خبرگزاری اهل بیت(ع) / ابنا: مقدمه: برای درک بهتر این موضوع، ابتدا باید به این پرسش پاسخ دهیم که منظور از شادی چیست؟ آیا شادی صرفاً به معنای لذت‌های آنی و گذرا است یا به معنای یک آرامش درونی و رضایت از زندگی؟ دین به کدام نوع از شادی توجه دارد؟
شادی در نگاه دین
اکثر ادیان، به ویژه اسلام، به شادی و خوشحالی اهمیت فراوانی می‌دهند. در قرآن کریم، واژه‌هایی مانند «فرح»، «سرور»، «بهجت» و «نشاط» بارها تکرار شده است. همچنین، در روایات اسلامی، بر اهمیت شادی و نشاط در زندگی تأکید شده است.
در روایات اسلامی نیز سفارش زیادی نسبت به شادی و شادی‌آفرینی شده است، به طوری که در مورد شادی توصیه شده است یک مسلمان باید اوقاتش را به چهار بخش تقسیم کند و یک بخش آن را اختصاص به شادی و تفریحات سالم کند! چنانچه حضرت امام رضا (ع) می‌فرمایند: «إجتَهِدوا أن يَكونَ زَمانُكُم أربَعَ ساعاتٍ : ساعَةً مِنهُ لِمُناجاةِ اللّه ِ و ساعَةً لِأمر المَعاشِ و ساعةً لِمُعاشَرَةِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذينَ يُعَرِّفُونَ عُيُوبَكُم و يَخلِصونَ لَكُم فِي الباطِنِ و ساعَةً تَخلُونَ فِيها لِلَذّاتِكُم و بِهذِهِ السّاعَةِ تَقدِروُن عَلَى الثَّلاثِ ساعاتٍ» [۱] «بكوشيد كه زمانتان را به چهار بخش تقسيم كنيد : زمانى براى مناجات با خدا ؛ زمانى براى تأمين معاش ؛ زمانى براى معاشرت با برادران و معتمدانى كه عيب هايتان را به شما مى شناسانند و در دل شما را دوست دارند ، و ساعتى براى كسب لذّت هاى حلال با بخش چهارم توانايى انجام دادن سه بخش ديگر را به دست مى آوريد».
علاوه بر توصیه به شادی‌های حلال، شادی آفرینی از منظر رسول اکرم(ص) یکی از نشانه‌های مومن است! چنانچه می‌فرمایند: «المؤمنُ دَعِبٌ لَعِبٌ ، و المُنافقُ قَطِبٌ غَضِبٌ» [۲] «مؤمن شوخ و شنگ است و منافق اخمو و عصبانى».
شادی حقیقی در دین
اما شادی‌ای که دین به آن تأکید دارد، شادی‌ای نیست که از گناه و معصیت حاصل شود. بلکه شادمانی‌ای است که از اطاعت از خداوند و پیروی از دستورات او به دست می‌آید. این شادی، برخلاف لذت‌های زودگذر و آنی، یک شادی پایدار و ماندگار است و به انسان آرامش و اطمینان خاطر می‌بخشد. مولای متقیان حضرت امام علی (ع) فرمایند: «سُرورُ المؤمنِ بطاعَةِ رَبِّهِ ، و حُزنُهُ على ذَنبِهِ» [۳] «شادى مؤمن آن گاه است كه پروردگارش را اطاعت كند، و اندوهش مومن زمانی است که گناه كند».
خداوند متعال با حلال و حرام ما را از شادی‌هایمان محروم نمی‌سازد، بلکه با این نظام حکیمانه شادی و لذت‌های ما را مدیریت کرده تا بیشترین و بهترین و پایدارترین لذت را ببریم.
دلایل اشتباه در برداشت از مخالفت دین با شادی
تفسیر نادرست از برخی آموزه‌ها: برخی افراد، برخی از آموزه‌های دینی را به صورت سطحی و بدون توجه به زمینه تاریخی و فرهنگی آن‌ها تفسیر می‌کنند و نتیجه‌گیری‌های نادرستی می‌گیرند.
توجه به برخی محدودیت‌ها: دین، برای حفظ نظم اجتماعی و جلوگیری از آسیب رساندن به دیگران، برخی محدودیت‌ها را وضع کرده است. این محدودیت‌ها به معنای مخالفت با شادی نیست، بلکه به دنبال ایجاد تعادل و جلوگیری از افراط و تفریط است.
پیش‌داوری‌های شخصی: برخی افراد به دلیل دلایل شخصی یا فرهنگی، به دین نگاه منفی دارند و هر گونه محدودیتی را به عنوان مخالفت با آزادی و شادی تلقی می‌کنند.
نتیجه‌گیری: دین، به جای اینکه مانعی برای شادی باشد، راه رسیدن به شادی حقیقی و پایدار را نشان می‌دهد. شادی‌ای که از اطاعت از خداوند، انجام کارهای نیک و کمک به دیگران حاصل می‌شود، شادمانی‌ای است که نه تنها در این دنیا، بلکه در آخرت نیز همراه انسان خواهد بود. دین به شادی اهمیت می‌دهد، اما شادی‌ای که با گناه و معصیت همراه نباشد و با ارزش‌های انسانی و الهی سازگار باشد. محدودیت‌های دینی، به دنبال حفظ نظم اجتماعی و جلوگیری از آسیب رساندن به دیگران است. شادی حقیقی، شادمانی‌ای است که از اطاعت از خداوند و انجام کارهای نیک حاصل می‌شود.
پی نوشت
[۱] فقه الرضا، امام رضا علیه السلام، موسسه آل البیت، صفحه ۳۳۷
[۲] تحف العقول، علی بن شعبه حرانی، انتشارات جامعه مدرسین قم، صفحه ۴۹
[۳] غرر الحکم و درر الکلم، عبدالواحد تمیمی آمدی، جلد ۴، صفحه ۱۳۶، حدیث ۵۵۹۴