خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ابنا ـ قرآن بر اقامه نماز در وقت آن و محافظت از آن تأکید فراوان دارد از جمله می‌فرماید: «إِنَّ الصَّلاةَ کَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ کِتَابًا مَوْقُوتًا» (نساء: 103)؛ (همانا نماز، بر مؤمنان، فریضه‌ای وقت‌دار است.)
پیامدهای قضا شدن نماز در قرآن
1. عذاب شدید
در آیات 4 و 5 سورۀ ماعون می‌خوانیم: فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ، الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ؛ (وای به حال نمازگزاران!، آنان که از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل‌انگارند).
برخی از مفسران اسلامی، کلمۀ ویل رد این آیه را به معنای «عذاب سخت» تفسیر کرده‌اند.
2. گمراهی در دنیا و مجازات اخروی
در سورۀ مریم آمده: «فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا» (مریم:59)؛ (پس از آنان، گروهی آمدند که نماز را ضایع کردند و از شهوات پیروی کردند؛ و به‌زودی در گمراهی و عذاب افتند).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، تعبیر غیّ (گمراهی) در این آیه را به معنای تحقق گمراهی و ضلالت در دنیا یا جزای آن در آخرت می‌دانند.
پیامدهای قضا شدن نماز در روایات
در روایات از «استخفاف» و «تهاون» در نماز به معنای سبک شمردن نماز نهی شده است. برخی خواندن نماز بدون حضور قلب، تأخیر بدون عذر نماز از اول وقت، شتاب در گفتن اذکار را مصداق سبک شمردن نماز می‌دانند. آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی اما معتقد است که سبک‌شمردن نماز در روایات به معنای قضا‌شدن آن در اثر سهل‌انگاری در ادا و خواندن در وقت است.
بنا بر روایتی از امام صادق علیه‌السلام یکی از اموری که شیعیان به وسیلۀ آن آزمایش می‌شود ادای فریضۀ نماز در اوقات آن است. نگفته پیداست در مواقعی مانند بیهوشی که انسان بدون اختیار یا سهل‌انگاری نمازش قضا می‌شود. عذر فرد پذیرفته است اما کسی که نماز را بدون عذر شرعی، آنقدر به تاخیر می‌اندازد که قضا شود، آثار و عواقب تلخی در انتظار اوست که به مواردی از آن اشاره می‌کنیم:
1. مرگ ذلیلانه
چنانکه گفتیم قضا شدن نماز یکی از مصادیق بارز سبک شمردن نماز است. در روایتی نبوی آمده است: « کسی که نمازش را سبک بشمارد در حال ذلت می‌میرد»
2. خروج از دایرۀ اسلام و تشیع
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در سفارشی به حسنین علیهماالسلام فرمودند: « مواظب اوقات نماز باشید زیرا کسی که نمازش را ضایع کند از{پیروان} من حساب نمی‌شود.
3. محرومیت از شفاعت
بنا بر روایتی که ابوبصیر از حمیده همسر امام صادق(ع) نقل کرده است زمانی که در حال احتضار بود، بستگان خود را فراخواند و گفت: «شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد نمی‌رسد».
4. تنهایی در روز قیامت
کسی که نماز عصر را تعمدا و بی‌آنکه فراموش کند، ترک کند تا وقت آن بگذرد، خداوند او را در روز قیامت غریب و تنها رها می‌کند و دارایی و اهلش هم نمی‌توانند به او سودی برسانند.
پاورقی‌ها:
1. (روح البیان، ج10، ص522)
2. (ترجمۀ المیزان، ج14، ص 104 و 105)
3. (فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 22)
4. (دعائم الإسلام، ج 2، ص 348)
5. (الامالی، ص۴۸۴)
6. (ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 231)
پیامدهای قضا شدن نماز در قرآن
1. عذاب شدید
در آیات 4 و 5 سورۀ ماعون می‌خوانیم: فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ، الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ؛ (وای به حال نمازگزاران!، آنان که از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل‌انگارند).
برخی از مفسران اسلامی، کلمۀ ویل رد این آیه را به معنای «عذاب سخت» تفسیر کرده‌اند.
2. گمراهی در دنیا و مجازات اخروی
در سورۀ مریم آمده: «فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا» (مریم:59)؛ (پس از آنان، گروهی آمدند که نماز را ضایع کردند و از شهوات پیروی کردند؛ و به‌زودی در گمراهی و عذاب افتند).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، تعبیر غیّ (گمراهی) در این آیه را به معنای تحقق گمراهی و ضلالت در دنیا یا جزای آن در آخرت می‌دانند.
پیامدهای قضا شدن نماز در روایات
در روایات از «استخفاف» و «تهاون» در نماز به معنای سبک شمردن نماز نهی شده است. برخی خواندن نماز بدون حضور قلب، تأخیر بدون عذر نماز از اول وقت، شتاب در گفتن اذکار را مصداق سبک شمردن نماز می‌دانند. آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی اما معتقد است که سبک‌شمردن نماز در روایات به معنای قضا‌شدن آن در اثر سهل‌انگاری در ادا و خواندن در وقت است.
بنا بر روایتی از امام صادق علیه‌السلام یکی از اموری که شیعیان به وسیلۀ آن آزمایش می‌شود ادای فریضۀ نماز در اوقات آن است. نگفته پیداست در مواقعی مانند بیهوشی که انسان بدون اختیار یا سهل‌انگاری نمازش قضا می‌شود. عذر فرد پذیرفته است اما کسی که نماز را بدون عذر شرعی، آنقدر به تاخیر می‌اندازد که قضا شود، آثار و عواقب تلخی در انتظار اوست که به مواردی از آن اشاره می‌کنیم:
1. مرگ ذلیلانه
چنانکه گفتیم قضا شدن نماز یکی از مصادیق بارز سبک شمردن نماز است. در روایتی نبوی آمده است: « کسی که نمازش را سبک بشمارد در حال ذلت می‌میرد»
2. خروج از دایرۀ اسلام و تشیع
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در سفارشی به حسنین علیهماالسلام فرمودند: « مواظب اوقات نماز باشید زیرا کسی که نمازش را ضایع کند از{پیروان} من حساب نمی‌شود.
3. محرومیت از شفاعت
بنا بر روایتی که ابوبصیر از حمیده همسر امام صادق(ع) نقل کرده است زمانی که در حال احتضار بود، بستگان خود را فراخواند و گفت: «شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد نمی‌رسد».
4. تنهایی در روز قیامت
کسی که نماز عصر را تعمدا و بی‌آنکه فراموش کند، ترک کند تا وقت آن بگذرد، خداوند او را در روز قیامت غریب و تنها رها می‌کند و دارایی و اهلش هم نمی‌توانند به او سودی برسانند.
پاورقی‌ها:
1. (روح البیان، ج10، ص522)
2. (ترجمۀ المیزان، ج14، ص 104 و 105)
3. (فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 22)
4. (دعائم الإسلام، ج 2، ص 348)
5. (الامالی، ص۴۸۴)
6. (ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 231)