به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ابنا ـ کودکان، به‌عنوان معصوم‌ترین و پاک‌ترین اعضای جامعه، در آموزه‌های اسلامی از جایگاه والایی برخوردارند. اسلام، پیش از آنکه دنیای مدرن به حقوق کودکان توجه کند، این حقوق را به رسمیت شناخته و بر اهمیت آن‌ها تأکید کرده است. حقوق کودکان، نه تنها شامل نیازهای مادی، بلکه شامل پرورش روحی، تربیتی و عاطفی آن‌ها نیز می‌شود.
1. حق حیات؛ اولین و اساسی‌ترین حق کودکاسلام، حیات را نعمتی الهی و حقی بنیادین برای همه انسان‌ها، از جمله کودکان، می‌داند. قرآن کریم با صراحت، عمل جاهلی کشتن فرزندان را محکوم کرده و به کرامت ذاتی کودک تأکید دارد:
"وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ، بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ" (سوره تکویر، آیات 8 و 9).
پیامبر اکرم (ص) می‌فرمودند: "لَا تُقْتَلُوا أَوْلَادَکُمْ خَشْیَةَ إِمْلَاقٍ، فَإِنَّهُمْ أَرْزَاقُهُمْ عَلَى اللَّهِ"؛ فرزندان خود را از ترس فقر نکشید، زیرا روزی آنان بر عهده خداوند است.
در زمان جاهلیت، دختری که پدرش قصد زنده به گور کردن او را داشت، به پیامبر (ص) پناه برد. پیامبر اکرم (ص) با کلامی مهربان او را نوازش کردند و پدر را از این عمل بازداشتند. این اقدام، نقطه عطفی در تغییر نگرش نسبت به کودکان بود.
2. حق تربیت و آموزش صحیحیکی از مهم‌ترین حقوق کودکان، برخورداری از تربیت و آموزشی است که آن‌ها را برای زندگی اخلاقی و اجتماعی آماده کند. امام علی (ع) می‌فرمایند: "علموا صغارکم قبل أن یغلب علیهم الجهل"؛ فرزندان خود را پیش از آنکه جهل بر آن‌ها غلبه کند، آموزش دهید.
وظایف والدین:آموزش دین و اخلاق: پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "أَکْرِمُوا أَوْلَادَکُمْ وَأَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ"؛ به فرزندان خود احترام بگذارید و آنان را به خوبی تربیت کنید.( وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی (ره)، جلد 15، صفحه 195.)
آموزش مهارت‌های زندگی: اهل بیت (ع) تأکید می‌کردند که کودکان باید مهارت‌هایی نظیر شنا، سوارکاری و نوشتن را بیاموزند.
امام حسین (ع) به فرزند خود، امام سجاد (ع)، همواره توصیه می‌کردند که علاوه بر فراگیری علم و دانش، مهربانی و انصاف را در رفتار خود پیشه کند.
3. حق محبت و امنیت عاطفیمحبت به کودکان، از اصول اساسی در تربیت آن‌ها است. پیامبر اکرم (ص)، خود الگویی بی‌نظیر در محبت به کودکان بودند. ایشان فرمودند: "من کان له صبی فلیتصاب له"؛ هرکس کودکی دارد، باید خود را هم‌سطح او قرار دهد.
منبع: بحارالأنوار، جلد 104، صفحه 92.رفتار پیامبر (ص) با کودکان:پیامبر (ص) هنگام نماز، نوه‌های خود حسن (ع) و حسین (ع) را روی شانه‌های خود می‌گذاشتند. وقتی کسی اعتراض می‌کرد که چرا چنین می‌کنید، می‌فرمودند: "إنهم ریحانتی"؛ آن‌ها گل‌های خوشبوی من هستند. (سنن الترمذی، جلد 5، صفحه 673.)
4. حق مساوات در برخورد با فرزندان
یکی از حقوق مهم کودکان در اسلام، رفتار عادلانه و بدون تبعیض با همه فرزندان است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: "اعدلوا بین اولادکم کما تحبون أن یعدلوا بینکم"؛ با فرزندانتان به عدالت رفتار کنید، همان‌طور که دوست دارید با شما عادلانه رفتار شود.
در روایتی آمده است که مردی نزد پیامبر (ص) آمد و یکی از فرزندان خود را در آغوش گرفت، اما دیگری را رها کرد. پیامبر (ص) به او فرمودند: چرا میان فرزندانت تبعیض قائل می‌شوی؟
5.حق تغذیه و تأمین نیازهای مادیتأمین غذای پاک و مناسب برای کودکان، یکی از وظایف والدین است. قرآن کریم می‌فرماید:
"کلوا من طیبات ما رزقناکم" (سوره بقره، آیه 57).
امام رضا (ع) تأکید می‌کردند که والدین باید بهترین غذا و پوشاک را برای فرزندانشان فراهم کنند، زیرا این امر تأثیر مستقیمی بر رشد جسمی و روحی آن‌ها دارد.
راهکارهایی برای پاسداری از حقوق کودکانآگاهیبخشی به والدین: آموزش حقوق کودکان از طریق مساجد و رسانه‌ها.
توجه به عدالت اجتماعی: تأمین امکانات آموزشی و بهداشتی برابر برای همه کودکان.
ایجاد محیط‌های امن: فراهم کردن فضایی که کودکان در آن احساس امنیت و آرامش کنند.
اسلام، با آموزه‌هایی غنی از قرآن و سیره اهل بیت (ع)، حقوق کودکان را نه‌تنها به‌عنوان مسئولیت والدین، بلکه به‌عنوان وظیفه‌ای اجتماعی مطرح کرده است. این حقوق، اگر به درستی رعایت شوند، می‌توانند بستری برای رشد جامعه‌ای سالم و انسانی‌تر فراهم کنند. الگو گرفتن از رفتار پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) در برخورد با کودکان، راهنمایی است که می‌تواند امروز نیز نیازهای تربیتی و اجتماعی کودکان را برآورده سازد.
منابع
1. قرآن کریم.
2. نهج‌البلاغه، حکمت‌ها و خطبه‌ها.
3. الکافی، شیخ کلینی (ره).
4. وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی (ره).
5. بحارالأنوار، علامه مجلسی (ره).
6. عیون أخبار الرضا (ره).
7. سنن الترمذی.
8. بحارالأنوار، علامه مجلسی (ره)، جلد 73، صفحه 12