معظم له با تأکید بر حفظ دستاوردهای علمی علماء گذاشته خاطرنشان کردند: بنده معتقدم باید فقه سنتی ما، فقه جواهری ما و تراث گذشتگان حفظ شود و می توانم بگویم بر همان اساس اما با نگاه نو می‌توانیم اثرگذار باشیم اخیراً در بعضی از مقالات می‌خوانیم که دوران گذر است و دیگر فقه سنتی پاسخگو نیست بنظرم این حرف نباید درست باشد.
این مرجع تقلید در ادامه افزودند: البته در مسائل روز باید از مشاوران متخصص در آن حوزه استفاده کرد، خصوصاً در این زمان که بحث روز، ارز دیجیتال و عناوین مانند رمز ارزها مطرح است، یا موضوع هوش مصنوعی که دنیای جدیدی را باز خواهد کرد، یا موضوع بورس که حوزه باید ورود پیدا کند و از مشاوران که در این امر متخصص هستند استفاده کنند.
آیت الله نوری همدانی با مهم توصیف کردند آموزش علوم جدید در حوزه افزودند: در اوایل دهه 30 مرحوم آیت الله العظمی بروجردی (رضوان الله تعالی علیه) یک روز بعد درس فرمودند: بیاید منزل. بنده خدمت شان رسیدم ایشان فرمودند: یکی از محترمین تهران از من خواستند که در زمان تعطیلی حوزه عده‌ای از شاگردان خود را بفرستید تهران تا بعضی از علوم روز را بیاموزند عرض کردم چه علومی فرمودند: مثل نجوم، ریاضیات، فیزیک و شیمی و زبان انگلیسی، در دوره‌ای که ما بودیم حدود ۱۰ نفر انتخاب شدیم دو سال تابستان رفتیم هر روز هفته به غیر جمعه درس داشتیم و اساتید مهمی می آمدند و به ما این چند درس را می‌گفتند شاید آن روز کسی این ضرورت را نمی‌دانست لذا عده‌ای نیامدند، عده‌ای هم تا نیمه رها کردند ولی بعدها معلوم شد چقدر مؤثر است، بعنوان مثال در بحث ارث چقدر دانستن ریاضیات در فهم مطلب مؤثر است و یا در موضوع رویت هلال در اول ماه بحث نجوم و محاسبه طول و عرض بلاد اثرگذار است. بنده چند سالی به اروپا رفت و آمد داشتم آنجا متوجه شدم دانستن زبان چقدر می تواند کمک کند، بنظر بنده حوزه‌ای زنده است که 50 سال و 100 سال آینده را ببیند.
معظم له پاسخگویی به شبهات را یکی از وظایف مهم حوزه دانسته و گفتند: حوزه باید پاسخگو شبهات در سطوح مختلف باشد حالا گاهی این شبهه از خود حوزه باشد یا بیرون حوزه انسان باید آماده پاسخگویی باشد مدتی پیش از یکی از آقایان اهل علم که در سطح بالایی هم هست و من با آثار و کار او آشنایی دارم مسائلی مطرح شد دیدم جناب آقای فاضل آقازاده محترم مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی (رحمت الله علیه) یک جواب متین و خوب و محترمانه و انصافاً عالمانه داد یا همین مناظره جناب آقای علیدوست که اصل این کار چقدر قابل تحسین است که حوزه چنین آمادگی داشته باشد ما باید افرادی تربیت کنیم که در فن مناظره ورود پیدا کنند و الحمدلله در حوزه داریم این چنین افرادی را، خدا رحمت کند مرحوم آیت‌اللّه مصباح یزدی را انصافاً در این موضوع با آن دانش بالا ممتاز بود اصلاً کار اهلبیت (علیهم السلام) هم یکی تربیت افرادی برای مناظره بوده است.
معظم له در ادامه خاطرنشان کردند: خلاصه امروز حوزه وظایف سنگینی دارد و این را عرض کنم تا انسان فقیه نباشد در این مسائلی که عرض کردم نمی‌تواند اثر گذار باشد، فقیه هم درست شدنی و ساختنی نیست که با تبلیغات این و آن درست شود. یادم نمی‌رود اواخر عمر استاد بزرگوار ما حضرت آیت الله آقای سلطانی طباطبایی (رضوان الله تعالی علیه) بود، بحث مرجعیت مطرح شد به گمانم بعد فوت مرحوم آقای آیت الله اراکی بود ایشان یک روز صبح زود آمدند منزل ما، بنده خیلی از لطف ایشان شرمنده شدم چون استاد ما بود و خود بنده مقید بودم خدمت ایشان برسم؛ خوب ایشان یک شخص فقیه پرور بود و خیلی از آقایان بزرگوار به درس ایشان می‌آمدند. در آن گرماگرم تعیین مرجعیت ایشان به من فرمودند: «فلانی این منصب متعلق به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و تنها منصبی که نمی‌شود کاری کرد همین است، شاید چند صباحی بشود ولی معلوم نیست آخر کار چه می‌شود، در طول تاریخ بعضی‌ها کسی را نداشتند و خودشان هم به دنبالش نرفتند ولی مرجعیت به سراغ ایشان آمد.
باید توجه داشت فقاهت اول اخلاص می‌خواهد. فقیه مهم؛ درسش، تألیفاتش و تربیت شاگردانش معرِّف او هستند این فقیه برای رسیدن به این مقام استاد می‌خواهد، پشتکار می‌خواهد، مطلب می‌خواهد نه اینکه جوری برنامه ریزی کنیم کتب فنی و اصلی را حذف کنیم آن هم بدون جایگزین مناسب و بعد هم امتیاز قائل شویم بله اصلاح خوب است اما با جایگزین بهتر و یا در انتخاب استاد از طرق مختلف دخالت کنیم اینجور حوزه فقیه پرور نخواهد شد من بارها گفتم بعد انقلاب اسلامی انتظار از حوزه چند برابر شده عده‌ای هم خوششان بیاید یا نه این انقلاب توسط یک فقیه و فیلسوف ممتاز بوقوع پیوست و در رأس نظام هم فقیه است پس بدانیم که یکی از طرفها حوزه است، عده‌ای هم می‌خواهند اینگونه القاء کنند که یک فقیه سیاسی نمی‌تواند در فقه موفق و یا اثرگذار باشد و می خواهند از این طریق علماء را منزوی کنند این هم حرف غلطی است اتفاقاً فقهای بزرگ ما یک سیاستمدار کامل بودند اما روش همان روش برگرفته از سیره اهل بیت (علیهم السلام) است، هر کدام به طریقی به مقتضی شرایطی که در آن واقع شده‌اند با تدبیر و نگرش خود به این مسئله مهم پرداختند؛ امام راحل یک جور، مرحوم آقای خویی که یک فقیه ممتاز بود یک جور، مرحوم آقای صدر یک جور، مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یک جور و در واقع بعد از تذکرات و عدم تأثیر از طرف حکومت، حوزه را حفظ کرد که خروجی آن امام شد که هر کدام یک جور وارد این میدان شدند، امروز آقای سیستانی در عراق چقدر با آن متانت به عنوان یک فقیه اثرگذار است لذا فقهات با سیاست منافات ندارد منتهی تشخیص در مصدایق متفاوت است.
...............
پایان پیام/ ۲۱۸