خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: بین سبک زندگی و آسیب های اجتماعی ارتباط دوسویه ای وجود دارد. هر قدر سبک زندگی نادرست ترویج پیدا کند، آسیب های اجتماعی بیشتر می شوند.
یکی از آموزش های مهم در سبک زندگی، آموزش مهارت های زندگی است که نداشتن شناخت درباره آن ها، آسیب های اجتماعی فراوانی را به دنبال دارد.
اما اکنون چالش اساسی بر سر راه سبک زندگی مطلوب، رسانه و ابزارهای رسانه ای است. کار رسانه انتقال پیام است و بسته به فرستنده، پیام ها با گفتمان و اندیشه های خاص در بستری که واقعاً توجه مخاطب را به شکل شگفت انگیزی جلب می کنند، منتقل می شوند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم (چهل سال دوم انقلاب اسلامی) می فرمایند:
ابزارهای رسانه ای پیشرفته و فراگیر امکان بسیار خطرناکی در اختیار کانون های ضد معنویت و ضد اخلاق نهاده اند و هم اکنون تهاجم روزافزون دشمنان به دل های پاک جوانان و نوجوانان و حتی نونهالان با بهره گیری از این ابزارها را به چشم خود می بینم.
در سنین نوجوانی، هویت نوجوانان شکل می گیرد و تفکر انتزاعی پیشرفت زیادی دارد. پیامبر خدا (ص) می فرمایند:
کودک هفت سال آقا و سرور است و هفت سال زیردست و فرمان بردار و هفت سال وزیر و مشاور (پدر و مادر) است.
مشخص است که آن هفت سال سوم دوره نوجوانی است و باید با او مثل یک مشاور برخورد کرد و مانند قبل آمرانه به او دستور نداد و در مسائل و تصمیم گیری ها از او نظرخواهی کرد.
انسان موجودی چندبعدی است که نگرش، مهارت و دانش دارد و باید در همه جنبه ها رشد و پرورش یابد.
ساحت های شش گانه تربیتی عبارت اند از:
1- اعتقادی، عبادی و اخلاقی؛
2- اجتماعی و سیاسی؛
3- زیستی و بدنی؛
4- اقتصادی و حرفه‌ای؛
5- علمی و فناوری؛
6- زیبایی‌شناختی و هنری.
یرای تحقق این موارد در نوجوان، رسانه های مکتوب باید فرهنگ ایرانی اسلامی را ارائه دهند. بدین صورت که با جهان بینی توحیدی و ارزش های اسلامی و سبک زندگی ایرانی اسلامی به ترویج پوسته فرهنگ بپردازند.
در قسمت اول پوسته نمادها و اسطوره ها، شامل سرود ملی، پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی ایران، مشاهیر و شخصیت های علمی مانند شهیدان و ائمه معصوم و پیامبران.
در قسمت دوم پوسته آیین ها و آداب و رسوم را داریم که از تعریف های خود فرهنگ است. برگزاری مراسم اربعین و عاشورا و دهه محرم، روزه داری در ماه رمضان و عید باستانی نوروز در این دسته قرار می گیرند.
لایه ششم که فناوری، مهارت ها و نوآوری است، بر محیط و فضای نوینی ناظر است که فرهنگ عمومی در بستر آن شکل می گیرد و مظهر تعامل و تبادل کنش های اجتماعی و الگوهای ارتباطی به شمار می آید.
باید توجه کنیم، این فضا همگرایی خوبی با فرهنگ اسلامی داشته باشد، وگرنه رسانه می تواند ضد فرهنگ ها و کنش های ناهنجار را در جامعه پخش کند و بسط دهد.
برای مثال، توجه به بحث پوشش و حجاب به عنوان یک ارزش در اسلام، باید از طریق ارائه الگوها و نوآوری به نوجوانان آموزش داده شود.
از اهداف و ضرورت های آموزش مهارت های زندگی، ایجاد سلامت روانی در بالاترین سطح خود است که از آسیب های اجتماعی جلوگیری می کند.
با توجه به موقعیت هایی که رسانه برای افراد به وجود می آورد، توانایی تجزیه و تحلیل موقعیت و تصمیم گیری درست، حس خودکفایی و اعتماد به نفس و به طورکلی سلامت روانی نوجوان را در برخورد با رسانه ها تقویت می کند.
این مهم با آموزش مهارت های زندگی محقق می شود و از ضروریات عصر نوین است. ده مهارت اصلی و پایه عبارت اند از:
خودآگاهی؛ همدلی؛ مقابله با هیجان ها؛ مقابله با فشار روانی؛ تصمیم گیری؛ حل مسئله؛ ارتباطات اجتماعی و بین فردی؛ تفکر خلاق؛ تفکر نقاد.
پی نوشت ها و منابع:
1- ایران نژاد، پریسا و منعمی، فاطمه. نیازسنجی برنامه آموزشی بر اساس سبک زندگی اسلامی ایرانی مقطع متوسطه. دوفصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی. سال 12. شماره 25. پاییز و زمستان 1396.
2- آموزش هدفمند، سازمان یادگیرنده، تحول اداری، محتوای ضمن خدمت، سبک زندگی بر مبنای آموزه های دینی.
3- آیت الله خامنه ای، سید‌علی. بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران. 1397.
4- باهنر، ناصر (1395). آموزش مفاهیم دینی همگام با روان شناسی رشد. تهران. سازمان تبلیغات اسلامی. شرکت چاپ و نشر بین الملل.
5- دلاور، علی؛ باستان، مصطفی؛ فرهنگی، علی اکبر. بررسی مؤلفه های مؤثر بر مصرف رسانه ای جوانان تهرانی با هدف طراحی مدل خلاقانه الگوی مصرف رسانه های نوظهور. فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره هشتم. شماره یک. تابستان 1397.
6- عسکری، بهروز و شفیعی: ابر و علی‌محمدی، رضا، مهارت‌های زندگی، مجله پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی. علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش. سال سوم. شماره 22. فروردین 1399.