به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست نقد کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" به همت پژوهشکده امامت و با مشارکت مجمع جهانی اهل بیت(ع) در شامگاه چهارشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ در بنیاد بین المللی امامت در شهر قم، برگزار شد.
اهمیت معرفی شیعه اثنی عشری
حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله کاظمی، معاون پژوهش بنیاد بین‌المللی امامت در ابتدای این نشست با اشاره به اهمیت معرفی مذاهب اظهار کرد: یکی از مباحثی که امروز مطرح است، بحث معرفی هر گروه و فرقه و نحله با توجه به دیدگاه های خودشان است، اگر هر فرقه ای خودش را معرفی نکند، دیگران این کار را انجام خواهند داد و این مسئله در مورد شیعه اثنی عشری نیز مطرح است و با تحولات اخیر این مسئله را باید مورد تاکید قرار داد.
وی ادامه داد: گاهی شیعه به دلیل مسئله ای تکفیر می شود که این مسئله مورد اجماع علمای شیعه نیست. بخش های شیعه شناسی در مراکز علمی و دانشگاهی شکل گرفته اند و براین اساس، آثار فراوانی هم نوشته شده است.
معاون پژوهش بنیاد بین‌المللی امامت خاطرنشان کرد: کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"به مبانی شیعه و مسائل مورد اجماع علمای شیعه پرداخته است و این کتاب توسط حجت الاسلام و المسلمین فتح‌الله نجارزادگان و دکتر معصومه رضوانی به نگارش درآمده است.
تدوین سند شیعه برای عرضه به دیگران
حجت الاسلام و المسلمین دکتر «فتح‌الله نجارزادگان» استاد تمام دانشگاه تهران و نویسنده کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" در بخش دیگری از نشست با اشاره به انگیزه از تدوین این کتاب اظهار کرد: جرقه تدوین کتاب در سال ۱۳۸۹ شمسی در ذهن من زده شد که سندی از باورهای شیعه باید درست شود و این سند به امضای علمای بزرگ در ایران و نجف و جهان عرب و شبه قاره برسد تا سند به یادگار بماند و دیگران با توجه به آن، ما را ببینند و در مورد ما تصمیم بگیرند. اولین جرقه در این خصوص مربوط به آیت الله العظمی سبحانی بود و آیت الله العظمی خوئی هم در جوانی قصد داشتند که این کار را انجام بدهند.
وی ادامه داد: برای تدوین کتاب به دنبال رساله و کتاب های گشتم که یک عالم برجسته شیعه در آن، یک دوره عقاید شیعه را نوشته باشد، ملاک من در انتخاب علما برای کتاب، این مورد بود. هدف ما برانداختن غبارها و تهیه یک سند و جلوگیری از ریختن خون حتی یک شیعه بود. اگر یک نفر هم با خواندن کتاب از اعتقاد کافر دانستن شیعه برگردد و دست به کشتن شیعیان نزند برای من کافی است. در حوزه اعتقادات، شیعه میراث پرباری دارد. حداقل ۱۲۰ دوره تفسیر کامل از علمای شیعه موجود است، در زمینه کتاب های علم کلام هم چنین وضعیتی را در بین علمای شیعه داریم.
استاد تمام دانشگاه تهران افزود: ایجاز نویسی که برای نگارش کتاب استفاده شده است، کار بدیعی نیست، ما عقایدنامه ای داریم که تنها یک صفحه است. اگر می خواستیم همه عبارت های علما را در این کتاب بیاوریم، کتاب چندین جلد می شد. لذا اصل عبارت تک تک علما را نیاوردیم بلکه عبارتی را در کتاب آوردیم که استنتاج و استنباط مجموع عبارت های علما است و سپس در پاورقی به کتاب های علما ارجاع دادیم.
نجارزادگان با اشاره به منابع اعتقادات شیعه اظهار کرد: شیعه منابع اعتقادات خودش را از کتاب خدا، سنت پیامبر(ص) و سنت ائمه معصومین(ع) می گیرد، در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" به این مسئله اشاره کردم و ادله اش را هم از کتاب های اهل سنت آوردم. در کتابم می خواستم بگویم که اختلافات امامیه در اعتقادات به نظر من، جوهری نیست. همچنین در آخر کتاب برخی از اصلاحات کلیدی را شرح کردم و در پاورقی های کتاب به ۷۵ منبع ارجاع دادم.
وی ادامه داد: ما عناوینی را در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" آوردیم که بیشتر ناظر به موارد مورد تنش بین ما با اهل سنت به خصوص سلفیه معاصر همچون غلو، نگاه به صحابه و تقیه بود. پس از پایان نگارش کتاب، نامه هایی را به مراجع عظام تقلید دادم تا آنها زیر این کتاب به عنوان یک سند را امضا کنند و این سند به زبان های مختلف ترجمه شود.
استاد تمام دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: ۳۰ نام برای کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"پیشنهاد شده بود، اما این نام به این دلیل انتخاب شد که اگر کسی نام شیعه را در اینترنت سرچ کند، این کتاب برای او بیایید.
پربار بودن میراث معرفتی مکتب امامیه
دکتر معصومه رضوانی نویسنده دیگر کتاب کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" نیز در این نشست با اشاره به میراث کلامی مکتب اهل بیت(ع) اظهار کرد: تاریخ اندیشه کلامی امامیه به لحاظ میراث معرفتی، بسیار پربار است. از زمانی که شیعه به عنوان یک مکتب شکل گرفت تاکنون آثار متعددی در زمینه عقاید شیعی داریم که این آثار به میراث فکری شیعه اضافه شد.
وی ادامه داد: به عنوان کسی که آثار کلامی شیعه را بررسی کردم با حجم عظیمی از رویکردهای مختلف در توضیح یک عقیده مواجه شدم و استخراج عقاید اجماعی از رویکردهای مختلف، آسان نبود. هدف ما جمع کردن این اختلافات با هم نبود، بلکه به دنبال محورهایی بودیم که عنصر هویت برای مکتب تشیع است.
نویسنده کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" خاطرنشان کرد: به موارد مشترک در عقاید کلامی علمای شیعه می توان به عنوان عقاید اجماعی نگاه کرد و این عقاید را نمی توان از مکتب امامیه گرفت و عقاید اجماعی اساس این مکتب می باشد.
روان بودن کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر «مهدی فرمانیان» معاون فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام به عنوان ناقد در این نشست با اشاره به کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"اظهار کرد: این کتاب، اثر قابل توجهی به شمار می رود که به زبان روانی هم نوشته شده است، اما در سرفصل های این کتاب اعتقاد دارم که برخی از بحث های ضروری نیامده است. به عنوان مثال در منابع مکتب تشیع به بحث اجماع اشاره نشده یا این که در موضوع نبوت بحث انبیا و در موضوع امامت بحث علم امامت، مطرح نگردیده است. لذا سرفصل کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" نیازمند بازنویسی است.
وی ادامه داد: کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" به برخی از کتاب هایی ارجاع داده است که این کتاب ها را نمی توان به عنوان منابع شیعی محسوب کرد. نویسنده در این کتاب برخی از عبارت هایی را نقل کرده است که تنها برای شیعیان قابل قبول است و برای اهل سنت، پذیرفته نیست. همچنین مباحث اثبات وجود خداوند ذیل برهان ذاتی باید آورده می شد. اساس مشکل ما با وهابیت سر بحث استغاثه است و این مبحث در کتاب نمی باشد، وهابی ها، استغاثه را شرک می دانند.
معاون فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام افزود: برخی از مباحث همچون امر بین امرین و بداء به درستی در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" بیان نشده است. همچنین در باب غلو، تعریف صحیحی در این کتاب، ارائه نگردید. علما، کتاب هایی را در مورد توحید صفاتی نوشتند که خوب بود به این کتاب ها در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"ارجاع داده می شد.
وی خاطرنشان کرد: باید در این کتاب این نکته تذکر داده می شد که همه اصحاب پیامبر(ص) که در زمان حیات ایشان فوت کردند و نیز بسیاری از اصحاب پیامبر(ص) بعد از رحلت ایشان مورد قبول شیعیان هستند، بسیاری از این اصحاب در جنگ های صفین و جمل در کنار حضرت امیرالمومنین(ع) بودند.
ایجاز نویسی در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر «محمدصفر جبرئیلی» عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به عنوان ناقد دیگر در این نشست با اشاره به کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"اظهار کرد:نگارش این کتاب، حاصل دغدغه ها و خصوصیت های حجت الاسلام و المسلمین نجارزادگان بود. البته دغدغه ایجازنویسی وی در کتاب، خلل هایی را به وجود آورد. کلیات را در کتاب می شد خلاصه تر و حتی در پنج صفحه نوشت و بقیه را به منابع دیگر ارجاع داد.
وی ادامه داد: باید اجماع در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه"، توضیح داده می شد. ما در زمینه هستی شناسی تنها دو منبع قرآن و سنت را داریم و عقل تنها در مقام کاشف بودن می باشد. باید هر موضوعی که در این کتاب می آمد، کتاب های خاصی که علما در آن موضوع نوشتند مورد معرفی نویسنده به مخاطبان قرار می گرفت تا افراد به آن کتاب ها مراجعه کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: در کتاب "الشیعة الإمامیه و عقائدهم الإجماعیه" از علمایی نام آورده شده است که نه شیعیان و نه اهل سنت آنها را نمی شناسند، در مقابل نامی از شهید محمد باقر صدر که برای عرب زبان ها شناخته شده است، نیست یا این که نامی از شخصیت هایی همچون آیت الله مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی، آورده نشده است. به نظرم آوردن نام ۷۵ عالم شیعه در این کتاب، زیاد بود و می شد که به ذکر نام ۴۰ تا ۵۰ عالم شیعه اما از سده های مختلف بسنده کرد.
وی خاطرنشان کرد: تدوین کتاب توسط حجت الاسلام و المسلمین نجارزادگان سومین تلاش بین علمای شیعه بعد از آیت الله العظمی خوئی و آیت الله العظمی سبحانی در زمینه تدوین سند شیعه بود و باید از تلاش های نویسنده این کتاب، تقدیر و تشکر کرد.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
