خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا: موضوع آفرینش جهان در شش روز، در هفت آیه از آیات قرآن مجید آمده است که در سه مورد، علاوه بر آسمان ها و زمین، تعبیر «ما بَینَهُما» (آنچه در میان زمین و آسمان قرار دارد) نیز به آن اضافه شده است که در حقیقت توضیحی برای جمله قبل است، زیرا همه این ها در معنی آسمان ها و زمین جمع است.
در اینجا این سؤال به ذهن می آید که پیدایش مجموعه جهان در شش روز، یعنی کمتر از یک هفته چیزی است برخلاف علم؛ زیرا علم می‌گوید: میلیارد ها سال طول کشید تا زمین و آسمان به وضع کنونی درآمد.
کاربرد «یوم» به معنای دوران و زمان طولانی
یکی از کاربرد های واژه «یوم» و معانی آن «دوران» است؛ خواه این دوران یک سال باشد یا صدسال یا یک میلیون سال و یا میلیارد ها سال:
۱. در قرآن بار ها کلمه «یوم» و «ایام» در غیر معنای شبانه روز به کار رفته است، مثلاً تعبیر از عالم رستاخیز به «یوْمَ الْقِیامَهِ» نشان می دهد که مجموعه رستاخیز که دورانی است بسیار طولانی، به عنوان «روز قیامت» شمرده شده است.
۲. در کتاب های لغت نیز می خوانیم که «یوم» گاهی به مقدار زمان میان طلوع و غروب آفتاب گفته می شود و گاهی به مدتی از زمان، هر مقدار بوده باشد.
۳. در روایات و سخنان پیشوایان دینی نیز کلمه «یوم» به معنای «دوران» بسیار آمده است، چنان که امیر مؤمنان علی (ع) در نهج البلاغه می‌فرماید: «الدهر یومان؛ یوم لک و یوم علیک»؛ «دنیا دو روز است، روزی به سود تو است و روزی به زیان تو.»
آفرینش جهان در شش دوره
خداوند مجموعه زمین و آسمان را در شش دوران متوالی آفریده است، هرچند این دوران ها گاهی میلیون ها یا میلیارد ها سال به طول انجامیده است.
بنابراین مراد از سته ایام (۶ روز) شش روز معمولی نیست؛ زیرا روز و شب معمولی از گردش زمین به دور خودش و به دور خورشید پدید می آید و قبل از آفرینش آسمان و زمین، کره زمین و خورشیدی وجود نداشته، تا شب و روز معمولی به وجود آید.
پس مقصود از شش روز، مرحله آفرینش یا شش دوره یا شش بخش از زمان است.
همچنین در حدیثی از امام علی (ع) می خوانیم: «فِی سِتَّهِ أَیامٍ یعنی فی سته اوقات؛ شش روز یعنی شش وقت و دوران.» بر همین اساس، بسیاری از صاحب نظران نیز ازجمله محمد رشید رضا، مؤلفان تفسیر نمونه، مؤلفان دایره المعارف قرآن و محمدعلی رضایی اصفهانی «سته ایام» را به معنای شش دوران دانسته اند.
موریس بوکای در تأیید این رویکرد به دو آیه ۵ سجده و ۴ معارج استناد نموده است. وجه استدلال به دو آیه فوق آن است که در آن ها «یوم» بر مقدار زمانی بسیار بیشتر از ۲۴ ساعت اطلاق شده است.
ترتیب آفرینش دنیا:
1ـ روزی كه همه جهان به صورت توده گازی شكلی بوده كه با گردش به دور
خود از هم جدا گردیده و كرات را تشكیل داده است.
2ـ این كرات تدریجاً به صورت توده مذاب و نورانی و یا سرد و قابل
سكونت درآمدند.
3ـ روز دیگر منظومه شمسی تشكیل یافت و زمین از خورشید جدا شد.
4ـ روز دیگر زمین سرد و آماده ی حیات گردید.
5ـ سپس گیاهان و درختان، در زمین آشكار شدند.
6ـ سرانجام حیوانات و انسان، در روی زمین ظاهر گشتند.
منابع:
۱. سوره اعراف، آیه ۵۴؛ سوره یونس، آیه ۳؛ سوره هود، آیه ۷؛
سوره فرقان، آیه ۵۹؛ سوره سجده،
آیه ۴؛ سوره ق، آیه ۳۸؛ سوره حدید، آیه ۴.
۲. سوره معارج، آیه
۴.
۳. راغب اصفهانی،
حسین بن محمد، دمشق بیروت، دارالعلم الدار الشامیه، ۱۴۱۲ ق، ص۸۹۴.
۴. نهج‌البلاغه،
قم، انتشارات دارالهجره، حکمت ۳۹۶،
ص۵۴۶.
۵. ر.ک: نجفی،
روح‌الله، مراحل شش‌گانه خلقت و علم جدید، مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث، سال
چهل و چهارم، شماره پیاپی ۸۹،
پاییز و زمستان ۱۳۹۱ ش، ص۱۰۵-۱۳۴.
۶. بحرانی، سید
هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ ق، ج۲،
ص۵۵۹.