خبرگزاری اهل بیت(ع) ابنا: خانواده، نهادی مقدس است که می تواند بهترین مکان برای آسایش و آرامش جسم و روان آدمی باشد. خانواده، سنگ بنای جامعه و سازمان نظام یافته اجتماعی است که در همه جوامع ارزش و اهمیت بسیار دارد. نخستین و پایدارترین نهاد انسانی و بخشی کوچک و مؤثر از جامعه است که عناصر آن بر یکدیگر اثرگذارند. هر بحرانی که اجتماع را فرا گیرد، خانواده نیز از آن تأثیر می گیرد و در مقابل، هرگاه خانواده گرفتار تزلزل و کاستی شود، آینده جامعه نیز به خطر می افتد. البته هر چه بنیان اخلاقی و معنوی خانواده محکم تر باشد، بحران های احتمالی جامعه، کمتر متوجه آن می شود. بنا براین، نقش خانواده در حیات اجتماعی انسان ها، انکارناپذیر است.
استواری و تحکیم روابط خانوادگی، نقش مؤثر و مثبتی در بهبود روابط اجتماعی و کم شدن مشکلات جامعه دارد و اساسا برای تحقق یک جامعه پویا و معنوی، پیش از هر چیز باید خانواده ای سالم و معنوی داشته باشیم؛ زیرا اجتماع سالم، در گرو خانواده های سالم است.
پیام متن:
نهاد خانواده، در حیات اجتماعی انسان ها و تکوین هویت جامعه، نقش محوری و بنیادی دارد.
خانواده سنتی
در جوامع سنتی، خانواده، نهادی اجتماعی با مرکزیت و محوریت مشخص است و هویت افراد، با توجه به خانواده هایشان شناخته می شود. اعضای خانواده سنتی را پدر و مادر، فرزندان، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها تشکیل می دهند و جایگاه و احترام هر کدام مشخص و حفظ می شود.
سرپرست خانواده، رفتار و منش اعضای خود را کنترل می کند و اگر زمانی فرزندان با ازدواج یا ادامه تحصیل، از خانواده جدا بشوند، باز هم از کنترل و نظارت خارج نیستند و در مواقع لزوم نیز خانواده به یاری آنان همت می گمارد.
دین، باورها و آداب و رسوم مذهبی، در خانواده های سنتی جایگاه ویژه ای دارد و ارتباط مستقیمی میان دین و سلامت اخلاقی و رفتاری افراد خانواده وجود دارد. از این رو، در خانواده های سنتی ناهنجاری های کمتری دیده می شود. معمولاً سرلوحه همه رفتارهای خانواده سنتی، محبت و فداکاری و از ویژگی های آشکار این خانواده ها، رسیدن اعضای آن به احساس آرامش و سلامت روانی است. در مقابل، تأثیری که تمدن، تکنولوژی، ماهواره و اینترنت بر خانواده های به اصطلاح مدرن امروزی گذاشته، آنها را با نوعی کاستی و سردی در روابط و مناسبات روبه رو کرده است. در نتیجه، دوام و پایداری آنها دست خوش تهدیدهای جدی قرار گرفته است.
پیام متن:
1. در خانواده سنتی، محوریت با مذهب، محبت و فداکاری است و از ویژگی های آن، سلامت روانی آن است.
2. خانواده امروزی و مدرن، به دلیل کم رنگ شدن ارزش های اخلاقی در آن، با خطرها و گرفتاری های جدی روبه رو شده است.
آسیب های فردی در خانواده مدرن
آسیب های خانواده، به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می شوند. نادیده گرفتن مسائل اخلاقی و حقوقی و رعایت نکردن امور مربوط به روابط انسان ها، از آسیب های درونی هستند که متوجه اعضای خانواده می شود.
عوامل آسیب زای بیرونی را نیز باید در خارج از محیط خانواده یافت. در عصر حاضر با ورود وسایل ارتباط جمعی مانند روزنامه، کتاب، رادیو، تلویزیون، ماهواره و شبکه های اینترنتی، نوع زندگی خانوادگی تغییر کرده و پی آمدهای گوناگون و دشواری را به همراه داشته است. مدرن و به روز بودن، اصل و هویت خانواده را با درگیری های جدی روبه رو ساخته است و تکنولوژی ها و اختراعات مختلف که برای رفاه بخشیدن به زندگی جوامع امروزی پدید آمده اند، خانواده را دچار سردرگمی کرده و مصرف گرایی را ترویج کرده اند. فعالیت های بیش از حد والدین نیز آسیب های عاطفی بسیاری را متوجه فرزندان کرده و خانواده را در به انجام رساندن مسئولیت هایش با مشکل روبه رو ساخته است.
پیام متن:
1. در آسیب شناسی خانواده، افزون بر آسیب های درونی مانند بی تقوایی، آسیب های بیرونی همچون وسایل ارتباط جمعی را نیز باید بررسی کرد.
2. با پیشرفت تکنولوژی و مدرن شدن خانواده ها، کارکردهای مذهبی و تربیتی آنها بی تأثیر و با بحران های جدی روبه رو شده است.
دنیای مدرن و کم اثر شدن کارکردهای خانواده
ناهماهنگی و نبود تعادل در خانواده، شادابی و پویایی را نیز از جامعه می گیرد و بی توجهی به بهداشت روانی خانواده، از مشکلات مهم زندگی های امروزی است. پژوهشگران، بالا رفتن آمار افسردگی در مردم را از پی آمدهای نوع زندگی قرن بیستم می دانند؛ که در آن، خانواده ها از هم گسسته اند و بیشتر مردم در کنار خانواده و با ترتیب درست و اصولی آنان رشد نمی کنند. در این شرایط، والدین وقت کافی برای همراهی مؤثر فرزندان خود ندارند و در نتیجه، استرس های گوناگون، افراد را در معرض افسردگی و بیماری های روانی قرار می دهد.
افزایش زمینه های تحریک جنسی نیز در پی گسترش و تنوع وسایل جدید تکنولوژی، خانواده ها را با گرفتاری های نگران کننده ای روبه رو کرده است. دنیای مدرن، عصر تنوع و هیجان و نوآوری است. تعدد مشاغل مردان و فشار بیش از حد ناشی از فعالیت زنان خانه و مشاغل رسمی آنان در جامعه، همراه با افزایش استرس ها و ضعف مهارت زوجین در برقراری ارتباط سالم جنسی نیز کارکرد تربیت جنسی خانواده را ضعیف می کند.
امروزه مسئولیت خانواده ها در تربیت فرزندان بیش از گذشته است و پرورش فرزندانی که ثبات شخصیت و هویت اجتماعی داشته باشند، دشوارتر شده است. فرزندان نیز با وظایف سنگین حاضر و بحران های پیش آمده، بسیار ضعیف و شکننده عمل می کنند و فرزند سالاری، در بسیاری از خانواده ها، اقتدار و نظارت والدین را بر هم زده است. بر این اساس، هر کدام از کارکردهای خانواده، نقش مهمی در استحکام و تقویت بنیان خانواده ایفا می کند. با این حال، مسئله ناخوشایند این است که در بسیاری از خانواده های مدرن، وظایف خانواده، به درستی انجام نمی شود.
پیام متن:
1. سست شدن کانون مذهبی و تربیتی خانواده، بهداشت روانی افراد را تهدید می کند.
2. نظارت و اقتدار خانواده، به عنوان نهادی اجتماعی، در پی پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز، با مشکل و ضعف نگران کننده ای روبه رو شده است.
جایگاه رسانه در خانواده امروز
وسایل ارتباط جمعی در هر جامعه ای، فرهنگ ویژه ای را برای مردم آن به وجود می آورد که جای گزین فرهنگ، ایدئولوژی و ارزش های خانواده و جامعه آنها می شود. امروزه پیشرفت های بزرگ در زمینه اطلاع رسانی و ابزارهای رسانه ای و ارتباطی مانند، اینترنت و شبکه های رادیویی و تلویزیونی، روابط انسانی را بیش از هر زمان تحت تأثیر قرار داده است. وحدت و همدلی اعضای خانواده، بر اثر استفاده بیش از حد از تلویزیون، به سبب کاهش روابط و کم شدن زمان گفت وگو، کم رنگ و آسیب پذیر شده است. بدین ترتیب، تلویزیون، در شمار اعضای خانواده های امروزی درآمده است. در میان این رسانه ها، تلویزیون بیش از همه توجه مردم را به خود جلب کرده و جای گزین روابط و زندگی اجتماعی و خانوادگی شده است.
اعضای خانواده مدرن، غرق در انبوه اطلاعات است و رسانه ها با وارد کردن حجم وسیعی از اخبار و اطلاعات به خانه ها، افراد را گیچ و سردرگم می سازند.
بسیاری از خانواده ها آینده و هویت فرهنگی خود را به دست رسانه ها به ویژه تلویزیون سپرده اند و در این میان، قدرت خلاقیت و فرصت در کنار هم بودن ها را نادیده می گیرند. خانواده ای که در اندیشه استحکام و تقویت بنای خویش است و برای ایجاد صمیمیت و روابط عاطفی گرم میان اعضای خود می کوشد، باید در استفاده از رسانه ها به ویژه تلویزیون، کنترل و نظارت کامل داشته و در اثرپذیری از آنها، میانه رو باشد.
پیام متن:
رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی، در تغییر هدف ها و باورها و فرهنگ سازی در خانواده های امروزی، نقش و تأثیر بالایی دارند، بنابراین خانواده ها باید مراقب این امر باشند.
دین داری در خانواده امروزی
از آفت هایی که خانواده امروزی را تهدید می کند، بی اعتباری تدریجی هنجارها، اخلاق، باورهای دینی و ارزش های مذهبی و سنتی و در کنار آن، گسترش انواع انحراف ها و رفتارهای ناپسند در جامعه است.
کم توجهی به ارزش ها در جوامع مدرن که با کنار گذاشتن خدا، دین و اخلاق همراه است، به انسان امروزی، جرئت دست زدن به هر کاری را می دهد. اخلاق مدرن، ریشه خود را در عقل گرایی جست وجو می کند و به همین سبب، با اخلاق سنتی و دینی فاصله گرفته است. آسیب پذیری خانواده امروزی، ناشی از نادیده گرفتن بایدها و نبایدهای دینی و اخلاقی است. بشر امروزی، هنوز به این نتیجه نرسیده است که زندگی بدون ایمان و معنویت، رنج و عذاب روانی و همیشگی را همراه او خواهد کرد.
پیام متن:
1. ضعف در باورها و بی توجهی به نقش دین، خانواده امروزی را در برابر هر هجومی آسیب پذیر کرده است.
2. درمان اصلی آسیب های خانواده امروزی، تقویت ایمان و معنویت است.
خانواده، مدرن یا سنتی؟
در دنیای امروز همه چیز فراوان یافت می شود، جز آرامش که گم شده ای کم یاب است و شیوه زندگی در دنیای جدید نیز آن را کم یاب تر کرده است. یکی از ویژگی های زندگی جدید، استرس و فشار ناشی از تلاش برای سرعت بخشیدن به فعالیت هاست.
فراموش نکنیم که انسان دو بعد مادی و معنوی دارد که باید با هم و در کنار هم رشد کنند و به تعالی و کمال برسند. بشر امروزی اگر ارزش ها و هنجارهای اخلاقی و دینی را سرلوحه زندگی در دنیای مدرن قرار دهد، جامعه و خانواده ای شاداب، سرزنده و پویا می سازد. خانواده سنتی یا مدرن، هر کدام ویژگی های منحصر به خود را دارند و گزینه برتر، آمیختن ویژگی های مثبت و سازنده خانواده سنتی و مدرن، برای رسیدن به یک خانواده ایدئال و سالم است.
پیام متن:
برترین نوع خانواده، آن است که ویژگی های اخلاقی و معنوی خانواده سنتی و ویژگی های مثبت و به روز خانواده مدرن در آن جمع شده باشد.
منبع: سایت حوزه نت