ۳۹)
۴. راستگويی و امانتداری: در روايتی از پيامبر اكرم (ص) نقل شده كه فرمودند: « لا تَنظُروا إِلى كَثرَةِ صَلاتِهِم وَ صَومِهِم وَ كَثرَةِ الحَجِّ و َالمَعروفِ و َطَنطَنَتِهِم بِاللَّيلِ، و َلكِنِ انظُروا إِلى صِدقِ الحَديثِ و َأَداءِ الامانَةِ؛به زيادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نكنيد، بلكه به راستگويى و امانتدارى آنها توجه كنيد.»[3]
۵. سجده های طولانی: در روايتی از امام صادق(ع) وارد شده: «بر تو باد طول دادن سجده، زيرا اين كار، شيوه ی فرمانبرداران است.»[4]
در ادامه نيز توصيه هايی به برخی از آداب معاشرت همچون همسايه داری، صله رحم و منش و اخلاق نيكو فرموده و می افزايند: كه پيامبر(ص) به خاطر اين انديشه و منش زيبا برانگيخته شده است.
پی نوشت:
1.(بحار ج۸ ص۳۱۰)
2.«تحف العقول ص۴۸۸»
3.(عیون اخبار الرضا ج۲، ص۵۱)
4.(میزان الحكمه، ج۵، ص۲۱۳)