خبرگزاری اهل بیت(ع) - ابنا:
از منظری كه سبک زندگی و بررسی ابعاد و وجوه آن، حوزه بسیار تخصصی و حرفه
ای در مطالعات فرهنگی به خود اختصاص می دهد، مقوله بسیار تعیین كننده و
محوری در مطالعات و بررسی های كلان استراتژیک و طراحی چشم اندازهای یك
فرهنگ نیز می باشد. اصولاً باید دانست حوزه مطالعات استراتژیك برخلاف بار
لغوی آن كه همواره نوعی نگاه كلان را مطرح می سازد، در حوزه فرهنگ تنها بر
پایه مطالعات و بررسی های جزئی امكان پذیر است. به عبارتی در مطالعات و
بررسی های راهبردی، از لحاظ متدولوژیك و روش شناختی، بایستی بر مبنای
مشاهدات و تحلیل های جزئی، كوچك (و استقرایی) حركت كرد تا به تحلیل و توصیف
و تبیین كلان نزدیك شد و پس از آن به حوزه پیش بینی، آینده پژوهی و آینده
نگری، كه اساس مباحث راهبردی بر آن استوار است، نزدیك شد. بنابراین مجموعه
توصیف های ریز و جزئی مبنای تحلیل های راهبردی محسوب می شوند و پس از آن
متغیرهای كلان یا ساختاری را بایستی در این گونه بررسی ها وارد و اعمال
نمود. چرا كه واقعیت های موجود و پراكنده كه امكان بررسی و سنجش تجربی و
ملاحظه عینی داشته باشند می توانند پایه نتیجه گیری های كلان و راهبردهای
آینده نگرانه باشد. در واقع با به كارگیری مفهوم سبك زندگی و ژرف اندیشی و
تعمیق درباره مفهوم آن می توان از هنجارهای پنهان كه در اذهان، باورها و
رفتارهای مردم یك جامعه قابل مشاهده است، سردر آورد و از جهت گیری ها و
الگوهای موجود یا در حال شكل گیری آتی جامعه، به نحو واقع بینانه ای تفسیر
به دست داد.
از این روست كه رهبر انقلاب اسلامی در بحث سبك زندگی به مصادیق و سؤالات دقیق و جزئی و عینی و ریز شده روی آوردند و خرده گیری برخی افراد كه به ورود به مصادیق جزئی توسط رهبر عالی رتبه نظام اشكال می كنند نشان می دهد كه این افراد با روشهای مدیریت استراتژیك نظام و نیز با متدهای اصلاح سبك زندگی آشنا نیستند. رهبر انقلاب با درك دقیق و درست اندیشی كه از واقعیات جامعه ایران دارند مسیر استقراء جهت استنتاجات خود انتخاب نموده اند و این مسیری است كه غرب را منفعل خواهد كرد. در ادامه خواهیم گفت كه چرا.
فضای مفهومی «سبك زندگی»
هر اصطلاح از اصطلاحات علوم اجتماعی مانند سایر علوم در فضای مفهومی (Context) آن قابل درك است. «سبك زندگی» نیز به عنوان یكی از اصطلاحات علوم اجتماعی، پیوند مستقیم و وثیقی با مجموعه ای از مفاهیم دارد؛ مفاهیمی مانند: عینیت و ذهنیت، فرهنگ و جامعه، فرهنگ عینی و ذهنی، صورت (شكل، فرمت، قالب و ظرف) و مظروف و محتوا، رفتار و معنا(نگرش، ارزش و هنجار)، اخلاق و ایدئولوژی، سنت و نوگرایی(تجدد)، شخصیت و هویت(فردی و جمعی)، وراثت و محیط، فردیت و عمومیت (تفرّد و تعمیم)، خلاقیت و بازتولید، تولید و مصرف، طبقه و قشر(بندی) اجتماعی، زیبایی شناسی(سلیقه) و نیاز، مقبولیت و مشروعیت و قس علی هذا.
بدون شناخت این روابط متكثر و متنوع، درك درستی از «سبك زندگی» و نظریه های مربوط به آن به دست نخواهد آمد. بدین لحاظ، هر محققی كه می خواهد در این حوزه به مطالعه بپردازد، موظف به روشن كردن معنای «سبك زندگی» است كه آن را در نظر دارد؛ معنایی كه حداقل رابطه «سبك زندگی» را با سایر پدیده ها و مفاهیم همجوار نشان می دهد. در بیانات رهبر انقلاب نشانه های زیادی از این رمزگشایی و روشن كردن معنایی می یابیم. برای رهایی از تعقید و گره گشایی از مفهوم چند وجهی سبك زندگی مثال های ایشان رهنمود خوبی است.
آیا واژه و مفهوم «سبك زندگی» اصطلاح دقیقی در علوم اجتماعی است یا اصطلاحی خاص و تركیبی از معنای دو واژه «زندگی» و «سبك»است؟ آیا این واژه دو كلمه ای، موصوف و صفت است یا مضاف و مضاف الیه؟ آیا یك تركیب وصفی است یا یك تركیب اضافی؟ آیا كسانی كه از این تركیب بهره برده اند، همگی معنای واحدی را از آن ارائه كرده اند؟
لازمه پاسخ به این سؤال، بحث واژه شناسی و ترمینولوژی سبك زندگی است كه هفته آینده به آن خواهیم پرداخت اما اجمالاً و فعلاً بر سر این مفهوم توافق می كنیم كه شیوه زندگی یا سبك زیستن منعكس كننده گرایش ها، تمایلات، رفتارها، عقاید و ارزش های یك فرد یا جامعه است و مجموعه ای از طرز تلقی ها، عادت ها، نگرش ها، سلیقه ها، معیارهای اخلاقی و سطح اقتصادی، در كنار یكدیگر طرز زندگی كردن فرد یا گروهی را می سازند. با عنایت به تعریف دقیق چند سال گذشته رهبر حكیم انقلاب از واژه «فرهنگ» كه آن را «باورها» و «رفتارهای برخاسته از باورها» تعریف نمودند مشخص می شود كه چرا ایشان دو واژه فرهنگ و سبك زندگی را در كنار هم اصطیاد و استفاده می نمایند.
منبع
شاخصه های سبك زندگی اسلامی و غربی كدام است؟ علیرضا معاف، رجا نیوز.
از این روست كه رهبر انقلاب اسلامی در بحث سبك زندگی به مصادیق و سؤالات دقیق و جزئی و عینی و ریز شده روی آوردند و خرده گیری برخی افراد كه به ورود به مصادیق جزئی توسط رهبر عالی رتبه نظام اشكال می كنند نشان می دهد كه این افراد با روشهای مدیریت استراتژیك نظام و نیز با متدهای اصلاح سبك زندگی آشنا نیستند. رهبر انقلاب با درك دقیق و درست اندیشی كه از واقعیات جامعه ایران دارند مسیر استقراء جهت استنتاجات خود انتخاب نموده اند و این مسیری است كه غرب را منفعل خواهد كرد. در ادامه خواهیم گفت كه چرا.
فضای مفهومی «سبك زندگی»
هر اصطلاح از اصطلاحات علوم اجتماعی مانند سایر علوم در فضای مفهومی (Context) آن قابل درك است. «سبك زندگی» نیز به عنوان یكی از اصطلاحات علوم اجتماعی، پیوند مستقیم و وثیقی با مجموعه ای از مفاهیم دارد؛ مفاهیمی مانند: عینیت و ذهنیت، فرهنگ و جامعه، فرهنگ عینی و ذهنی، صورت (شكل، فرمت، قالب و ظرف) و مظروف و محتوا، رفتار و معنا(نگرش، ارزش و هنجار)، اخلاق و ایدئولوژی، سنت و نوگرایی(تجدد)، شخصیت و هویت(فردی و جمعی)، وراثت و محیط، فردیت و عمومیت (تفرّد و تعمیم)، خلاقیت و بازتولید، تولید و مصرف، طبقه و قشر(بندی) اجتماعی، زیبایی شناسی(سلیقه) و نیاز، مقبولیت و مشروعیت و قس علی هذا.
بدون شناخت این روابط متكثر و متنوع، درك درستی از «سبك زندگی» و نظریه های مربوط به آن به دست نخواهد آمد. بدین لحاظ، هر محققی كه می خواهد در این حوزه به مطالعه بپردازد، موظف به روشن كردن معنای «سبك زندگی» است كه آن را در نظر دارد؛ معنایی كه حداقل رابطه «سبك زندگی» را با سایر پدیده ها و مفاهیم همجوار نشان می دهد. در بیانات رهبر انقلاب نشانه های زیادی از این رمزگشایی و روشن كردن معنایی می یابیم. برای رهایی از تعقید و گره گشایی از مفهوم چند وجهی سبك زندگی مثال های ایشان رهنمود خوبی است.
آیا واژه و مفهوم «سبك زندگی» اصطلاح دقیقی در علوم اجتماعی است یا اصطلاحی خاص و تركیبی از معنای دو واژه «زندگی» و «سبك»است؟ آیا این واژه دو كلمه ای، موصوف و صفت است یا مضاف و مضاف الیه؟ آیا یك تركیب وصفی است یا یك تركیب اضافی؟ آیا كسانی كه از این تركیب بهره برده اند، همگی معنای واحدی را از آن ارائه كرده اند؟
لازمه پاسخ به این سؤال، بحث واژه شناسی و ترمینولوژی سبك زندگی است كه هفته آینده به آن خواهیم پرداخت اما اجمالاً و فعلاً بر سر این مفهوم توافق می كنیم كه شیوه زندگی یا سبك زیستن منعكس كننده گرایش ها، تمایلات، رفتارها، عقاید و ارزش های یك فرد یا جامعه است و مجموعه ای از طرز تلقی ها، عادت ها، نگرش ها، سلیقه ها، معیارهای اخلاقی و سطح اقتصادی، در كنار یكدیگر طرز زندگی كردن فرد یا گروهی را می سازند. با عنایت به تعریف دقیق چند سال گذشته رهبر حكیم انقلاب از واژه «فرهنگ» كه آن را «باورها» و «رفتارهای برخاسته از باورها» تعریف نمودند مشخص می شود كه چرا ایشان دو واژه فرهنگ و سبك زندگی را در كنار هم اصطیاد و استفاده می نمایند.
منبع
شاخصه های سبك زندگی اسلامی و غربی كدام است؟ علیرضا معاف، رجا نیوز.