خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: از آب، در باب های طهارت، اطعمه و اشربه و احیاء موات از جهات گوناگون سخن رفته است.
احکام آب افزون بر باب های یاد شده به مناسبت در باب های صلات، خمس، انفال، صوم، حج، جهاد، تجارت، مزارعه و صید و ذباحه نیز آمده است.
اقسام آب
آب به مطلق و مضاف، مشکوک و غیر مشکوک، مشتبه و غیر مشتبه و مستعمل و غیر مستعمل، کثیر و قلیل تقسیم می شود.[1]
در این جا به احکام کلی آن اشاره می شود.
طهارت و نجاست
آب، پاک و پاک کنندۀ هر چیز نجسی است که قابل پاک شدن است، و نیز برطرف کنندۀ حدث (-حدث) می باشد.[2]
آب قلیل به محض ملاقات نجس به قول مشهور و آب کثیر با تغییر رنگ، بو یا مزه آن به وسیلۀ نجاست، نجس می شود[3]
عبادات
وضو و غسل جز با آب صحیح نیست.[4]
ادرار کردن در آب، مکروه است.[5]
نماز گزاردن در گذرگاه آب[6] و نیز آب بستن به منطقۀ دشمن در حال جهاد کراهت دارد.[7]
به قول مشهور، روزه با فرو بردن سر در آب باطل می شود و این کار در روزۀ واجب معین[8] و نیز قضای روزۀ ماه رمضان در بعد از ظهر، حرام نیز می باشد.[9]
تملّک
آب موجود در زمین مباح (مباحات اصلی) از مشترکات (مشترکات) است که با حیازت (حیازت) قابل تملّک است.
همچنین به قول مشهور، کندن چاه در زمین مباح به قصد تملّک یا در ملک خود، سبب تملک آب آن است.[10]
آب های مباح مانند چشمه و باران که در جوی های شخصی جمع می شود، به قول مشهور از آنِ مالک آن است.[11]
خرید و فروش
فروختن آب با پیمانه، وزن یا مشاهده در صورت محصور بودن، مانند آب حوض جایز است.[12]
لیکن در صحت خرید و فروش مثل آب چاه که دارای جوشش است و دائم آب تازه با آب قبلی مخلوط می شود اختلاف می باشد.
در آب، ربا نیست.[13]
نوشیدن
نوشیدن آب دارای آدابی همچون گفتن بسم الله، نشسته نوشیدن در شب و ایستاده در روز می باشد[14]
مزارعه
از شرایط صحّت عقد مزارعه، قابلیّت زمین برای بهره برداری به دلیل داشتن آب است.[15]
حیوان
دادن آب به حیوان پیش از ذبح آن، مستحب است.[16]
عرضۀ آب بر حیوان هنگام رسیدن به آب از حقوق چارپا بر صاحبش شمرده شده است.[17]
منابع :
[1] .العروه الوثقی 1/ 26-54.
[2] . 26.
[3] . الروضه البهیه1/251 و 258 و العروه الوثقی 1/30 و 34.
[4] . تحریر الوسیله 1/101-103.
[5] . جواهر الکلام 2/68.
[6] . 8/344.
[7] . 21-66.
[8] . 16/227-229 و متمسک العروه 8/262.
[9] . جواهر الکلام 17/52.
[10] . 38/116-121.
[11] . 126.
[12] . 38/120.
[13] . 23/361.
[14] . 36/505-508.
[15] . 27/20.
[16] . 36/133.
[17] . العروه الوثقی 2/415.