خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: در زندگی پُر هیاهوی امروزی که همه انسان‌ها درگیر مسائل روزمرّه و مادی خود شده‌اند و سبک‌های مختلف زندگی در هویت‌بخشی به افراد، تأثیر فراوان گذاشته است، آمارها نشان می‌دهد افراد زیادی که آلوده‌ی شیوه‌های غربی برای زندگی خود شدند، عملا دُچار سر در گُمی بوده و همچنان به دنبال گمشده‌ای می‌گردند که آنها را به لحاظ معنوی آرام کند.
در این میان، سیره اهل بیت علیهم‌السلام و خصوصا سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام، تنها آرام‌بخش برای حیات دنیوی و اخروی به شمار می‌رود که تأسّی به آن می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات خانوادگی و اجتماعی جلوگیری کند و ما به عنوان شیعه‌ی این مکتب، بدان اعتقادی راسخ داریم.
متأسفانه علیرغم تمام مزایای روش اهل‌بیت علیهم‌السلام برای زندگانی دنیا و عُقبی، امروز با کم‌توجهیِ عده‌ای از افراد جامعه نسبت به این مقوله و شاخصه مواجهیم که ضرورت تبیین و تبلیغ آن برای صاحبان فکر و اندیشه، امری مسجّل و قطعی به نظر می‌رسد.
به همین منظور، پیرو نشست «ضرورت و چگونگی الگوبرداری نسل جدید از سبک زندگی فاطمی»، که با حضور سرکار خانم «معصومه فاطمی» پژوهشگر مطالعات زنان و سرکار خانم «عفت عرب‌زاده» استاد جامعة الزهرا علیهاالسلام، در روزهای گذشته در سالن جلسات خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا برگزار شد، هر کدام از کارشناسان با موضوع «ضرورت و چگونگی الگوبرداری نسل جدید از سبک زندگی فاطمی»، به بیان دیدگاه‌ها و نظریات خویش پرداختند.
در ابتدای این نشست، سرکار خانم اعظم ربانی دبیر جلسه، ضمن خیر مقدم به میهمانان، به طرح موضوع جلسه پرداخت و گفت: همان‌طور که می‌دانید سبک زندگی فاطمی، برطرف کننده‌ی بسیاری از مشکلات زندگی عصر ما است و سبک زندگی این بانوی بزرگوار می‌تواند چراغ راه جامعه‌ی اسلامی و راهگشای بسیاری از مسائل روز جامعه و مشکلات خانواده‌ها باشد.
وی با اشاره به شیوه زندگانی فاطمی که دارای ابعاد مختلف عبادی، تربیتی و اخلاقی است، گفت: امروزه خانواده‌ها و به ویژه بانوان برای تمسّک به زندگی این بانوی بزرگوار می‌توانند حول محور تربیت فرزند، همسرداری، عفاف و حجاب و اخلاق و سایر ابعاد زندگی در مسیر درست و انسان‌سازی حرکت کنند.
سپس خانم فاطمی در موضوع الگویابی از حضرت فاطمه علیهاالسلام به پاسخ این پرسش پرداخت که چرا ما باید الگویابی کنیم و افزود: دنیای کنونی دنیایی است که همه‌ی انرژی و وقت خودش را برای الگودهی می‌گذارد؛ انیمیشن‌ها و فیلم‌های فراوانی که ساخته می‌شود، رمان‌های متعددی که نوشته می‌شود و محصولاتی که به تبع آنها به بازار می‌آید، لوازم التحریر، پوشش و لباس‌ها و سایر محصولات مختلف برای این می‌آیند که الگویی را بِرند کنند تا مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند و سبک زندگی خودش را بر اساس آن الگو بسازد.
پژوهشگر مطالعات زنان با بیان اینکه ما وقتی یک الگو را می‌سازیم و آن را بزرگ می‌کنیم، حتی اگر یک الگوی خیالی باشد، با توجه به آن دو تا هدف داریم، ابراز کرد: هدف اول، مسئله قابل فهم بودن و دومین هدف هم، امکان‌پذیر بودن است؛ یعنی وقتی الگوی عینی و واقعی مثل حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها را بیان می‌کنیم، می‌گوئیم ببینید یک آدم در همین دنیایی که ما زندگی کرده‌ایم، زندگی کرد و توانست، پس عینی می‌شود.
وی در پاسخ به این شبهه که حضرت فاطمه علیهاالسلام، چون همسرش یا پدرش معصوم بود، پس اینگونه شد، اظهار کرد: این تصوّر غلطی است، ایشان اگرچه معصوم بود؛ ولی در همین زندگی اجتماعیِ ما زندگی کرد، با همین انسان‌ها معاشرت کرد و اتفاقاً با آدم‌هایی تعامل داشت کرد که در سطح خیلی پائینی بودند.
خانم فاطمی ادامه داد: اگر سیره‌ی حضرت زهرا علیهاالسلام را ببینیم، مشخص می‌شود که سطح افراد اطراف ایشان، خیلی پایین بوده است و ایشان با آنها زندگی کرد و توانست معصوم باشد و بماند. نه اینکه اجباراً معصوم باشد. ما گاهی اوقات می‌گوئیم چون اجباراً معصوم بود، این‌طور شد؛ نه! ایشان به صورت مداوم با سایر مردم در مرتبط بود و باز هم عصمت داشت؛ غیر از ایشان، حضرت زینب و حضرت معصومه علیهماالسلام هم بودند که در بین چهارده معصوم نبودند؛ ولی با همین شرایط، خودشان را از گناه دور نگاه داشتند، پس یعنی ممکن است و می‌شود؛ لذا حضرت فاطمه علیهاالسلام یک الگوی قابل فهم از این جهت هستند.
وی با بیان این نکته که ما باید در ارائه زندگی حضرت فاطمه علیهاالسلام، ایشان را با ادبیات قابل فهم و ادبیاتی که به زندگی مردم نزدیک است، معرفی کنیم تا بتوانند بفهمند، گفت: هر چند که یک بُعد از شخصیت حضرت و مباحث عرفانی و معنوی که در شخصیت ایشان هست، ممکن است خارج از حدّ فهم ذهن امثال من باشد؛ اما لازم است به آن بخش هم پرداخته شود.
پژوهشگر مطالعات زنان با بیان اینکه حضرت فاطمه علیهاالسلام سختی‌های فراوانی در زندگی‌شان دیدند و با تمام این سختی‌ها توانسته‌اند ایمان‌شان را نگه دارند، گفت: ایشان در کمترین سن، مادر از دست دادند، در کودکی شعب ابیطالب و آن سختی‌ها و تحریم‌های اقتصادی را درک کردند، شرایط سختی که برای پدرشان بود را مثل توهین‌ها و محدودیت‌هایی که بود را دیدند و خلاصه در برابر ناملایمات روزگار، از خود مقاومت نشان دادند.
وی در ادامه با بیان اینکه حضرت زهرای مرضیه علیهاالسلام با بهترین مرد عالَم ازدواج می‌کند، اظهار داشت: گاهی مطرح می‌شود هر کس در شرایط حضرت فاطمه علیهاالسلام می‌بود و با امیرالمومنین علی علیه‌السلام ازدواج می‌کرد، طبیعتا او هم می‌توانست به همین خوبی زندگی را اداره کند، چون همسرش معصوم بود؛ اما این صرفاََ یک فرضیه‌ی مخدوش است؛ زیرا ما می‌بینیم که در زندگی پیامبر اعظم صلیاللهعلیهوآله، همه‌ی همسران ایشان یکسان نبودند، همین‌طور در زندگی سایر امامان معصوم علیهم‌السلام؛ پس نشان می‌دهد که این ظرفیت وجودی در خود حضرت زهرا علیهاالسلام است که توانسته با چنین شرایط سختی زندگی کند.
خانم فاطمی به تبیین شرایط همسرداری و فرزندآوری حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام پرداخت و افزود: ایشان در بُعد همسرداری هم بهترین الگوی زنان است؛ با اینکه همسرش بارها در جهاد بوده و وقتی باز می‌گشته می‌آمده معمولاََ زخمی و مجروح بوده است، برای آنکه اسلام پا بگیرد، نه تنها حرفی از گلایه نمی‌زند؛ بلکه با عشق به استقبال شوهر می‌رود و به او آرامش می‌دهد.
وی با انتقاد از اینکه متأسفانه معمولا صرفا روزهای پس از شهادت پیامبر خدا صلیاللهعلیهوآله تا شهادت حضرت فاطمه علیهاالسلام مورد توجه قرار گرفته می‌شود و به سایر روزهای زندگی حضرت، توجهی نمی‌شود، گفت: حضرت آقا در وصف حضرت فاطمه علیهاالسلام می‌فرمایند که ایشان الگویی است که تمام ابعاد زندگی‌شان مثل: همسرداری، بچه‌داری و تربیت فرزند، مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی و غیره شرح شده است؛ بر خلاف حضرت زینب کبری که بیشتر زندگانی ایشان، در مسیر قیام امام حسین علیه‌السلام تشریح شده است.
این پژوهشگر مطالعات زنان، به بیان ویژگیِ شجاعت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پرداخت و گفت: امروز رمان‌های متعددی در مورد دخترِ شجاع نوشته شده است؛ اما شاید هیچ‌گاه شجاعت حضرت فاطمه علیهاالسلام آن طور که شایسته است؛ در حالی که شجاعت و دلاوریِ ایشان، حول محور ولیّ جامعه است؛ یعنی اولا نسبت به مسائل جامعه بی‌تفاوت نیستند، محکم در مسیر می‌ایستند، به خانه‌‌های تک‌تک شخصیت‌های آن زمان می‌روند و آنها را راضی می‌کنند که با ولیّ زمان خودشان همراه باشند؛ هر چند که در شرایط بارداری هستند و فرزند کوچکی دارند.
وی همچنین به برخی ویژگی‌های حضرت در بیان مخالفان عصر خود اشاره کرد و افزود: در مورد صداقت حضرت فاطمه علیهاالسلام می‌گویند که ایشان آن‌قدر راستگو بودند که عایشه وقتی می‌خواست حرفی را ثابت کند که حضرت دیده بودند و از آن اطلاع داشتند، می‌گفت بروید از فاطمه بپرسید که من راست می‌گویم یا نه! و می‌گفت: بعد از پیامبر راستگو تر از فاطمه ندیدم؛ یعنی ایشان بسیار راستگو بودند و به همین دلیل یکی از نام‌های مبارک ایشان، صدیقه است.
خانم فاطمی در خصوص ادب حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها گفت: اُم سلمه می‌گوید: وقتی فاطمه خردسال بود و مادرش را از دست داده بود، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله تربیت او را به من سپردند؛ اما سوگند به خدا که او از من باادب‌تر بود و از همه چیز آگاه‌تر بود.
وی به سایر ویژگی‌های ایشان هم اشاره‌ای داشت و بیان کرد: حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام، دختر حاکم جهان اسلام بودند که سرزمین‌های گسترده‌ای توسط ایشان فتح گردید و خلاصه جایگاه اجتماعی بسیار بالایی داشتند؛ اما با این وجود، بسیار ساده‌زیست بودند و حتی از همان غنیمت‌های اندکی که به زندگی ایشان می‌رسید هم دست می‌شستند و کنار می‌گذاشتند برای اینکه به فقرا کمک کنند.
خانم عفّت عرب‌زاده دیگر کارشناس این نشست، به ضرورت الگوپذیری یا الگوسازی از حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پرداخت و گفت: امروز در راستای همان اومانیسم و فردگرایی که در دوران مدرنیته کلید خورد، ادبیات زیست جهانی، به ادبیات پست‌مدرن تغییر کرده است؛ همان تفکری که می‌گوید: همه چیز به من برمی‌گردد؛ انتخاب من، سلیقه‌ی من، بدن من، نگاه من و آینده‌نگری من و اینجاست که یک شبهه‌ای به وجود می‌آید که پس الگو چه معنایی دارد؟
وی ادامه داد: وقتی قرار است یک فرد خودش برای خودش تصمیم گیرنده باشد، گویی به خودش مرجعیت می‌دهد و اتفاقاً مهر تأیید هم بر رفتارش می‌زند؛ در چنین عرصه‌ای اگر بخواهیم از الگو حرف بزنیم، طبیعتا جایی برای آن پیدا نخواهیم کرد.
استاد جامعه الزهرا با طرح این مسئله که در انتخاب، هیچ‌کسی حتی پست‌مدرن‌ها هم نمی‌توانند منکر انتخاب شوند، اظهار کرد: در حقیقت آن کسی که خودم‌خودم هم می‌کند، دارد انتخاب می‌کند و حتی آن کسی که می‌گوید: من می‌خواهم این‌طور زندگی کنم؛ یعنی دارد انتخاب می‌کند؛ همچنین اگر بگوید که من می‌خواهم رها باشم، اصلا نمی‌خواهم در چارچوبی باشم، می‌خواهم آتئیست باشم و یا یک زندگی التقاطی داشته باشم هم، دارد انتخاب می‌کند؛ لذا گریزی از انتخاب نیست و هیچ‌کسی نمی‌تواند ادعا کند که انتخابی وجود ندارد. این دقیقا همان انتخاب است.
وی با اشاره به فلسفه آفرینش انسان و بهره‌مندیِ انسان از نعمت خدادادی عقل، به طرح این پرسش پرداخت که مگر چند درصد از انسان‌ها می‌توانند از قوّه‌ی عاقله خود بهره‌مندی داشته باشند و گفت: متأسفانه شاید بتوانیم بگوئیم که بسیار نادر است کسانی معصوم نباشند و بتوانند از قوّه‌ی عاقله‌شان به بهترین نحو استفاده کنند؛ لذا در چنین وضعیتی لزوم دستیابی به کسی که از قوّه‌ی عاقله‌اش استفاده کرده باشد و ما برای انتخاب‌هایمان به آن اعتماد کنیم، ثابت می‌شود.
خانم عرب‌زاده در خصوص تغییر نگرش افراد بر اساس محیط اطراف، به تغییرات ظاهریِ پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: وقتی انقلاب شد، بر اثر جوّی که در آن زمان حاکم بود، بسیاری از مردم، قالب زیست مذهبی و انقلابی گرفتند، بعضی‌ها ناخودآگاه، بعضی‌ها خودآگاه و بعضی هم به صورت نفاق‌گونه زیست مذهبی را پذيرفتند؛ در واقع اینگونه تصوّر می‌شد که اگر من ظاهری مذهبی نداشته باشم، از جامعه طرد می‌شوم؛ لذا مردم در دهه ۶۰، خودشان را شبیه به هم می‌کردند؛ همه‌ی مردها متشخص، همه‌ی زن‌ها اکثراً پوشیده و با چادر بودند، چند دهه که گذشت و از آن فضای جوّ غالب دور شدیم، دشمن هم توپخانه‌اش را به نحو احسن فعال کرد؛ لذا دیدیم که آدم‌ها از آن قالب درآمدند؛ ولی انگاره‌ها همان انگاره‌ها ماند.
وی در خصوص چگونگی تثبیت ذهنیت سالم در افراد جامعه، به پالایش ذهن از بت‌های ساختگی در مرحله اول اشاره کرد و گفت: هر قدر هم ما به زنان جامعه بگوئیم که اصالت با حضرت فاطمه علیهاالسلام است و تو زن مسلمان هستی و الگوی تو باید یک بانوی مسلمان باشد، معلوم نیست آن اثری که باید داشته باشد را بگذارد، پس چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ چرا؟ به این دلیل که ما ابتدا ذهن او را تهی نکرده‌ایم؛ ما این بت زن غربی را نشکسته‌ایم؛ اگر ما «لا اله الا الله» می‌گوئیم، ابتدا «لا اله» را می‌گوئیم و بعد «الا الله» را؛ «لا اله» در اینجا، شکستن آن بت‌واره‌ی زن غربی است که حضرت آقا بسیار روی آن تأکید کردند؛ یعنی اول آن را از بین ببریم تا بتوانیم یک الگوی دیگر را جایگزین کنیم.
این استاد جامعه‌الزهرا به تعریف خانواده‌ی موفق از نظر روانشناسی اسلامی پرداخت و افزود: هر گاه زنی که در جامعه اسلامی زندگی می‌کند، قدر جایگاهی که در آن است را بداند، از مادر بودن و همسر بودن خود راضی باشد، طبق سبک و سیره فاطمی زندگی کند، برای تربیت فرزندان خود هم تلاش کند و محیط خانواده را محیط امنی برای آنها قرار دهد، در حقیقت زمینه ایجاد خانواده موفق را فراهم نموده است.
وی در جمع‌بندی مباحث خود، به بیان نتیجه
الگوبرداری مادران از سبک زندگی فاطمی پرداخت و افزود: لازم است در مسیر ورود و
معرفت‌مان، یک بازنگری داشته باشیم تا بدانیم که معرفت‌مان را چگونه به صورت صحیح،
ارتقاء دهیم و نیز دریابیم که تمایلات‌مان و معیار پسندهایمان را چه چیزی قرار دهیم
تا ان‌شاءالله به یک کنشگر فعال فاطمی تبدیل شود باشیم؛ زیرا مادری که الگوی او در
زندگی روزمرّه، حضرت فاطمه علیهاالسلام باشد، فرزندی مثل امام خمینی تربیت خواهد
کرد که یک نظام طاغوتیِ ۲۵۰۰ ساله را سرنگون خواهد کرد.
.................................
پایان پیام/