دنیا را برای تو و تو را برای خودم آفریدم

 پرسش :
در قرآن آمده که خدا فرموده تمام عالم را برای انسان خلق کردم و انسان را برای خودم. منظور از اینکه تمام عالم را برای انسان و انسان را برای خودم چیست؟
پاسخ :
مطلبی که بیان کردید در قرآن کریم وجود ندارد بلکه مضمون یک حدیث قدسی است که می فرماید:«یابن آدم خلقت الأشیاء لأجلک و خلقتک لأجلی»؛" ای فرزند آدم، همه چیز را برای تو آفریدم و تو را برای خودم"
برای توضیح این حدیث باید گفت: در خلقت و آفرینش موجودات دو هدف قابل تصور است: یکی هدف متوسط؛ که خلقت برای عبادت و بندگی خداست، چنان که قرآن کریم می‎فرماید: «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون؛ "جن و انس را خلق نکردم، مگر برای عبادت و بندگی...؛ و دیگری، هدف عالی و غایی که رسیدن به مبدأ نور هستی است، یعنی منتهی الیه سیر مخلوقات خداوند متعال است «و انّ الی ربک المنتهی»؛"انتهای سیر انسان به سوی پروردگار است" 

پس هدف غایی و عالی خلقت رسیدن به کمال و نزدیک شدن انسان به خداوند متعال است. و از آن جایی که انسان اشرف و گل سرسبد مخلوقات جهان هستی و خلیفه و جانشین خدا بر روی زمین است و تمام آن چه که خلق شده همگی به خاطر وجود آدم است و مخلوقات هستی همگی به پاس خلقت انسان خلق شده‎اند، چنان که خداوند متعال در این حدیث قدسی می‎فرماید:  «یا ابن آدم خلقت الاشیاء لاجلک؛"ای فرزند آدم تمام اشیاء را به خاطر تو خلق کردم" و در قرآن کریم نیز تصریح شده که «و لقد کرمنا بنی ادم و حملناهم فی البر و البحر و رزقناهم من الطیبات و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا؛ "ما بنی آدم را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا (بر مرکب‎های راهوار) حمل کردیم، و از انواع روزیهای پاکیزه به آنها روزی دادیم، و بر بسیاری از خلق خود برتری بخشیدیم."که کلمه کثیر در آیه یاد شده به معنای جمیع است.

اما خداوند متعال در بخشی دیگر از این حدیث می‎فرماید: «... و خلقتک لاجلی؛ و تو را خلق کردم برای خودم. حدیث مذکور دلیل بر اثبات هدف دوم (عالی و غایی) خداوند متعال از خلقت انسان است، یعنی انسان برای رسیدن به خدا و نزدیک شدن به او و کسب مقام قرب و رسیدن به کمال الهی خلق شده است و رسیدن به کمال و قرب و دریافت رحمت به طور ذاتی ارزشمند است و ماورای آن خوبی دیگری نیست، تنها موجودی که از قرب و کمال الهی بهره‎مند می‎شود، انسان است، و این انسان در نهایت جایگاهش نزد پروردگار است و در جوار رحمت الهی آرام می‎گیرد.

پی نوشت ها:
1. فیض کاشانی، محسن، علم الیقین، قم، نشر بیدار، ۱۳۸۵ش، ج ۱، ص ۳۸۱.