به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ابنا - ازدواج از مهم‌ترین تصمیم‌های زندگی به شمار می‌آید. شتاب‌زدگی و بدون تحقیق و بررسی در این مسیر گام برداشتن نکوهیده است. چنان‌که شتاب در کردار نیک پسندیده است، دقت نیز ضرورت دارد؛ زیرا دقت در امور موفقیت را تضمین می‌کند و از مشکلات می‌کاهد. روان‌شناسان معتقدند هر اندازه زن و مرد قبل از ازدواج اطلاعات صحیح‌تر و دقیق‌تر درباره‌ی یکدیگر داشته باشند، بهتر می‌توانند موفقیت یا شکست زناشویی خود را پیش‌بینی کنند. (1)
سفارش‌های امام علی برای قبل ازدواج به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف) ویژگی‌های فردی
ویژگی‌های فردی پسر و دختر مناسب برای ازدواج، چنین است:
دینداری
در انتخاب همسر، ایمان نخستین ملاک به شمار می‌آید؛ زیرا انسان با ایمان، به علت ارتباط قلبی با خدا و برخورداری از نیروی کنترل‌کننده‌ی درونی، فردی قابل اعتماد است و به پیمان‌هایش عمل می‌کند. تجربه نشان داده است کسانی که ایمان ندارند پس از تشکیل زندگی مشترک، به دلیل نداشتن ارزش‌های ثابت معنوی، با وزش نخستین باد ناموافق پیوند می‌گسلند.
پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ یارانش را چنین سفارش می‌کرد:
علیک بذوات الدین؛ بر تو باد که همسر دیندار انتخاب کنی. (2)
اذا اتاکم من ترضون دینه و امانته فزوجوه؛ هرگاه کسی برای خواستگاری نزدتان شتافت که از دین و امانتش مطمئن و راضی بودید، وی را به ازدواج درآورید. (3)
رشد اخلاقی
اخلاق نیک بهترین سرمایه و شاخص‌ترین شرط ازدواج است. حضرت علی ـ علیه السلام ـ یارانش را از ازدواج با آنان که اخلاق پریشان و ناشایست دارند، نهی فرمود. (4)
رشد عقلی
عاقل کسی است که کارها را در موقعیت مناسب انجام دهد و درست و نادرست را بشناسد. محرومان از رشد عقلی، حتی اگر اندیشه‌ی خدمت در سر پرورانند، به دلیل درک ناقص خود زیان می‌رسانند. بدین سبب، معصومان ـ علیهم السلام ـ ما را از ازدواج با ابلهان بازداشته‌اند.
حضرت علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید:
ایاکم و التزویج الحمقاء، فان صحبتها بلاء و ولدها ضیاع؛ از ازدواج با احمق بپرهیزید؛ زیرا زندگی با او بلا است و فرزندش تباه می‌شود. (5)
رشد عاطفی
توانایی کنترل احساسات منفی و مثبت و بروز نفرت و خشم و عشق و شادی در محدوده‌ی مورد قبول جامعه، رشد عاطفی خوانده می‌شود. زن و مرد باید از توان داد و ستد عاطفی برخوردار باشند. (6) حضرت علی ـ علیه السلام ـ همسر همراه و همدل را مایه‌ی انس و پایبندی به خانواده می‌داند (7) و زن موافق را یکی از دو آسایش می‌شمارد. (8) امام جوانان را چنین اندرز می‌داد: از خداوند همسری مهربان، شیفته و سپاس‌گزار درخواست کنید؛ همسری که اگر به او بدی کردید، از شما درگذرد و اگر بر او وارد شوید، شادتان سازد. (9)
ب) همتایی و همانندی
تناسب، همانندی، همتایی و هماهنگی (کفو بودن) از ملاک‌های بنیادین ازدواج است. هر اندازه دختر و پسر از نظر ویژگی‌های گوناگون نزدیک‌تر باشند، پیوند ازدواج آن‌ها استوارتر و عمیق‌تر خواهد بود.
امام علی ـ علیه السلام ـ از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ چنین روایت کرده است:
انکحوا الاکفاء؛ با همتایان خود ازدواج کنید. (10)
ویژگی همانندی، در ابعاد گوناگون اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی، تحصیل و حتی سن قابل بررسی است:
ایمان
پایبندی به دین و ارزش‌های دینی از عوامل خوشبختی به شمار می‌آید. همانندی در ایمان، همسران را به انجام دادن کردار نیک و دوری از اعمال خلاف اخلاق وا می‌دارد.
امام علی ـ علیه السلام ـ به جوانان چنین سفارش می‌کند:
از خدا همسری بخواهید که اگر یاد پروردگار کردید، یاری و همراهی‌تان کند؛ و چنانچه در سایه‌ی غفلت خدای را از یاد بردید، یادتان آورد. (11)
اصالت خانوادگی
این ویژگی، از اساسی‌ترین ملاک‌های ازدواج است. شناخت خصوصیات و وضعیت تربیتی – فرهنگی خانواده‌ی همسر آینده، در ایجاد تفاهم در زندگی زناشویی نقش محوری ایفا می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تفاوت‌های بارز فرهنگی، تربیتی و اخلاقی در خانواده‌های زن و شوهر از مهم‌ترین عوامل طلاق در ایران است. (12) شخصیت اخلاقی و معنوی کسانی که در خانواده‌های نجیب و سالم بار آمده‌اند، عمق و اصالت بیشتری دارد. پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ از ازدواج با گیاه رسته در زباله‌ها نهی فرمود و این گروه را چنین شناساند: زن زیبایی که در خانواده‌ی زشت رشد کرده است. (13)
البته همتایی در سن، تحصیلات، زیبایی، محیط و فرهنگ و وضعیت اقتصادی و اجتماعی نیز شایسته‌ی دقت است.
پی نوشت‌ها:
(۱) شکوه نوابی‌نژاد: مشاوره ازدواج و خانواده‌درمانی، ص ۱۰
(۲) حر عاملی: وسائل‌الشیعه، ج ۲۰، ص ۳۸
(۳) حسین نوری: مستدرک‌الوسائل، ج ۱۴، ص ۱۸۸
(۴) ابن ابی‌جمهور: عوالی‌اللثالی، ج ۳، ص ۳۰۲
(۵) کلینی: الکافی، ج ۵، ص ۳۵۳
(۶) شکوه نوابی‌نژاد: مشاوره ازدواج و خانواده‌درمانی، ص ۱۳
(۷) عبدالواحد آمدی: غررالحکم، ح ۸۲ (الانس فی ثلاثه الزوجة الموافقة)
(۸) حسین نوری: مستدرک‌الوسائل، ج ۱۴، ص ۱۶۴ (الزوجة الموفقه الراحتین)
(۹) همان، ص ۲۴۷
(۱۰) محمد بن محمد بن اشعث کوفی: جعفریات، ص ۹۰
(۱۱) حسین نوری: مستدرک‌الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۱۷
(۱۲) شکوه نوابی‌نژاد: مشاوره ازدواج و خانواده‌درمانی، ص ۱۴
(۱۳) حر عاملی: وسائل‌الشیعه، ج ۲۰، ص ۳۵
منبع: کتاب تصمیم‌های بزرگ جوانی، نویسنده: محمدباقر پورامینی