متن این گفت‌وگو در ذیل می‌آید:
(س)- به همت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، بیست‌و دومین کنفرانس وحدت از 22 تا 25 اسفند در تهران برگزار شد. به نظر شما این کنفرانس چه دستاوردهایی را داشت؟
بسم‌الله الرحمن الرحیم
- ضمن خوش‌آمد گویی به جنابعالی عرض کنم که به نظرم می‌توانیم خلاصه‌ای از دستاوردهای کنفرانس اخیر را در چند مطلب عرض کنیم. یکی اینکه با این برنامهها در هفته وحدت به گرایش انقلاب اسلامی به سوی وحدت اسلامی عمق ببخشیم. اساساً احیای هفته وحدت یکی از اهداف بزرگ‌مان است و این اجلاس گونه‌ای از عوامل احیای این هفته است.
در کنار این مسئله، بیش از صد شخصیت از کشورهای مختلف در این کنفرانس حضور داشتند و یک مسئله حساسی را بررسی کردند.
(س)- میهمانان کنفرانس از چند کشور بودند؟
- ما از 46 کشور دعوت کردیم، ولی همه نتوانستند بیایند و حتی برخی از کشورها مانع آمدن میهمانان ما شدند.
(س)- مثلاً چه کشورهایی؟
- مغرب و مصر
(س)- ولی دو تن از اساتید دانشگاه الازهر مصر در کنفرانس حضور داشتند.
- برخی با کشور واسطه آمدند.
(س) دولت‌های مصر و مغرب مانع این حضور شدند؟
- ما دقیقاً نمی‌توانیم بگوییم دولت‌ها، ولی حتماً مسایل سیاسی دخالت داشت و لذا عده‌ای از میهمانان نتوانستند در بیست‌ودومین کنفرانس وحدت اسلامی در تهران حضور یابند.
(س)- محور اصلی بیست‌ودومین کنفرانس وحدت چه بود؟
- چالش‌های عظیمی که فراروی امت اسلامی است و نحوه غلبه بر این چالش‌ها، موضع این کنفرانس بود که میهمانان به تفصیل در این باره سخن گفته و ارایه مقاله داشتند که هم چالش‌ها و هم راه‌کارها به طور اجمال در بیانیه پایانی منعکس شد. البته ما در کتاب مستقلی تمام این مباحث را چاپ خواهیم کرد.
(س)- کار تدوین و انتشار آن چه زمانی به انجام می‌رسد؟
- این مقالات و طرح‌ها به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی تدوین و ارایه خواهد شد و هم‌اکنون مشغول این کارها هستیم که امیدواریم در شش ماه نخست امسال به انجام برسد.
(س)- توزیع این کتاب به چه صورت خواهد بود؟
- آن را به اطراف جهان و برای مراکز و شخصیت‌ها ارسال خواهیم کرد و کتب مربوط به مقالات کنفرانس‌های قبلی نیز همینطور بوده است.
(س)- خب به ادامه دستاوردهای کنفرانس بپردازیم.
- بله، نکته بعدی، نفس حضور شخصیت‌های گوناگون در کشور و ارتباط آنها با شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی در داخل است و این ارتباط برای ما یک هدف و به نظرم یک دستاورد است. چون آن شخصیت‌ها به واسطه حضور خود در ایران از پیشرفت‌های علمی و فرهنگی کشور مطلع می‌شوند و با توده‌های مسلمان ارتباط برقرار می‌کنند و علاوه بر این یکی دیگر از دستاوردهای ما حرکت تبلیغاتی بزرگی است که همزمان با برگزاری کنفرانس ایجاد می‌شود. رسانه‌های مختلفی از داخل و خارج در این کنفرانس حضور یافته و با شخصیت‌ها گفت‌وگو کردند؛ تنها بنده حدود چهل مصاحبه با رسانه‌های گوناگون داشتیم و میهمان‌ها هم مصاحبه‌های زیادی داشتند و همه نیز بر وحدت اسلامی تاکید داشتند. یعنی یک حرکت تبلیغاتی وسیعی در اسفندماه گذشته در این زمینه به راه افتاد.
(س)- تاثیر آن در خارج از کشور چگونه بود؟
- خیلی موثر بود خبرگزاری‌ها و شبکه‌های تلویزیونی خارجی برنامهها را پوشش دادند. و نیز رسانه‌های داخلی همچون العالم و الکوثر که مخاطبین بین‌المللی دارند حضور فعال داشتند. پس به طور خلاصه حرکت مطبوعاتی وسیعی انجام گرفت.
(س)- نشست ویژه فلسطین از جمله برنامه‌های بیست‌ودومین کنفرانس وحدت اسلامی بود. در این باره توضیح بفرمایید؟
- این نشست درباره غزه بود و این وظیفه ماست که به زخم جهان اسلام و دردهای غزه تاکید کنیم و متفکران و اندیشمندان جهان اسلامی را بیش از پیش متوجه این مسئله کنیم تا راهبردهای لازم را برای بهره‌مندی از این قضایا برای وحدت امت اسلامی ارایه گردد.
به طور خلاصه عرض می شود که ما در این کنفرانس هم به وظایف اصلی مجمع و هم به مسئله آگاهی علما و اندیشمندان درباره دردهای امت توجه نموده و هم هفته وحدت را احیا کردیم.
(س)- انتخاباتی که حین برگزاری کنفرانس برگزار شد به چه منظور بود؟
- امسال رییس مجمع عمومی مجمع تقریب به اتفاق آراء تغییر کرد و آقای دکتر عبدالسلام عبادی دبیرکل مجمع فقه اسلامی جده به این سمت انتخاب شد.
(س)- رییس قبلی مجمع عمومی نیز دبیرکل مجمع فقه اسلامی جده آقای ابن خوجه بود این تشابه علت خاصی دارد؟
ما می‌خواهیم رابطه‌ای با مجمع فقه اسلامی جده داشته باشیم. زیرا آن مجمع، یک مجمع بزرگ جهانی است. اولاً شخصیت‌های برجسته همه کشورها و مذاهب اسلامی در این مجمع عضویت دارند و ثانیاً مشکلات بالفعل جهان اسلام در اجلاس‌های سالیانه آن مطرح و بررسی می‌گردد و به نتایج مهمی می‌رسد و ثالثاً یک مقام رسمی است که کشورهای دیگر به مقررات رسمی و تصویب شده در آنجا احترام قائلند. مثلاً بانک توسعه اسلامی که همه کشورها عضو آن هستند باید به فتاوای مجمع فقه اسلامی جده توجه داشته باشند یعنی یک حرکت جهانی است و ما می‌خواهیم با آن رابطه داشته باشیم.
(س)- اساس برگزاری کنفرانس وحدت را چقدر ضروری می‌دانید؟
با توجه به دستاوردهایی که اشاره کردم، خیلی ضروری است. یعنی ارتباط مهمی بین علما به وجود می‌آورد موضع‌گیری عام علما را در قطعنامه نشان می‌دهد و بالاخره مسئله وحدت را توسعه می‌دهد و ما می‌خواهیم مسئله تقریب مذاهب را به شکل یک سنت عام علما و یک گرایش عمومی در بیاوریم. اگر ما توانستیم علمای جهان اسلامی را زیر پوشش تقریب گرد هم آوریم می‌توانیم تضمین کنیم که این مسئله
کم‌کم به سمت توده‌های مسلمان منتقل شود و اگر این حرکت توده‌ای اسلامی شکل بگیرد به هدف خود یعنی ایجاد وحدت امت اسلامی خواهیم رسید.
(س)- وحدت امت اسلامی چقدر ضرورت دارد؟
وحدت یکی از اهداف عظیم قرآنی است، یعنی اگر امت اسلامی متحد نباشد نمی‌تواند ادعا کند که ویژگی های قرآنی را داراست. پس هدف وحدت، هدف بزرگی است و مقدمه‌ای برای انجام وظیفه امت در تاریخ تمدن بشری است، ما معتقدیم ایده تقریب مذاهب، مقدمه‌ای برای وحدت اسلامی بزرگ است و البته وحدت امت اسلامی، شرط تحقق دو هدف بزرگ است،یکی مقاومت و غلبه بر چالش‌های فراروی امت و دومی ایفای نقش امت در مسیر تمدن بشری است. اسلام بر اساس آیه‌های قرآن طوری طراحی کرده است که امت اسلامی، امت الگو و شاهد و رهبر باشد.
(س)- به نظر شما مسلمانان از نداشتن وحدت چه ضربه‌هایی خورده‌اند؟
- دارد ضربه‌هایش را می‌بیند. از یک طرف در قبال چالش‌ها، مقاومت نکردند و لذا می‌بینیم که در حالت عقب‌ماندگی عظیمی در زمینه‌های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به سر می‌برند و از سوی دیگر از آن نقش عظیم هدایت بشر باز مانده‌اند بلکه اینها دنباله‌رو مسیر تمدنی شده‌اندکه غرب هدایت می‌کند، یعنی علی‌رغم امکانات معنوی که این امت دارد، نقشی در تمدن بشری ندارد بر همین اساس ما وحدت را یک هدف بزرگ می‌دانیم و تقریب مذاهب را مقدمه تحقق وحدت می‌دانیم و بر روی آن پافشاری می‌کنیم.
(س)- در فعالیت‌های تقریبی به چه اصولی باید پایبند باشیم؟
متاسفانه مفهوم تقریب، تحریف شده است. خیلی‌ها تصور می‌کنند که تقریب مذاهب اسلامی به معنای عقب‌نشینی هر مذهب از اصول اساسی خودش است، ولی ما معتقدیم تقریب به این معنی نیست ما می‌گوییم هر مذهبی بر اصول و فروع خودش و حتی حقانیت خودش و تبلیغ در این مسئله تاکید کند فقط، ما خواهان این هستیم که همه به سمت شناخت مشترکات حرکت کنند و گاهی این مشترکات متجاوز از نود درصد می‌شود. پس شناخت مشترکات و توسعه مشترکات با تفاهم بیشتر و همکاری در اجرای این مشترکات مدّنظر است. البته مسائلی هم مورد اختلاف است، ما نمی‌توانیم بگوییم همه مسلمانان یک شکل، فکر و استنباط کنند.
(س)- حاج‌آقا چرا از مراجع برای حضور در کنفرانس وحدت دعوت نمی‌کنید؟
- ما دعوت می‌کنیم و به این دعوت افتخار می‌نماییم. البته ما به مقامات عالی مراجع توجه داریم و از آنها توقع نداریم در کنفرانس شرکت کنند، اما گاهی نمایندگان ایشان در مناسبات ما حضور می‌یابند.
(س)- سیره اهل‌بیت (ع) چقدر توجه و تاکید بر وحدت دارد؟
- یکی از شاخصه‌های سیره اهل‌بیت (ع) و گفته‌های ائمه معصومین علیهم‌السلام، مسئله وحدت است. رفتارهای حضرت امیر (ع) ، رفتارهای امام صادق و دیگر ائمه هدی سلام‌الله علیهم گواه بر این مدعاست. به عنوان مثال امام صادق (ع)، چهار هزار شاگرد داشته است و شاید اکثرشان شیعه بودند، اما امام صادق (ع) رفتاری با اینها داشتند که همه عاشق امام (ع) بودند و همه برای انتقال روایات آن حضرت کوشش می‌کردند و ائمه (ع) همواره تاکید داشتند که شیعیان با سایر مسلمانان رفتارهای مشترک داشته باشند. در نماز جماعت و تشییع جنازها‌یشان حاضر شوند. یعنی در همه فعالیت‌های اجتماعی‌شان مشارکت کنند.
(س)- حاج‌آقا! الان از دو جهت با فعالیت‌های شما مخالفت می‌شود، عده‌ای با اساس کار مخالفند و چنین اقداماتی را به ضرر مکتب می‌دانند، برخی دیگر هم نسبت به تاثیر فعالیت‌های شما تشکیک می‌کنند. پاسخ حضرتعالی چیست؟
- من معتقدم عامل اصلی این دو انتقاد، نداشتن آگاهی کامل است. اگر آگاهی کامل از اهداف این حرکت و ابعاد به دست بیاید، هیچکس مخالفت نخواهد کرد.
(س)- مجمع جهانی تقریب چقدر در آگاهی بخشی در این زمینه تلاش کرده است؟
- ما سعی کرده‌ایم از طریق جلسات، نشریات و ارتباطاتی که داریم اطلاع‌رسانی کنیم. واقعاً آنهایی که مخالفند و تصور می‌کنند این حرکت به ضرر تشیع است، کاملاً در اشتباه‌اند چون حرکت را خوب متوجه نشده‌اند و فکر می‌کنند تقریب به معنای عقب‌نشینی در برابر دیگر مذاهب است.
و لذا مجدداً عرض می‌کنیم که ما به هیچ وجه در ماجرای تقریب از عقاید خود دست برنمی‌داریم و به عکس می‌گوییم که مذاهب بر اصول و فروع خودشان تاکید و دفاع کنند، ولی داعیه کشف مناطق مشترک و برخورد محترمانه هستیم و برخورد محترمانه، ماخوذ از منطق قرآن است. هر چه هست ما به دنبال ایجاد تعارف و محبت هستیم، به ر‌غم اینکه اختلافات اعتقادی، عملی و استنباطی نیز وجود دارد. من معتقدم علت مخالفت با ایده وحدت، نشناختن این ایده است.
(س)- درباره تاثیر فعالیت‌هایتان بفرمایید؟
- من به شما خبر می‌دهم که ایده تقریب، اثرات عظیمی بین علما به وجود آورده است و حتی کشورها به این سمت حرکت کرده‌اند. در اجلاس فوق‌العاده مکه مکرمه با توضیح و پافشاری ما و علی‌رغم بعضی مخالفت‌ها، مسئله وحدت در طرح رسمی ده ساله کشورهای اسلامی گنجانده شد. همچنین آیسیسکو به عنوان بزرگترین ارگان رسمی فرهنگی جهان اسلام، تقریب مذاهب را در صدر اهداف خود قرار داد. همین مجمع‌الفقه که اشاره کردم، کمیته ویژه‌ای برای مسئله تقریب مذاهب اختصاص داد و به شما عرض می‌کنم که نه تنها تقریب به تشیع ضربه نزده است، بلکه خدمات عظیمی را در زمینه معرفی معارف اهل‌بیت (ع) داشته است.
(س)- حضرتعالی بیش از ده سال از محضر آیت‌الله العظمی وحید خراسانی در زمینه فقه و اصول بهره‌مند شده‌اید. آیا هنوز هم با ایشان ارتباط دارید؟ در صورت ارتباط آیا در خصوص برنامه‌های تقریبی با ایشان گفت‌وگو داشته‌اید.
- بنده به این تلمذ در محضر ایشان افتخار می‌کنم. بله، یکبار خدمت‌شان رسیدم و ابعاد ایده وحدت را به ایشان توضیح دادم و گفتم که چه اثراتی در سطح دنیا دارد و چه گام‌هایی برداشته‌ایم.
ایشان هم از این حرکت استقبال و برای ما دعا کردند.
(س)- حاج‌آقا فرمودید که ارتباط با علمای جهان اسلامی یکی از دستاوردهای کنفرانس وحدت است. خب این امر یک دستاورد اولیه به شمار می‌رود. برای توسعه آن چه فعالیت‌هایی داشته‌اید؟
- ما حرکت فرهنگی در زمینه تقریب داریم، مرکز تحقیقات مجمع در قم فعال است و به عنوان مثال تحقیقات وسیعی درباره احکام و روایات مشترک بین مذاهب به انجام رسانده است. ما تا به حال 25 جلد کتاب در زمینه روایات مشترک در منابع شیعی و اهل‌سنت داشته‌ایم. همچنین تحقیقاتی درباره راویان مشترک بین مذاهب و نیز ارتباط بین علمای فریقین در مسیر تاریخ داریم. مثلاً یک عالم سنی بر یک کتاب شیعی تعلیقه زده است و بر عکس.
(س)- همین سیره اهل‌بیت علیهم السلام در خصوص وحدت را در قالب کتاب منتشر کرده‌اید؟
- بله
- خیلی ممنون از حضور حضرتعالی در این گفت‌وگو.
- بنده هم از شما تشکر می‌کنم. پایان پیام/130