به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) -ابنا - چکیده‌سازی مطالب تاریخی همراه با حفظ اتقان علمی و استنادات اسنادی می‌تواند بازخوانی روایات تاریخی را آسانتر کرده و روایت‌سازی مناسب و شایسته‌ای از وقایع تاریخی فراهم کند.
آنچه که در ادامه می‌خوانید نگاهی به
مهمترین وقایع بعد از رحلت پیامبر(ص) تا شهادت حضرت زهرا(س) است که به صورت خلاصه تدوین
شده و مهمترین منبع پاسخ به این سئوالات، آثار استاد برجسته
تاریخ اسلام، آیت‌الله یوسفی غروی است که به مناسبت‌های مختلف بیان کرده‌اند.
فاصله ضربت تا شهادت
بنابر نقل روایات، فاصله‌ای میان حمله به خاندان وحی و ضربت خوردن حضرت زهرا(س) تا شهادت ایشان بوده است که بنابر نقل اسناد تاریخی، این فاصله زمانی حدود سه هفته بوده که این مدت زمان بستری حضرت زهرا(س) است.
به نظر برخی از بزرگان، 75 روز بعد از رحلت پیامبر(ص)، زمان آتش زدن خانه دختر رسول خدا(ص) و حوادث تلخ بعد از آن بوده که در میان عموم مردم این زمان به عنوان فاطمیه اول شناخته می‌شود و ایام شهادت حضرت زهرا(س) نیز بیست روز بعد واقع شده که به عنوان فاطمیه دوم شناخته می‌شود. بر این اساس می‌توان این تشابه تاریخی میان شهادت حضرت زهرا(س) و امیرمومنان(ع) را بیان کرد که برای هر دو این بزرگواران، فاصله‌ای میان ضربت تا شهادت وجود داشته است.
تاریخ غصب فدک و خطبه فدکیه
بر اساس اسناد تاریخی، اگر چه نمی‌توان تاریخ دقیقی برای زمان غصب فدک تعیین کرد، اما قطعا این زمان، قبل از هجوم به خانه ایشان بوده است. ابن ابی الحدید معتزلی شافعی بغدادی، صاحب بیست جلد شرح نهج‌البلاغه متوفی ۶۵۶ هجری، در کتاب خود از یکی از علمای شیعه در یکی از روستاهای اطراف شهر شیعه‌نشین حلّه عراق نقل می‌کند که حدود ۱۰ روز بعد از رحلت پیامبر، فدک از دست حضرت زهرا(س) یا از دست وکلای حضرت زهرا(س) خارج شد، این منطقه عملا غضب شد و در اختیار عاملین حکومتی قرار گرفت. به نظر می‌رسد خطبه‌خوانی حضرت زهرا(ع) در مسجد، نیز حدود ۱۰ روز بعد از رحلت پیامبر(ص) یا چند روز بعد از غصب فدک بوده است.
مهمترین نکته در خطبه فدکیه نیز تاکید بر جایگاه اهل بیت(ع) در میان امت و نقد مدعیان حکومت بوده است. خطبه فدکیه علاوه بر منابعی شیعی، از بسیاری از منابع اهل سنت نیز نقل شده و با وجود دست به دست شدن‌های متعدد و چندین باره باغ فدک میان حاکمان غاصب و نوادگان حضرت زهرا(س) در طول تاریخ، با گذشت بیش از ۱۴۰۰ سال، در منطقه فدک، مسجدی به نام حضرت زهرا(س) وجود دارد و ساکنان آن منطقه هم اکنون نیز تعلق داشتن این مکان به ایشان را تاکید دارند.
مکان شهادت و مکان سقط جناب محسن(ع)
برای سقط شدن حضرت محسن(ع) بر اثر حمله به حضرت زهرا(س) هیچ شک تاریخی وجود ندارد و انجام این قتل توسط کارگزاران حکومتی قطعی است. اما در کیفیت سقط جنین دو روایت وجود دارد: یکی روایت سُلیم بن قیس از سلمان فارسی است که می‌گوید: در حین حمله به خانۀ امیرالمؤمنین(ع) و بیرون بُردن آن حضرت بود که حضرت زهرا(س) بین دَر و دیوار واقع و فشار داده شد و بر اثر فشار، «در میان درب و دیوار» سقط جنین واقع شد.
در روایت دیگری آمده است فلان شخص با دستور و با سر غلاف شمشیر به «دو پهلوی» حضرت زد و این موجب سقط جنین و منتهی به شهادت شد. در این خبر گفته نمی‌شود که سقط جنین در همان لحظه رخ داد، بلکه ظاهراً مثل هر بانوی دیگری که باردار باشد و چنین ضربه‌هایی برایش پیش بیاید، طبعاً ممکن است که سقط با فاصلهٔ اندک یا کمی بیشتر بعد از ضربه روی دهد.
تشییع شبانه و دفن در خانه
به گمان برخی از افراد، اگر حضور برخی از افراد مانند زبیر یا سلمان در تشییع جنازه حضرت زهرا(س) ثابت شده باشد، باید دفن در خارج از منزل باشد، در پاسخ باید گفت: اگر چه برگزاری مراسم تشییع شبانه حضرت زهرا(س) و حضور برخی صحابه ثابت شده، اما این تشییع منافاتی با دفن در منزل ندارد.
کهن‌ترین متنی که در این باره در دست است، مؤید این است که پیامبر(ص) کنار دَر ورودی و خروجی مسجد مدینه یک قطعه مکانی را برای نماز بر جنازه‌ها اختصاص داده بودند؛ ۷ یا ۸ نفری که برای شرکت در تشییع شبانه فراخوانده شده بودند، برای عمل به این سنت، جنازه را به مسجد بُردند و امیرالمؤمنین(ع) و همراهان بر جنازه حضرت زهرا(س) نماز خواندند؛ سپس جنازه را به منزل برگرداندند و در منزل دفن کردند ولی قبر ایشان تا زمان امام رضا(ع) برای حدود 200 سال مخفی بود که نتایج سیاسی این موضوع، در تاریخ اسلام روشن و ماندگار است.
روایت صحیح از حضرت امام رضا(ع) در این زمینه وجود دارد که شخصی از اصحاب امام رضا(ع) به نام بَزَنْطی از ایشان درباره محل دفن حضرت زهرا(س) پرسید و حضرت فرمودند: «دفنت في بیتها فلما زادت بنو امیه في المسجد صارت في المسجد»؛ امیرالمؤمنین او را در خانه‌اش دفن کرد، ولی وقتی بنی‌امیه مسجد پیامبر(ص) را توسعه دادند، خانۀ امیرالمؤمنین که متضمن بر قبر حضرت زهرا(س) بود هم داخل دایرۀ مسجد شد.
اکنون آخرین قسمت از حجره‌های خانه پیامبر(ص)، منزل امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) شمرده می‌شود که مشتمل بر محل دفن حضرت زهرا(س) است. البته بعد از امام رضا(ع) باز خبرهای دیگری از حضرت امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) درباره محل دفن حضرت زهرا(س) در خانه‌اش وجود دارد که تفصیلش در کتاب «موسوعة التاریخ الاسلامی» آمده است.
در همین زمینه شیخ صدوق در «کتاب من لا یحضره الفقیه» به مناسبتی چنین می‌فرماید: «مؤلفِ این کتاب گوید: روایات در مورد مکان قبر حضرت فاطمه سرور زنان جهانیان(س) مختلف‌اند؛
- در بعضی، روایت شده که ایشان در بقیع دفن هستند.
- در برخی، روایت شده که در میان قبر و منبر (پیامبر) دفن شده‌اند و اینکه پیامبر (ص) فرموده‌اند: «میان قبر و منبر من، روضه‌ای از روضه‌های بهشت است.» به این خاطر است که قبر حضرت زهرا(س) میان قبر و منبر واقع شده است.
- در بعضی، روایت شده که ایشان در خانه‌شان دفن شده‌اند و زمانی که بنی امیه مسجد را گسترش دادند، در مسجد واقع شد.
نزد من، روایات دسته اخیر صحیح هستند و من زمانی که حج خود را در بیت‌الله الحرام انجام دادم، از مدینه بازگشتم و زمانی که پیامبر خدا (ص) را زیارت کردم، قصدِ منزل حضرت فاطمه(س) را نمودم. منزل ایشان کنار ستونی است که وقتی از «باب جبرئیل» وارد شویم و به سمت انتهای محوطه‌ای که پیامبر آنجاست می‌رویم، به آن می‌رسیم...»
سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا
........................
پایان پیام