خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: از نظر قرآن، پیامبر گرامی اسلام، اسوه حسنه زندگی است؛ زیرا تجسم همه آموزه‌های وحیانی قرآن است و خلق پیامبر (ص) همان خلق قرآنی نیکی است که خداوند انسان را برای خلافت الهی خود بدان خوانده است. به سخن دیگر، پیامبر (ص) آینه اخلاق خداوندی و مظهر اتم و اکمل آن است. شاید این کلی‌گویی نتواند حقیقت آن حضرت (ص) را بیان کند؛ بنابراین، لازم است تا با بررسی آیاتی که خداوند پیامبر (ص) را وصف می‌کند، دریابیم که پیامبر (ص) چگونه مظهر اخلاق خداوندی است تا بتوانیم بر اساس فلسفه و سبک زندگی آن حضرت (ص) زندگی شخصی و فردی و اجتماعی خود را تنظیم کنیم و در حوزه‌ها و ابعاد گوناگون ازجمله عبادی و اخلاق فردی و اجتماعی از ایشان پیروی کنیم و محبوب خداوند شویم.
اسوه حسنه برای تمام نسل‌ها در همه عصرها
خداوند در قرآن پیامبرش را به‌عنوان اسوه حسنه معرفی می کند. این بدان معناست که آن حضرت (ص) باید به گونه‌ای باشد که هیچ‌گونه رفتار ضد خدایی و ضد اخلاقی و هنجاری از ایشان سر نزده باشد؛ بنابراین، همه روایاتی که به‌نوعی نقص و عیبی را درباره پیامبر (ص) مطرح می‌کند و ایشان را دارای اخلاق و یا رفتاری زشت می‌داند، اخبار دروغین و نادرست و ناروایی است که باید به دیوار کوبیده شود. به‌عنوان نمونه اخباری که از عبوس شدن پیامبر (ص) در برخورد با برخی از افراد مانند کور و نابینا و کنارکشی از ایشان از سوی برخی نقل‌شده باید نادرست و باطل باشد؛ زیراکسی که به‌طور مطلق به‌عنوان اسوه نیک الهی مطرح است حتی در یک مورد نمی‌بایست رفتاری خلاف اخلاق و هنجار داشته باشد؛ زیرا در صورت وجود حتی یک خلاف و اشتباه و خطا ولو سهوی و غیرعمدی، نمی‌تواند سرمشق نیک مطلق الهی برای بشر باشد. اگر یک مورد دروغ از ایشان نقل‌شده یا احتمال آن داده شود که ایشان دروغی گفته باشد، دیگر سخنش غیر قابل اعتماد خواهد بود. خداوند درباره ویژگی رفتاری آن حضرت (ص) می‌فرماید: لقد کان لکم فی رسول‌الله اسوه حسنه لمن کان یرجو الله و الیوم الآخر و ذکر الله کثیرا؛ هر آینه برای شما در رسول‌الله سرمشق نیک برای کسانی است که امید به خداوند و روز آخرت دارند و خداوند را بسیار یاد می‌کنند.(1) از این آیه به دست می‌آید که سبک زندگی را باید از پیامبر آموخت.
کسانی که می‌خواهند خداوند ایشان را به سعادت اخروی و بی‌پایان برساند و در آخرت سعادتمند باشند، باید روش زندگی آن حضرت را الگوی خویش قرار دهند. همچنین از آیه به دست می‌آید که سبک زندگی پیامبر (ص) خود بهترین ذکر الهی است؛ در حقیقت هرکسی به ایشان و سبک زندگی‌اش می‌نگرد و الگو می‌گیرد، همواره اهل ذکر الله خواهد بود؛ زیرا زندگی ایشان سرشار از ذکر الله است و هر بعدی از ابعاد زندگی‌اش انسان را به یاد خدا می‌آورد که همین ذکر الله موجب رسیدن به مقام اطمینان و طمأنینه ای است که در آیات 26 تا 30 سوره فجر درباره آثار آن از جمله رسیدن به مقام جنت فعل و صفات و ذات سخن گفته‌شده است.(2)
حجیت سبک زندگی پیامبر (ص)
از آیات قرآن ازجمله آیه 7 سوره حشر به دست می‌آید که سبک زندگی پیامبر (ص) آن‌چنان کامل و معصومانه است که انسان بدون هیچ اماواگری می‌تواند آن را سرمشق زندگی خود قرار دهد. خداوند می‌فرماید: و ما اتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا؛ و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگیرید و ازآنچه شمارا بازداشت بازایستید. (3) بر اساس این آیه و آیات دیگر قرآن، سبک زندگی پیامبر (ص) در قول و فعل و تقریر برای مردمان حجت است، چنانکه حجتی علیه آنان است. به این معنا که هر انسانی می‌تواند بر اساس این سبک زندگی در نزد خداوند استدلال کند و بگوید رفتار و گفتار و افکارم بر اساس آن چیزی است که پیامبر (ص) فرموده است؛ چنانکه خداوند نیز می‌تواند استدلال کند که چرا برخلاف رفتار و افکار و گفتار پیامبر (ص) عمل کرده‌اید؟
منابع
اسوه حسنه برای تمام نسل‌ها در همه عصرها
خداوند در قرآن پیامبرش را به‌عنوان اسوه حسنه معرفی می کند. این بدان معناست که آن حضرت (ص) باید به گونه‌ای باشد که هیچ‌گونه رفتار ضد خدایی و ضد اخلاقی و هنجاری از ایشان سر نزده باشد؛ بنابراین، همه روایاتی که به‌نوعی نقص و عیبی را درباره پیامبر (ص) مطرح می‌کند و ایشان را دارای اخلاق و یا رفتاری زشت می‌داند، اخبار دروغین و نادرست و ناروایی است که باید به دیوار کوبیده شود. به‌عنوان نمونه اخباری که از عبوس شدن پیامبر (ص) در برخورد با برخی از افراد مانند کور و نابینا و کنارکشی از ایشان از سوی برخی نقل‌شده باید نادرست و باطل باشد؛ زیراکسی که به‌طور مطلق به‌عنوان اسوه نیک الهی مطرح است حتی در یک مورد نمی‌بایست رفتاری خلاف اخلاق و هنجار داشته باشد؛ زیرا در صورت وجود حتی یک خلاف و اشتباه و خطا ولو سهوی و غیرعمدی، نمی‌تواند سرمشق نیک مطلق الهی برای بشر باشد. اگر یک مورد دروغ از ایشان نقل‌شده یا احتمال آن داده شود که ایشان دروغی گفته باشد، دیگر سخنش غیر قابل اعتماد خواهد بود. خداوند درباره ویژگی رفتاری آن حضرت (ص) می‌فرماید: لقد کان لکم فی رسول‌الله اسوه حسنه لمن کان یرجو الله و الیوم الآخر و ذکر الله کثیرا؛ هر آینه برای شما در رسول‌الله سرمشق نیک برای کسانی است که امید به خداوند و روز آخرت دارند و خداوند را بسیار یاد می‌کنند.(1) از این آیه به دست می‌آید که سبک زندگی را باید از پیامبر آموخت.
کسانی که می‌خواهند خداوند ایشان را به سعادت اخروی و بی‌پایان برساند و در آخرت سعادتمند باشند، باید روش زندگی آن حضرت را الگوی خویش قرار دهند. همچنین از آیه به دست می‌آید که سبک زندگی پیامبر (ص) خود بهترین ذکر الهی است؛ در حقیقت هرکسی به ایشان و سبک زندگی‌اش می‌نگرد و الگو می‌گیرد، همواره اهل ذکر الله خواهد بود؛ زیرا زندگی ایشان سرشار از ذکر الله است و هر بعدی از ابعاد زندگی‌اش انسان را به یاد خدا می‌آورد که همین ذکر الله موجب رسیدن به مقام اطمینان و طمأنینه ای است که در آیات 26 تا 30 سوره فجر درباره آثار آن از جمله رسیدن به مقام جنت فعل و صفات و ذات سخن گفته‌شده است.(2)
حجیت سبک زندگی پیامبر (ص)
از آیات قرآن ازجمله آیه 7 سوره حشر به دست می‌آید که سبک زندگی پیامبر (ص) آن‌چنان کامل و معصومانه است که انسان بدون هیچ اماواگری می‌تواند آن را سرمشق زندگی خود قرار دهد. خداوند می‌فرماید: و ما اتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا؛ و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگیرید و ازآنچه شمارا بازداشت بازایستید. (3) بر اساس این آیه و آیات دیگر قرآن، سبک زندگی پیامبر (ص) در قول و فعل و تقریر برای مردمان حجت است، چنانکه حجتی علیه آنان است. به این معنا که هر انسانی می‌تواند بر اساس این سبک زندگی در نزد خداوند استدلال کند و بگوید رفتار و گفتار و افکارم بر اساس آن چیزی است که پیامبر (ص) فرموده است؛ چنانکه خداوند نیز می‌تواند استدلال کند که چرا برخلاف رفتار و افکار و گفتار پیامبر (ص) عمل کرده‌اید؟
پس سبک زندگی آن حضرت (ص) باید آن‌چنان کامل باشد که بتوان آن را حجت قرارداد و بر اساس آن له و علیه کسی حکم کرد. این بدان معناست که پیامبر (ص) در اوج اصول اخلاقی و در مرتبه مکارم اخلاقی رفتار می‌کرد و اگر کسی بتواند آن‌چنان رفتار کند، نه‌تنها به اوج می‌رسد بلکه در هنگام محاسبه و مواخذه دست‌پر خواهد بود.
منابع
1- احزاب، آیه 6
2- فجر آیه 26 تا 30
3- حشر آیه 7