خبرگزاری اهل بیت (ع) / ابنا:
شبهه: چرا آیات قرآن جوری هست که هرکس متناسب عقل و درکش می فهمد و نیاز به مفسر هست؟ چرا قرآن به زبان ساده تری که همه بتوانند بفهمند نازل نشده است؟
پاسخ: کاملاً طبیعی است که کتب تخصصی به ویژه کتب مقدس که مضامین
ملکوتی را در قالب الفاظ و عبارات مادی بیان می کنند، به علت نارسا و ناکافی بودن
این الفاظ در رساندن مفهوم و مراد کامل گوینده، نیاز است تا تبیین و تفسیر شوند تا
برای همگان و در همه سطوح، قابل فهم و قابل استفاده باشد.
قرآن کریم نیز چنین است. معارف قرآن کریم از جهت ظهور و خفا و نیز آسانی و سختی
فهم آن، در سه رتبه و سطح قرار دارند:
یک مرتبه آن بی نیاز از تفسیر است و هرکسی در صورتی که به زبان عربی آشنا باشد
می تواند آن معارف را از قرآن فرا گیرد.
مرتبه دوم که بخش عمده ای از معارف را در بر می گیرد، نیازمند تفسیر
است. فهمیدن آن معارف بلند، برای بسیاری از افراد هر چند از ادبیات عرب هم بهره زیادی
داشته باشند دشوار است.
برای فهم و درک این معارف از الفاظ و آیات قرآن، یا باید خود شخص
مقدمات لازم برای توانایی تفسیر را طی کرده و دانش و شرایط لازم برای تفسیر را کسب
نماید، یا از تفاسیر معتبر مفسران مورد اعتماد بهره گیرد.
مرتبه سوم معارف قرآن که در مرتبه والاتری قرار دارد، با کمک تفسیر مفسران و یا تحصیل مقدمات و شرایط لازم نیز قابل دسترسی نیست و فهم آن ویژه راسخان در علم یعنی پیامبر اکرم (ص) و معصومین (ع) است. تنها راه پی بردن به آن معارف بلند، استفاده از شرح و تفسیر معصومین است؛ بنابراین، بخش عمده ای از قرآن کریم نیازمند تفسیر است.
بنابراین همگان می توانند متناسب با معرفتی که دارند سطحی از معارف قرآن را بفهمند، ولی فهم قرآن مراتب دارد و مراتب بالاتر و نیز بطون و حقایق قرآن را همگان نمی توانند بفهمند و نیاز به تفسیر مفسران برای فهم اشارات و لطایف قرآنی و در سطحی بالاتر تفسیر و تأویل معصومان دارند.
قرآن کریم؛ جامع، کامل، همگانی و جهانی
قرآن کریم به عنوان آخرین و کامل ترین کتاب الهی، هدایتگر و راهنمای
انسان به سوی سعادت و کمال است و تا قیامت، برای همه انسان ها در همه دوران ها،
این نقش راهنما و هدایتگری را دارد.
این از اعجاز الهی قرآن کریم است که می تواند برای همه انسان ها با تمام تفاوت
در فهم و درکی که دارند، هدایتگر باشد و از طرفی برای همه دوران های حیات بشر،
قابل استفاده و کاربردی باشد.
اهمیت این موضوع وقتی آشکار می شود که توجه کنیم مخاطب قرآن، در دوره های مختلف حیات بشری، همه در یک سطح از فهم و درک نیستند و نیاز هدایتی همه هم یکسان و در یک سطح و یک موضوع نیست.
علاوه بر این، با پیشرفت علم و دانش، آگاهی و فهم انسان ها نیز رشد می کند و می توانند متناسب با نیاز هدایتی عصر و زمان خود، برداشت ها و تفسیر های جدید و نو از قرآن داشته باشند، زیرا قرآن کریم برای همه انسان ها و در همه دوران ها، متناسب با نیاز هدایتی آن ها، راهنما و هدایتگر است.
یک متن ساده و عادی هیچ گاه نمی تواند با این سطح از تفاوت در
مخاطبان و نیز عصر و زمان های متفاوت، پاسخگوی نیاز های هدایتی آن ها باشد، بلکه
حتماً نیاز است متنی اعجاز گونه باشد تا علاوه بر متناسب بودن با فهم و درک هر
مخاطبی، نیازهای هدایتی هر عصر و زمانی را تأمین کند و برای همه انسان‌ها با همه
تفاوت‌ها و ظرفیت‌های وجودی مختلف، قابل‌استفاده و کاربردی باشد.
اگر غیر از این بود، فقط مخاطبان خاص یا اندکی به قرآن مراجعه می کردند و دیگر
قرآن کتابی هدایتگر برای همه انسان ها نبود و یا برای همه دوران ها و برای همه
بشریت، راهنما و کاربردی و قابل استفاده نبود.
پس این تنها قرآن کریم است که هرکسی با دل آماده و با هر ظرفیت وجودی که دارد وقتی به آن مراجعه کند، قرآن برای او سودمند است و به نسبت ظرفیتش از قرآن بهره مند می شود.
منابع:
1- کتاب «آشنایی با قرآن» از شهید مطهری
2- کتاب «قرآن در اسلام» از علامه طباطبایی
3- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار (ط بیروت)، ج۸۹، ص۱۰۳.