به گزارش خبرگزاری اهل بیت (ع)ـ ابنا ـ نشست علمی نقد کتاب «مجتمعنا في فكر و تراث الشهید السید محمدباقر الصدر» پنج شنبه شب ـ 27خرداد ـ به همت انجمن قرآن پژوهی انجمن های علمی حوزه علمیه و با حضور مولف این کتاب «حجت الاسلام سید منذر حکیم» و ناقدان «حجج اسلام یوسفی غروی و کعبی» و «آیت الله جعفری» داور این نشست برگزار شد.
حجت الاسلام سید منذر حکیم در ابتدای این نشست، اطلاع رسانی در باره افکار و اندیشه های شهید صدر در جوامع علمی حوزوی و دانشگاهی را ضروری دانست وگفت: اندیشه های نو و بکر این شهید مظلوم در حوزه های مختلف علوم انسانی برای بسیاری از فرهیختگان و پژوهشگران حوزه علوم انسانی و قرآنی نا آشنا مانده است و اطلاع رسانی در این خصوص وظیفه همه کسانی است که درحوزه علوم قرآنی مشغول فعالیت هستند.
وی در ادامه به بیان ویژگی های کتاب "مجتمعنا " پرداخت و در این خصوص گفت: استقراء کامل درآثار شهید صدر، اعمال روش شهید در کتابهای "فلسفتنا" و" اقتصادنا " در این اثر و آوردن متون و عبارات بدون بازخوانی و تفسیر و بیان نظر و جمع آوری آنها به صورت یک طرح جامع از ویژگی های این اثر است.
عضو هيئت علمی معاونت بين‌الملل بعثه مقام معظم رهبری با بیان اینکه نظریه اجتماعی شهید صدر پایه تبیین نظام اجتماعی اسلامی است، گفت: در این کتاب سعی بر این بوده که مطالب شهید صدر طبقه بندی شده و بر مبنای نظریه اجتماعی پایه گذاری شود .
وی با اعلام اینکه این کتاب ازدو بخش ترکیبی و اکتشافی تشکیل شده است ؛ افزود: با آوردن عبارت "فی فکر و تراث" در ضمیمه اسم کتاب تاکید کردیم که این نظریات میراث ایشان بوده و ما مطالب را از ایشان الهام گرفته ایم.
حجت الاسلام سید منذر حکیم در ادامه با بیان صحت خبر تالیف این کتاب از سوی شهید صدر گفت: خمیرمایه مجتمعنا از کتاب اقتصادنای شهید صدر می باشد ودر یک مطالعه کامل از اقتصادنا متوجه شدم که افکار شهید صدر برای تالیف اجتماعنا آماده بوده است ولی از ایشان تالیفی به این نام نرسیده و آنچه در یک خبرنامه جدید به نقل از شهید صدر آمده که در سال 1975 از تالیف کتاب فارغ شده اند تا کنون سندی برای آن نیافته ام و بنابر نقلی شاید تالیف کرده اند و توسط رژیم بعث نابود شده است.
استاد حوزه علمیه راجع به نظریه اجتماعی شهید صدر گفت: نظریه اجتماعی شهید یک نظریه قرآنی است و ایشان به هویت حقیقی انسان پرداخته اند و سعی کرده اند که جایگاه انسان در اجتماع را مطرح کنند و از تبیین و تحلیل این نظریه، ضرورت فهم نظریه اجتماعی در فقه و نظام حقوقی فقهی فهمیده می شود که گام اول در این مسیر است.
این پژوهشگر حوزوی در ادامه افزود: یک فصل از این کتاب به بیان کلیدواژه ها پرداخته و در فصل دیگر به بیان مشکلات انسان و بررسی راه حل هایی که از شهید صدر بیان شده پرداخته ام که در نظریات ایشان بین مارکسیسم ، علم و دین مقایسه شده است که شهید تنها راه حل مشکلات انسان را دین ذکر می کند.
حجت الاسلام سید منذر حکیم با بیان اینکه در فصل دیگری از کتاب ریشه های مشکلات اساسی انسان و راه حل آنها بررسی شده است، گفت:زمینه فراهم شده است تا بیان شود که دین چه نقشی در این زمینه می تواند داشته باشد و نه نقش برای دین در حل مشکلات انسان بیان شده است.
در ادامه این نشست حجت الاسلام محمدهادی یوسفی غروی ضمن ایراد به اشکالات لغوی و تکرارهای موجود در کتاب به بحث استخلاف پرداخت وگفت: «جا داشت که مولف حاشیه ای می زدند که برداشت مذکور در کتاب تنها برداشت از آیه استخلاف نیست و جای توجه به معانی دیگر اسختلاف نیز وجود دارد».
وی با بیان نقد دیگری راجع به معنای نص گفت: «در کتاب "مجتمعنا ..." تعبیر به نص آیات شده است که یک تعبیر مسامحه ای بین اعراب است به این معنا که آنچه از ظاهر آیات استفاده می کنند را نص می خوانند و این با معنای نص تعارض دارد که باید اصلاح شود».
وی افزود: «در جای دیگر کتاب که به بحث از دوران 25سال بعد از پیامبر می پردازد، مولف به دنبال بحث از حاکمیت اسلام بودند و تعبیر به ربع قرن آورده است که دوران خلافت خلفای ثلاث از آن برداشت می شود که چنین تعبیری را که از نظرشیعه صحیح نیست، می آوردند».
در ادامه نشست؛ حجت الاسلام عباس کعبی برجسته سازی اندیشه های شهید در بحث نظام اجتماعی را از ویژگی های کتاب مذکور دانست وگفت: «جای این کتاب در عرصه های علمی حوزه ها خالی بود و برای طلابی که می خواهند تحقیقاتی در مباحث قرآنی داشته باشند بسیار مفید است وحتی برای تدریس در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هم مناسب است».
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه اگر اسم کتاب به "الاستخلاف و مبادئها و حقیقتها و نتیجتها" تغییر می کرد مناسب تر بود ،گفت: «مجتمعنا اعم از نظریه استخلاف است و شاید نظریه استخلاف یکی از نظریه های اجتماعی باشد و شاید هم نظریه سیاسی باشد».
حجت الاسلام سید منذر حکیم در پاسخ به این نقدها بسط و نشر نظریات را بسیار سنگین و آن را نیازمند یاری علما دانست و در پاسخ به نقدهای مطرح در جلسه گفت: «تکرارهای موجود در کتاب متعمدا آمده است تا مخاطب نیاز به ارجاع نداشته باشد تا رشته کلام از دستش خارج نشود».
در پایان نشست علمی نقد کتاب "مجتمعنا في فكر و تراث الشهید الصدر" آیت الله جعفری داور این نشست، درباره اشکالات ناقدین گفت: ایراد تکرار به این کتاب وارد است ومولف هم قبول کردند و توجیه نمودند که توجیهشان چندان محکم نیست و در بعضی موارد تکرار با فاصله کم صورت گرفته که باعث خستگی می شود.
وی افزود: در بیان حاکمیت اسلام، منظور مؤلف، دوران خلافت خلفای ثلاث است؛ اما این از نظر شیعه پسندیده نیست که آن دوران، دوران حاکمیت اسلام نامیده شود؛ بلکه باید به نحوی ـ مثل اینکه بگویند جامعه اسلامی ـ آن را اصلاح کنند. این کلام مناسب گفتار یک شخصیت شیعه نیست.
آیت الله جعفری با بیان اینکه شهید صدر یک نظریه پرداز بزرگ و کم نظیر در جهان اسلام بوده اند، گفت: «هر زمانی نیازهای خودش را دارد؛ شهید صدر در زمان خود رسالت سنگینی داشت که آن را به خوبی انجام داد؛ در زمان ما شرایط با آن زمان بسیار فرق کرده است ؛ آن زمان تفکر مارکسیستی و سوسیالیستی وجود داشت و همه علمای اسلام وظیفه داشتند در برابر هجمه ها ایستادگی کنند ، بنابراین کتابهایشان باتوجه به نیاز زمانشان نوشته شده است».
وی تصریح کرد: «نیاز زمان ما فرق دارد ؛ چرا که ما در مقابل مارکسیسم نیستیم، در زمان ما جهانی سازی و حقوق اساسی ملتها مطرح است، بنابراین ما با تمام احترامی که برای اندیشه های گذشتگان قائل هستیم باید نیاز جامعه خودمان را در نظر بگیریم وتدریس کتب گذشتگان در دانشگاهها لزومی ندارد؛ بلکه اگر به عنوان کتاب تاریخی تدریس شود مفید است».
.................................
انتهای پیام / 135 ـ 141
عنوان مرتبط: