صبر و اقسام آن

خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: یکی از بهترین درسهایی که از اسوه شجاعت و تقوی در کربلا یعنی عقیله بنی هاشم حضرت زینب کبری (س) می شود گرفت صبر است، آن هم به تمام اقسامش نه فقط یک بعد از اقسام صبر.

تعریف صبر :

در فرهنگ اخلاقی، صبر عبارت است از وادار نمودن نفس به انجام آنچه كه عقل و شرع اقتضا می كنند و باز داشتن از آنچه عقل و شرع نهی می كنند.(1)

فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَكَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ
همراه با آنان كه با تو رو به خدا كرده‏ اند، هم چنان كه مأمور شده ‏اى ثابت‏ قدم باش. و طغیان مكنید كه او به هر كارى كه می ‏كنید بیناست.(2)

اهمیت صبر در قرآن

« و الله یحِب الصبرِینَ »
صابران را در زمره دوستان و محبوبان خود یاد می كند.(3)

« إِنَّما یُوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ »

«بی تردید، شكیبایان پاداش خود را بی حساب (و) به تمام خواهند یافت.»(4)

آثار صبر:

برای صبر آثار فراوان دنیوی و اخروی می توان بر شمرد؛ از جمله امام علی(ع) در بخشی از تحلیل خود نسبت به عزّت و ذلّت برخی اُمم گذشته می فرماید:
چون خدا دید چگونه در راه دوستی او بر اذیت و آزار شكیبایند، و چگونه از بیم او سختی ها را تحمّل می نمایند، از تنگناهای بلا، گشایشی برایشان پدید آورد، و از پسِ خواری ارجمندشان فرمود و آرامش را جایگزین بیم كرد. پس پادشاهانِ حكمران شدند و پیشوایان با فرّ و شأن ‌و كرامتِ خدا در حق آنان تا بدان جا رسید كه دیده آرزو نهایت آن را ندید.»(5)

« وَ لَنَجْزِیَنَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا یَعْمَلُونَ »
«و قطعاً كسانی را كه شكیبایی كردند به بهتر از آنچه عمل كردند، پاداش خواهیم داد.»(6)

انواع صبر :

وقتی که با واژه صبر رو به رو می شویم اولین چیزی که به ذهن هر کسی می رسد صبر در مصیبت و سختی هست که البته درست و به جا هم می باشد ولی باید دانست که برای صبر اقسامی  و شاخه های هم ذکر شده است از جمله :

الف) صبر بر طاعت و بندگی خدا

یکی از صفات بارز حضرت زینب(س) صبر بر اطاعت پروردگار عالم بود. در اوج مصیب  نماز شب حضرت ترک نشد درحالی که اگر قطرای از این مصیبت به ما می رسید شاید خدایی خدا و عدالت خدا  را زیر سوال می بردیم .

ب) صبر بر گناه :
برای خیلی از ما آدم ها در طول زندگی اتفاق افتاده که با صحنه هایی از گناه و معصیت بدون سختی و دردسر مواجه شده ایم. حال یا به عنوان امتحان الهی بوده یا به خاطر هوای نفس یا به خاطر وسوسه های شیطان. هرچه که بوده، مردان خدا در این جور مواقع بر نفس خود چیره  می شوند و صبر می کنند و به خود اجازه  نمی دهند که در گناه و معصیت سقوط کنند.

ج) صبر در برابر مصیبت :

یکی از مهم ترین صبر ها صبر در برابر مصیبت می باشد بعضی از افراد به محض این که با کمترین سختی در زندگی مواجه می شوند تاب نمی آورند و زبان به شکایت می گشایند و حتی در مواقعی ارتباط خود را با خدای متعال قطع می کنند چرا که مسبب این سختی ها و مصیبتها را خدای عزیز می دانند در حالی که اسوه صبر و تقوا حضرت زینب کبری (س) در بزرگترین مصیبت عالم ذره ای از اعتقاد و تقوی ایشان کم نشد و هیچ گاه زبان به شکایت به درگاه الهی باز نکرد.

ماهم باید با استعانت از درگاه الهی  در مکتب امام حسین (ع) در درس صبر و تقوی بهترین نمره را ببریم و سعی کنیم  در اطاعت خدا صبور باشیم و هیچ گاه به خود اجازه ندهیم که در برابر گناه و معصیت و مصیبت تسلیم شویم.