به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ به همت مرکز تحقیقات علمی حکومت اسلامی و با مشارکت انجمن مطالعات سیاسی حوزه و خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع) ابنا، دومین پیش‌همایش ششمین همایش کتاب سال حکومت اسلامی عصر امروز پنج شنبه ۲۰ دی ۱۴۰۳ در سالن جلسات ساختمان انجمن های علمی حوزه علمیه قم، برگزار شد.
این نشست به معرفی و بررسی کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» اختصاص پیدا کرد و حجت الاسلام و المسلمین دکتر «مهدی امیدی» عضو هیأت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و مؤلف کتاب، به ارائه دیدگاه‌های خود پرداخت. دکتر «شریف لک زایی» عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان ناقد در این نشست حضور داشت و دکتر «علیرضا نائیج» نایب رئیس انجمن مطالعات سیاسی حوزه، دبیر علمی آن بود.
امکان رسیدن انسان به کمال حسی و عقلی
حجت الاسلام و المسلمین دکتر «مهدی امیدی» عضو هیأت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ابتدای این نشست با اشاره به ماجرای تالیف کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» اظهار کرد: تالیف این کتاب در سال ۱۳۹۰ صورت گرفت. ایده تدوین کتاب به نگارش یک مقاله برای همایش سیاست متعالی، می رسد، چکیده مقاله نوشته شد، اما به همایش نرسید و در ادامه مقاله در یکی از فصل نامه ها به چاپ رسید و در نهایت کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» تفصیل آن مقاله می باشد. به دلایلی چاپ کتاب، سال ها به طول انجامید و کتاب اکنون به چاپ رسیده است. لذا باید در نقد کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه»، مقتضیات دوره نگارش آن هم مورد توجه قرار بگیرد.
وی ادامه داد: بحث های ملاصدرا مکمل مباحث فلسفه سیاسی فارابی است و سطح شناخت، منظر و افق نظری که ملاصدرا می دهد، فراتر از فارابی است. نوع نگاه ملاصدرا به دنیا به عنوان یک مقدمه و اصالت دادن به آخرت، باعث شد که فلسفه سیاسی تحت تاثیر او قرار بگیرد. ملاصدرا، انحصارگری معرفتی را نفی می کند و مباحث نظری خود را به حکمت عملی نزدیک می نماید.
مولف کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» افزود: تلاش در این کتاب این بود که براساس فلسفه سیاسی، جلو برویم. براین اساس، انسان در می یابد که از یک سو نیازمند قانون است و از سوی دیگر هم نیازمند هدایت می باشد. لذا قانونی را نیاز داریم که انسان را در ساحت های خودش، ارتقا بدهد تا به سعادت برسد و نظام معیشت انسان هم منظم شود، چون انسان، وجودش این گونه می باشد. انسان می تواند به کمال حسی و عقلی و شهودی راه پیدا کند، به شرط این که عالم طبیعت و ماده تحت انقیاد عالم ماورای طبیعت قرار بگیرد.
امیدی با اشاره به تعاریف از سیاست اظهار کرد: سیاست را دو گونه بیان می کنند، یک نوع سیاست، انسان را به کمال می رساند، نوع دیگر، معاش انسان را تنظیم می کند. تضمین معیشت، مقدمه ای برای رسیدن انسان به کمال می باشد. انسان به لحاظ درونی، ذو مراتب است. اگر قرار باشد انسان درست هدایت شود، باید جهان برون و جهان مشترک، مورد توجه قرار بگیرد و به جهان درونی انسان نیز توجه شود. این نوع راهبری هم سیاست و هم دولت خودش را می خواهد و برنامه ریزی ها باید براساس همین شیوه متعالی باید صورت بگیرد.
ضرورت داشتن نگاه انتقادی برای خلق یک نظریه انسان شناسانه
دکتر «شریف لک زایی» عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه این نشست با اشاره به سیاست متعالیه اظهار کرد: این سیاست می توان به تنظیم نظریه های سیاسی برای انقلاب اسلامی، کمک کند. انسان مدنی موضوع فلسفه سیاسی است و هم انسان و هم دولت می تواند به عنوان مباحث اصلی در فلسفه سیاسی، مورد توجه باشند.
وی ادامه داد: هر نظریه سیاسی باید موضع خودش را هم نسبت به خود انسان و هم نسبت به دولت، بیان کند. اگر جلد دوم کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» به نگارش در بیاید می تواند در این خصوص باشد که انسان براساس مطرح شده در جلد اول این کتاب، چگونه خلق می شود و جلد دوم ناظر بر انسان معاصر باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: ناظر به کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» بخواهیم بگویم این کتاب بر مسئله انسان، متمرکز شد که خوب و مفید است و نگاه ملاصدرا نیز به خوبی در این کتاب، بحث شد. اما آیا نویسنده می خواست که با پردازش دیدگاه ملاصدرا، نظریه ای را ارائه بدهد؟ کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» در این خصوص چیزی به ما نمی گوید. اگر هم اعتقاد داشته باشیم که کتاب، یک نظریه انسان شناسانه را ارائه می دهد، مبانی و ارکان آن چیست؟ و چه تمایزهایی نسبت به نظریات انسان شناسانه دیگر دارد؟
لک زایی با اشاره به نقدهای وارده به کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» اظهار کرد: مناسب بود که در آن کتاب، بحث مقایسه با نظریات موجود انسان شناسانه مورد بحث قرار می گرفت. اگر بخواهیم نظریه متعالی مطرح کنیم باید نظریات دیگر را مورد نقد قرار بدهیم. در کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه» تمرکز بر ملاصدرا بود و به مباحث فلاسفه دیگر در فلسفه متعالیه پرداخته نشد. ناظر بر فلسفه متعالیه، بحث حکمت متعالیه هم باید در آثار مورد توجه قرار بگیرد. فلسفه سیاسی متعالیه در یک دهه اخیر، مورد توجه قرار گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: در کتاب «انسان متعالی در فلسفه سیاسی متعالیه»، مقدمه اساسی خلق یک نظریه انسان شناختی به وجود آمد، گرچه که کتاب، این ادعا را ندارد. فقدان نگاه انتقادی نسبت به آثار ملاصدرا و عدم بیان دیدگاه های مطرح شده از سوی متفکران در کتاب، جزو نقدها است. برای این که به یک نظریه برسیم نیاز به نگاه انتقادی داریم.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸